از گاوآهن تا ماشین

کمتر از ۱۱ درصد عملیات کشاورزی در هرمزگان ماشینی است.

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خلج فارس؛ کمبود منابع آبی و سطح زیر کشت استفاده از مکانیزاسیون کشاورزی را در هرمزگان دو چندان کرده است.
در فصل کشاورزی زنان و کارگران زیادی در روستا‌های هرمزگان در حال کشت و برداشت محصولات کشاورزی و زراعی هستند و ماشین آلات کشاورزی در میان جمعیت گم شده اند این نشان می‌دهد که کشاورزان هرمزگان هنوز با ماشینی شدن کشاورزی غریبه هستند.
روند تاریخی استفاده از مکانیزاسیون نیز حاکی از دیرجوش بودن ایرانی‌ها با ماشین هاست.
در قرن هیجدهم که در اروپا گاوآهن‌های فلزی برگردان دار معمول شد و در قرن نوزدهم که خرمن کوب‌های جدید در امریکا روی کار آمد، اما در وسائل و ادوات کشاورزی کشور ما هیچگونه تغییری نکرد. در طول ۵۰ تا ۶۰ سال اخیر به تدریج کشاورز ایرانی با انواع ماشین‌های کشاورزی آشنا شده است، اما هنوز هم رغبت چندانی در استفاده از این ماشین‌ها ندارد.
استان هرمزگان به علت شرایط خاص جغرافیایی، زمین شناسی و منابعی آبی بیشتر از هر مکانی نیازمند توسعه استفاده از مکانیزاسیون برای افزایش بهره وری و نیاز‌های تولیدی است.

شکوفایی اقتصادی
به اعتقاد کارشناسان استفاده از عملیات مکانیزاسیون در کاشت، داشت و برداشت محصولات باعث افزایش ۳۰ تا ۶۰ درصدی محصول می‌شود که علاوه بر افزایش درآمد برای کشاورزان باعث حفظ محیط زیست نیز می‌شود.
عسکری کارشناس جهاد کشاورزی می‌گوید: استفاده از عملیات ماشینی باعث صرفه جویی در منابع آب، کود وسم و بذر مورد استفاده می‌شود و جلوی هدررفت و ضایعات محصول بر اثر برخورد به زمین و دست چینی را می‌گیرد.
همچنین با به کارگیری ماشین‌های کشاورزی بسیاری از عملیّات زراعی و دامی با کیفیت بالاتر و سرعت بیشتر صورت می‌گیرد. برای مثال در کاشت محصول با ردیف کار، بذر به صورت منظم‌تر کاشته می‌شود و عملیّات بعدی برای آن راحت‌تر انجام می‌گیرد. به علاوه تلفات بذر نیز کمتر می‌شود.
در کشت با کشت‌های ردیف کار و دستگاه‌های جدیددر مقایسه با کاشت سنتی گندم ۲۰۰ کیلوگرم صرفه جویی در بذر می‌شود.
تلفات برداشت گندم نیز در روش سنتی بیش از ۱۵ درصد و برداشت مکانیزه تلفات به ۵ درصد می‌رسد.
به گفته کارشناسان با ایجاد کشاورزی صنعتی و مکانیزه میزان برداشت محصول در سطح فعلی به بیش از ۵ میلیون تن در هرمزگان می‌رسد که سه برابر نیاز‌های غذایی جمعیت فعلی هرمزگان است.
هرمزگان یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر جمعیت دارد.
خشکسالی‌های ۲۰ ساله و از بین رفتن منابع آبی، هدررفت منابع آبی و شایعات محصولات کشاورزی دو علت اصلی توجه به کشاورزی مکانیزه است.

بالابر خرما

بحران آب
بیش از ۸۵ درصد منابع آب استان در بخش کشاورزی استفاده می‌شود و به علت روش‌های سنتی و کشت‌های پرآب هدررفت بالایی دارد.
۵۶ هزار هکتار از زمین‌های استان کشاورزی سنتی و غرقابی است که ۶۵ درصد هدررفت مصرف آب دارد.
سالانه هزار و ۵۰۰ میلیون متر مکعب نیاز آبی کشاورزی در استان است؛ که اگر برای هر متر مکعب ۲ هزار و ۵۰۰ تومان هزینه شود رقمی معادل ۲۴ میلیارد تومان هدررفت منابع آبی کشاورزی در هرمزگان است.
استفاده از شیوه‌های نوین و جدید جلوی هدررفت این منابع را می‌گیرد.
علی مهران زاده مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان می‌گوید: تجهیز به سیستم آبیاری نوین میزان هدررفت منابع آبی را به ۱۵ درصد کاهش می‌دهد.
هرمزگان ۱۵۶ هزار هکتار زمین کشاورزی دارد که از میزان ۹۹ هزار هکتار به آبیاری نوین مجهز است.

هدررفت منابع غذایی
بر اساس آمار‌های رسمی وزارت جهاد کشاورزی و سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد ۳۰ درصد محصولات کشاورزی در ایران به ضایعات تبدیل می‌شود، یعنی از حدود ۱۲۰ میلیون تن تولیدات کشاورزی در ایران سالانه ۳۶ میلیون تن آن در هنگام و پس از برداشت از بین می‌رود.
عباسپور معاون امور زراعی وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید ضایعات بخش کشاورزی نشان می‌دهد موادغذایی که سالانه از دست می‌دهیم، به طور تقریبی می‌تواند بین ۱۶ تا ۱۸ میلیون نفر را سیر کند.
در استان هرمزگان نیز ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن محصول کشاورزی تولید می‌شود که ۶۶۰ هزار تن هدررفت دارد محصولی که برای سیر کردن ۳۳۰ هزار نفر یعنی یک پنجم جمعیت استان نیاز است.
کارشناسان مهمترین علت ضایعات را شیوه برداشت و فرایند طولانی برداشت تا مصرف است.
مویدی کارشناس کشاورزی می‌گوید: آموزش کشاورزان در نحوه کاشت، داشت و برداشت، حمل و نقل تخصصی محصولات و توسعه ماشین آلات برداشت از اهمیت بالایی در روند نزولی میزان ضایعات برخوردار است.
وی می‌افزاید: استفاده از کشاورزی ماشینی جلوی ۲۰ تا ۳۰ درصد ضایعات فعلی را می‌گیرد.

حرکت لاکپشتی در هرمزگان
حسن از کشاورزان رودانی می‌گوید: آبیاری سنتی و کانال‌های خاکی و نبود جدول آبیاری مناسبی باعث شده تا باغ‌های لیمو و پرتقال پر از علف هرز و آفت شوند.
رییس خانه کشاورز استان نیز می‌گوید: مکانیزه شدن کشاورزی در استان را رهاشده می‌داند و می‌گوید: مدیریت سازمان و کارشناسان جهاد کشاورزی توجه جدی به مکانیزاسیون ندارند و برایشان ناشناخته است.
جوادی می‌افزاید: ابتدا باید به مشکلات کشاورزان و بدهی بیست ساله به بانک‌ها و خشکسالی‌های ۲۰ ساله و کم آبی کشاورزان توجه کرد و بعد سراغ مکانیزاسیون رفت.
از مجموع ۹۰ هزار هکتار زمین زراعی و باغی استان ۱۷ هزار هکتار مکانیزه کشت می‌شوند.
یکی کارشناسان کشاورزی می‌گوید: مکانیزه کردن باعث می‌شود تا زمان کاشت و برداشت دقیق مشخص شود و از هدر رفتن بذر و کود جلوگیری کرد.
خسرو شاهی می‌گوید: رعایت نکردن اصول کشت باعث شده تا زمان دقیق برداشت محصول مشخص نشود و چه بسا دیر وارد شدن یک محصول به بازار خسارات زیادی به کشاورزان وارد کند.
وی می‌افزاید: در سال‌های گذشته کشاورزانی که از ابزار‌های مکانیکی بیشتری در تولید محصولات خود استفاده کردند خسارت کمتری دیدند.
رییس خانه کشاورز می‌گوید: کشت صنعتی میزان محصول را به بیشتر از ۱۰ برابر می‌رساند.
همچنین مکانیزه کردن کشاورزی باعث می‌شود تا خاک، آب، کود کمتری استفاده شود.
ضریب مکانیزاسیون کشاورزی در استان کمتر از یک و ۵۱ درصد اسب بخار در هکتار است که به علت سطح پایین زیر کشت با کشور آمریکا برابری می‌کند. ضریبی که زیاد واقعی نیست.
اکنون تولید هیچ محصولی درهرمزگان بطور کامل مکانیزه نیست و در بعضی از مراحل کاشت، داشت و برداشت انجام می‌شود.

مدیر مکانیزاسیون جهاد کشاورزی هرمزگان می‌گوید: درجه مکانیزاسیون در استان نیز نزدیک به ۶۰ درصد است.
علی باقرزاده رییس سازمان جهاد کشاورزی نیز می‌گوید: با مکانیزه کردن میزان تولید محصول سه برابر خواهد شد و هزینه‌ها نیز بیش از ۲۰ درصد کاهش می‌یابد. بیشترین میزان مکانیزه در تسطیح و خاک برداری، کاشت بذر و سم پاشی صورت می‌گیرد.
با آبیاری نوین سطح زیر کشت باغ‌ها به سه برابر افزایش می‌یابد.
کمتر از دو درصد از باغ‌های استان مکانیزه است که بیشتر در شخم زدن و هرس است.
در کشت مکانیزه باغ‌ها فاصله درخت‌ها رعایت شده و خاکبرداری نیز با تراکتور صورت می‌گیرد.
فرسودگی و استهلاک ماشین‌ها

د کشاورزی، یارانه ها‌ی خرید ادوات کشاورزی، آگاهی پایین کشاورزان در استفاده از وسایل مکانیکی و گران بودن وسایل و ضعف خدمات پشتیبانی و مشاوره‌ای مهمترین مشکلات مکانیزه کردن کشاورزی در استان است.
شاه نظری از کشاورزان حاجی آباد می‌گوید: الگوی مشخصی در مکانیزه کردن رعایت نمی‌شود و اعتباراتی موجود نیز هدفمند توزیع نمی‌شود.
وی می‌افزاید: کمباین‌های تولید داخل کیفیت و ضایعات محصول را پایین می‌آورد و سالانه ضرری معادل هفتصد تن به کشاورزان وارد می‌کند.
سه چهارم تراکتور‌های موجود در مزارع فرسوده هستند و نیاز به بازسازی دارند و بقیه تراکتور‌ها نیز توان کمتر از ۱۰۰ اسب بخار دارند که توان عملیات و کاربری نوین آن را می‌گیرد.
مدیر مکانیزاسیون کشاورزی هرمزگان می‌گوید: ۴ هزار تراکتور و ۵ کمباین در استان توان مکانیکی مزارع را انجام می‌دهند که نیمی از این تراکتور‌ها فرسوده و عمر بالای ۱۳ سال دارند.
شاهی زاده می‌افزاید: اکنون نیاز به دوهزار تراکتور جدید است و کشاورزان به علت گران بودن تراکتور‌ها و زمین‌های خرد تمایلی به خرید این ماشین آلات ندارند.
خادمی کشاورز نمونه شرق هرمزگان نیز می‌گوید: خشکسالی‌های ۲۰ ساله در کنار پایین بودن یارانه‌های خرید وسایل مکانیکی باعث شده تا کشاورزان هرمزگانی همچنان با هزینه‌های بالای تولید فشار مضاعفی تحمل کنند.

یزدانی مهندس کشاورزی می‌گوید: با ایجاد مکانیزاسیون ضایعات ۳۵ درصدی محصولات کشاورزی کاهش می‌یابد. اما گران بودن وسایل و ابزار و آموزش پایین کشاورزان مانع ایجاد مکانیزاسیون شده است.
کشاورزان استان آموزش مناسبی در استفاده از وسایل مکانیزه ندیده اند.
ماندگاری کشاورز حاجی آبادی می‌گوید: بیشتر کمباین‌های که فصل درو به حاجی آباد می‌آیند از استان فارس هستند و این کمباین‌ها به همراه خود نیرو می‌آورند به همین علت کشاورز استان درگیر استفاده از این وسایل نشده است.
وسایل تعمیر و نگهداری ادوات کشاورزی نیز بسیار محدود و گران است. برخی از لوازم یدکی و دنباله بند‌های کشاورزی متناسب با نیاز کشاورزان نیست و به سختی و از جا‌های دیگر بدست می‌آیند.
خسروشاهی کارشناس کشاورزی می‌گوید: برخی از شیوه‌های مکانیزاسیون ناشی از سختی کار است و نمی‌توان صحبت از مکانیزاسیون واقعی کرد.
وی می‌افزاید: زمانی مکانیزاسیون کامل است که هزینه سوخت و تولید پایین آید و به افزایش محصول کمک کند.
باقر پور رییس سازمان جهاد کشاورزی استان نیز می‌گوید: با توجه به گران بودن وسایل مکانیزاسیون لزومی به آن نیست، بلکه کشاورز بر اساس جدول آبی و کشت اعلام شده حرکت کند
مدیر فناوری‌های مکانیزه سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان مهمترین مشکلات در زمینه مکانیزاسیون کشاورزی را کمبود نیروی متخصص/ کمبود دستگاه‌های مورد نیاز مکانیزه در بخش صیفی جات/ پایین بودن سهمیه تراکتور و کمباین و به خصوص تراکتور‌های بالای ۱۱۰ اسب بخار و باغات سنتی در استان می‌داند.
شاهی زاده می‌گوید: سعی شده تا با نظارت کامل بر اجرای مکانیزاسیون و تامین کمباین از استان‌های مجاور از ضایعات محصول خودداری کرد.

تسهیلات به کمک می‌آید

راه اندازی ۶ شرکت‌های مشاوره‌ای مکانیزه، انجام دادن طرح‌های آزمایشی نشاء کاری مکانیزه،جذب اعتبار برای وارد کردن تراکتور‌های بالای ۱۱۰ اسب بخار با کاربرد‌های چندگانه مهمترین برنامه‌ها برای اجرای مکانیزاسیون است.
مدیر مکانیزاسیون کشاورزی هرمزگان با اشاره به پرداخت تسهیلات به کشاورزان می‌گوید: تسهیلات مکانیزاسیون با سود ۱۵ درصد و سهم آورده ۲۰ درصد و بازپرداخت ۵ تا ۷ ساله به بهره برداران پرداخت می‌شود.
شاهی زاده افزود: کشاورزان می‌توانند برای دریافت تسهیلات مکانیزاسیون به سامانه اعتباری جهاد کشاورزی مراجعه کنند.
با توجه به سود بالای تسهیلات و استقبال پایین کشاورزان از دریافت این تسهیلات نیازمند است راهکاری جدید برای تقویت و توسعه مکانیزاسیون در هرمزگان صورت گیرد.
از ابتدای امسال بیش از ۱۳ میلیارد تومان تسهیلات نوسازی و خرید ادوات کشاورزی پرداخت شده است.
وی گفت: استمهال بدهی کشاورزان و بخشودن جریمه دیرکرد بانک‌های قبلی نیز در راستای کمک به کشاورزان برای دریافت تسهیلات جدید است.
هر چند در کوتاه مدت خرید ماشین‌های کشاورزی هزینه‌های را روی دست کشاورزان می‌گذارد، اما در بلند مدت با افزایش میزان تولید و کاهش ضایعات صرفه اقتصادی دارد.
گندم، جو، کلزا، سیب زمینی، ذرت، پنبه به صورت مکانیزه در استان کشت می‌شود.
استان هرمزگان در تولید بسیاری از محصولات مانند انبه، لیموترش و بادمجان رتبه اول و در ۲۰ محصول دیگر رتبه‌های اول تا سوم را در کشور دارد.
هرمزگان ۱۶۰ هزار هکتار زمین کشاورزی سالانه دو میلیون و دویست هزار تن تولید محصولات کشاورزی دارد.
نویسنده: محمد امیرمحمدی

بازدید از صفحه اول

ارسال به دوستان

نسخه چاپی

گزارش خطا

X Share

Telegram Google Plus Linkdin

ایتا سروش

عضویت در خبرنامه

نظر شما