آمریکا دشمن صلح جهانی

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صدا وسيما، آمریکا در دوره پسا جنگ سرد همواره نقشی بی ثبات ساز در عرصه جهانی با تهدید ، تحریم و حملات نظامی علیه دیگر کشورها ایفا کرده است. این روند از زمان روی کار آمدن دونالد ترامپ رئیس جمهوری جنجالی آمریکا تشدید شده و عرصه بین المللی به دلیل سیاست ها و اقدامات وی دچار تنش ها و بحران های متعددی شده است.
ترامپ صراحتا از برتری جویی آمریکا و لزوم پیروی دیگر دولتها از سیاست های واشنگتن و ترجیح منافع آمریکا سخن گفته است.در حال حاضر آمریکا با دو قدرت بین المللی یعنی چین و روسیه به تقابل پرداخته و در بسیاری عرصه ها این دو دولت را به چالش کشیده است. رویکرد ترامپ به معنای تداوم و تشدید تلاش های دولت وی برای اعمال خواسته ها و اراده خود به دیگر کشورها اعم از رقبا و دشمنان آمریکا و حتی دوستان آن خواهد بود .در این چارچوب ترامپ از اهرم های متعددی استفاده می کند که یکی از مهمترین آنها خروج از توافق ها و پیمان های بین المللی است .در بعد نظامی و استراتژیک ، دولت ترامپ خروج از پیمان نیروهای هسته ای میانبرد(آی ان اف)INF را مد نظر قرار داده است که اقدامی در راستای افزایش بی ثباتی و تهدید ات هسته ای در جهان تعبیر شده است.
آمریکا و شوروی در ژوئن 1987 در واشنگتن، پیمان "نیروهای هسته ای میانبرد" را امضا کردند و آن را از سال ۱۹۸۸ به اجرا درآوردند.پس از فروپاشی شوروی ، روسیه به عنوان کشور جانشین شوروی، هم چنان به این پیمان مهم پایبند ماند. پیمان نیروهای هسته‌ای میا‌نبرد، دو طرف این پیمان را از استقرار موشک های بالستیک و کروز در اروپا منع می‌کند. براساس این پیمان، موشک های میان برد از 1000 تا 5500 کیلومتر و کوتاه برد دارای برد 500 تا 1000 کیلومتر باید نابود شوند.

هشدار پوتین
اعلام خروج آمریکا از پیمان "نیروهای هسته ای میانبرد" توسط دونالد ترامپ رئیس جمهوری این کشوردر 20 اکتبر 2018 ، با واکنش منفی روسیه به عنوان طرف دیگر این پیمان مواجه شده است. بهانه اصلی آمریکا برای خروج از این پیمان راهبردی و بسیار مهم نقض مفاد آن توسط روسیه است.واشنگتن مدعی است مسکو در سال های اخیر سامانه های موشکی را توسعه و مستقر کرده است که بر خلاف ضوابط مندرج در پیمان نیروهای هسته ای میانبرد است.
با این حال روسیه شدیدا این اتهام واشنگتن را رد کرده و بر نقض این پیمان توسط آمریکا تاکید می کند. در آخرین موضع گیری مسکو در این زمینه ، ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه روز 28 آبان در دیدار با مقامات بلندپایه وزارت دفاع این کشور اظهار داشت : تصمیم آمریکا برای خروج از پیمان آی ان اف از سوی روسیه بدون پاسخ نخواهد ماند و اگر آمریکا از این پیمان خارج شود روسیه تلافی خواهد کرد.از دیدگاه پوتین هدف واقعی واشنگتن ازخروج از این پیمان، کشاندن روسیه به یک مسابقه تسلیحاتی جدید است.

در واقع آمریکا قصد دارد همان بلایی را بر سر روسیه آورد که قبلا در دوره جنگ سرد درباره شوروی انجام داد. در آن برهه ، آمریکا که به عنوان اقتصاد اول جهان از منابع مالی هنگفت و نیز توانمندی صنعتی و تکنولوژیکی لازم برخوردار بود توانست با ساخت و عملیاتی کردن انواع سامانه های تسلیحاتی به ویژه تسلیحات استراتژیک ، شوروی را برای کسب هم ترازی نظامی و تسلیحاتی وارد مسابقه تسلیحاتی بزرگ و طولانی کند که نتیجه آن اختصاص یافتن منابع مالی قابل توجهی برای اهداف نظامی بود.
نتیجه این امر فقدان منابع مالی لازم برای برنامه های توسعه اقتصادی و کشاورزی ، عقب افتادگی اقتصادی وکاهش سطح رفاه و معیشت مردم شوروی بود.به گفته بسیاری از تحلیلگران این مساله از دلایل مهم فروپاشی شوروی در سال 1991 بود

رهيافت روس ها
مقامات ارشد روسیه با توجه به تجارب گذشته ، بر این امر واقف هستند که با توجه به وضعیت اقتصادی نه چندان مناسب روسیه اگر بخواهند که وارد بازی آمریکا در زمینه توسعه موشکی با توجه به خروج آن از پیمان نیروهای هسته ای میانبرد شوند ، باید منابع کمیاب کنونی را به آن اختصاص دهند که چنین اقدامی مسلما باعث عقب ماندگی اقتصادی روسیه و افزایش نارضایی مردم این کشور خواهد شد.
البته این به مفهوم آن نیست که روسیه از مدرن سازی نیروهای مسلح خود به ویژه نیروهای هسته ای استراتژیک خود غافل بماند .از دیدگاه استراتژیست های روسی ، نیروهای هسته ای استراتژیک عنصر اصلی بازدارندگی استراتژیک این کشور محسوب می شوند و به همین دلیل دولت روسیه مبالغ هنگفتی را صرف مدرن سازی این نیروها و تسلیحات استراتژیک کرده است. یکی دیگر از دلایل اعلام خروج آمریکا از پیمان نیروهای هسته ای میانبرد ، کسب برتری نظامی در مقابل روسیه است .این مساله با توجه به دکترین هسته ای جدید آمریکا که در فوریه 2018 اعلام شد و یکی از موارد مهم آن ساخت تسلیحاتی کوچک هسته ای به منظور افزایش احتمال کاربرد آنها در مقابل دشمنان از جمله روسیه در هر جنگ احتمالی است، معنا می یابد. به گفته "لیسبت گرونلوند" دانشمند هسته ای:«ترامپ در حال در پیش گرفتن مسیری بی پروا و بی ملاحظه است، مسیری که امنیت آمریکا را چه اکنون و چه در بلند مدت تر کاهش خواهد داد ». در صورت خروج آمریکا از پیمان آی ان اف ، واشنگتن دیگر محدودیتی برای ساخت و استقرار موشکهای کوتاه برد و میانبرد بالستیک و کروز مسلح به کلاهک هسته ای از جمله در اروپا نخواهد داشت. بدین ترتیب باید در انتظار آغاز مجدد رقابت هسته ای روسیه و آمریکا در عرصه اروپا بود.

شرايط جدید
خروج آمریکا از پیمان نیروهای هسته ای میانبرد به منزله آغاز دورانی جدید در زمینه رویارویی هسته ای بین آمریکا و رقبای هسته ای آن یعنی روسیه و چین خواهد بود. واشنگتن به سوی مقابله فعال و دربرگیری روسیه در زمینه های مختلف به ویژه در ابعاد نظامی گام برداشته است .تجربه های قبلی نشان می دهد که روسیه در قبال این گونه اقدامات خصمانه بی تفاوت و ساکت نبوده و اقدامات متقابل را سرلوحه سیاست خود قرار داده است.
تداوم این رویارویی به معنای بروز بی ثباتی و ناامنی در عرصه بین المللی در سطحی بی سابقه در دوره پسا جنگ سرد است. به نظر می رسد ابعاد اختلافات و نیز سطح تنش های دو جانبه آمریکا و روسیه به سمتی حرکت می کند که ممکن است به رویارویی مستقیم نظامی و به عبارت بهتر جنگ بین این دو قدرت هسته ای منتهی شود. ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه در این زمینه گفت:"اگر کشوری به روسیه حمله هسته ای کند این ممکن است پایان زندگی بر روی زمین باشد اما مهاجمان باید بدانند که مجازات سختی در انتظارشان خواهد بود.
در واقع واشنگتن به سوی مقابله فعال و"دربرگیری"روسیه در زمینه های مختلف به ویژه ابعاد نظامی گام برداشته است. روسیه با توجه به گام های آشکار آمریکا برای تقویت قدرت هسته ای اش، به دنبال تقویت نیروی بازدارنده استراتژیک خود و روز آمد کردن و تجهیز زرادخانه هسته ای اش است.در واقع این اولویت اول نظامی برای روسیه و در آینده نزدیک برای چین خواهد بود. بدین ترتیب جهان آینده در سایه رقابت قدرت های بزرگ هسته ای ، جهانی ناامن تر و از لحاظ امنیتی شکننده تر خواهد بود، جهانی که تهدیدات هسته ای در آن افزایش خواهد یافت .

ترامپ دشمن صلح جهانی
اقدام ترامپ در زمینه اعلام خروج یکجانبه از پیمان نیروهای هسته ای میانبرد که در راستای خروج آمریکا از توافق ها و پیمان های بین المللی صورت گرفت ، واکنش های منفی متعددی را در سطح سران کشورها و نهادهای بین المللی برانگیخته است. در این زمینه "اوو مورالس"رئیس‌جمهور بولیوی با اشاره به خروج ترامپ از پیمان آی ان اف ، آمریکا را «دشمن صلح جهانی و حقوق‌بشر» توصیف کرد.مورالس با انتشار پیامی توئیتری اعلام کرد: ترامپ پس از اعلام تصمیم خود برای خروج یکجانبه از پیمان آی ان اف، تهدید می‌کند که نیروهای نظامی خود را به مرزهای مکزیک می‌فرستد تا مانع ورود هزاران مهاجری که از آمریکای مرکزی به آمریکا می‌روند، شود.

بنابراین، آمریکا دشمن صلح جهانی و حقوق‌بشر است. هر چند تاکنون اقدامات ترامپ برای خروج از توافق ها و پیمان های بین المللی در زمینه هایی مانند تغییرات آب و هوایی ، تجاری و سیاسی بوده اما ورود به عرصه نظامی و امنیت بین المللی با اعلام خروج از پیمان نیروهای هسته ای میانبرد می تواند به افزایش بی ثباتی بین المللی منجر شده و زمینه بروز مسابقه تسلیحاتی جدیدی را ایجاد کند.
روسیه به عنوان رقیب نظامی اصلی آمریکا، این تصمیم ترامپ را «خطرناک» توصیف کرده است.اکنون اروپا که در دوره جنگ سرد محل رویارویی و تقابل هسته ای آمریکا و شوروی بود و با اجرای پیمان آی ان اف و برچیدن موشکهای هسته ای به امنیت بیشتری دست یافته بود ،بار دیگر با شبح استقرار گسترده تسلیحات هسته ای مواجه شده است.آمریکا که به بهانه ساخت و استقرار موشکهای کروز جدید توسط روسیه قصد خروج از پیمان نیروهای هسته ای میانبرد را دارد، از این پس محدودیتی در این زمینه برای خود ندیده و مبادرت به استقرار موشکهای هسته ای در نقاط مختلف اروپا خواهد کرد.
هر چند که با توجه به مخالفت اروپایی ها با خروج آمریکا از پیمان آی ان اف ، واشنگتن نیز مسیر آسانی برای قانع کردن اروپایی ها به منظور بازگشت به وضعیت جنگ سرد نخواهد داشت.

در این راستا کمیسیون اروپا به منظور کاهش خطر ناشی از وقوع جنگ هسته‌ای در اروپا، طی بیانیه‌ای از آمریکا و روسیه خواست پیمان نیروهای هسته ای میانبرد را حفظ کنند. پیمان نیروهای هسته ای میانبرد یکی از اقدامات اساسی درراستای تنش‌زدایی در دوره جنگ سرد بود و طبق آن توسعه، آزمایش واستقرار موشک‌های بالستیک و کروز با برد 500 تا 5500 کیلومتردر اروپا ممنوع شد.بر اساس این پیمان که توسعه فناوری موشکی را ممنوع می‌کرد ، حدود ۲ هزار و ۶۹۲ موشک تا اواسط سال ۱۹۹۱ نابود شدند.

جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا که از حامیان اصلی خروج واشنگتن از پیمان نیروهای هسته ای میانبرد است، مدعی شده که با وجود تصمیم ترامپ برای خروج از پیمان نیروهای هسته ای میانبرد، واشنگتن تصمیم نهایی را برای استقرار موشک‌های آمریکا در اروپا اتخاذ نکرده است. به رغم این ادعا به نظر می رسد آمریکا نه فقط در اروپا بلکه در آسیای شرقی برای مقابله با توسعه موشکی چین ، اقدامات گسترده ای را آغازخواهد کرد که همان گونه که مورالس رئیس جمهوری بولیوی نیز تاکید کرده حاصلی جز به خطر انداختن صلح جهانی نخواهد داشت./
===============================================
نویسنده: سید رضا میرطاهر- کارشناس مسائل بين المللي .