تلاش روسیه براي رهايي از شر دلار

 

افزایش استفاده از دیگر ارزها در مبادلات بین المللی
بر اساس اين گزارش، اکنون که محافل کسب و کار نگران اعلام قریب الوقوع اقدامات به اصطلاح تنبیهی تازه آمریکا هستند، طرح دشوار مقامات روسیه برای کنار گذاشتن دلار از چرخه اقتصاد روسیه بیش از همیشه ضروری به نظر می رسد.
چهار سال پس از آغاز نخستین تحریم های غرب علیه مسکو در پی انضمام شبه جزیره کریمه و درگیری ها در شرق اوکراین، محدودیت ها در خصوص تبادلات مالی روسیه افزایش می یابد و با این محدودیت ها خطرپذیری برای کسانی که در این معاملات مشارکت دارند، افزایش پیدا می کند زیرا این احتمال وجود دارد که آنها صرفاً به علت استفاده از دلار تحت پیگرد قرار گیرند. قرار است وزارتخانه های اقتصاد و دارایی و نیز بانک مرکزی به زودی تدابیر خود را برای افزایش استفاده از دیگر ارزها در مبادلات بین المللی به دمیتری مدودف نخست وزیر روسیه ارائه دهند.

 

محدود کردن خطرات 
به نظر می رسد برقراری تحریم های آمریکا علیه ایران و جنگ تجاری میان چین و آمریکا که دونالد ترامپ به راه انداخته است، شرکای روسیه را به پذیرفتن بازی برای حمایت از شرکت های خود در برابر سیاستی غیرقابل پیش بینی رهنمون می کند.

به گفته تحلیلگران شرکت خدمات مالی اویلر هرمس (Euler Hermes Group) فرانسه که در زمینه خدمات بیمه اعتباری فعالیت می کند، تلاش های گذشته برای کنار گذاشتن دلار از چرخه اقتصاد روسیه به شکست منتهی شد و لزوم همکاری تنگاتنگ با کشورهای دیگر را آشکار ساخت. با توجه به حمایت گرایی فزاینده آمریکا از تولیدات داخلی، احتمال می رود در حال حاضر این کار آسان تر باشد.
بر اساس برآورد این تحلیلگران، کاهش وابستگی به دلار به گونه ای قابل توجه، ممکن است یک سال و نیم تا پنج سال طول بکشد.

 

به نظر می رسد واحد پول اتحادیه اروپا و چین گزینه های ایده آل مسکو باشند زیرا در مجموع 60 درصد تجارت خارجی روسیه را شامل می شوند.ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به طور منظم در دیدارهای خود با سران کشورهای خارجی به طور منظم این موضوع را مطرح می کند. به عنوان مثال پوتین در ماه سپتامبر در دیداری که با شی جینپینگ همتای چینی خود داشت این موضوع را مطرح کرد. در ماه اکتبر نیز مقامات روسیه اعلام کردند درباره تبادلات دوجانبه با چین از طریق واحد پول ملی دو کشور (روبل و یوآن) توافق کرده اند. بنابر اعلام بانک آی.ان.جی ( ING)، شرکت چند ملیتی بانکداری و خدمات مالی، تبادلات مالی چین و روسیه با روبل و یوآن در چهار سال اخیر چهار برابر شده و به 18 تا 19 درصد رسیده است. صندوق ثروت ملی روسیه دو صندوق همکاری با چین به ارزش 70 میلیارد یوآن اختصاص داده که هدف از آن تنظیم معاملات با ارزهای ملی دو کشور است.

دمیتری پالیوای رئیس اقتصاددانان صندوق ثروت ملی روسیه گفت: نخستین معاملات از سال 2019 انجام خواهد شد. این احتمال وجود دارد که ابزار سرمایه گذاری مشابهی نیز با کشورهای دیگر ایجاد شود. وی تأکید کرد در طول سالهای اخیر پرداخت ها به دلار طبیعتاً کاهش یافته است.

 

کاهش سهم پرداخت ها به دلار آمريکا
بر اساس داده های بانک مرکزی روسیه، از سال 2013 تا 2017 سهم پرداخت ها به دلار آمریکا در صادرات کالا و خدمات از 80 درصد به 68 درصد کاهش یافته است. به موازات آن سهم پرداخت ها به یورو از 9 درصد به 16 درصد و سهم روبل نیز از 10 به 14 درصد افزایش یافته است. اما در واردات، انجام معاملات با یورو، روبل و یوآن تا این اندازه نبوده اما سهم دلار از 41 به 36 درصد کاهش یافته است. نمونه تازه این گرایش در ماه اکتبر بود: لوری بوریسوف معاون نخست وزیر روسیه اعلام کرد هند خرید خود را از سامانه ضدهوایی اس-400 روسیه به روبل پرداخت خواهد کرد.

 

اولگ کوزمین اقتصاددان بانک Renaissance Capital، بانک سرمایه گذاری روسیه در بازارهای نوظهور و مرزی، می گوید: مانع اصلی در معاملاتی که با ارز ملی انجام می شود و در برابر یوآن اهمیت کمتری دارد این است که به عنوان مثال هیچ کس نه به روبل روسیه در کرواسی نیاز دارد و نه به پول کرواسی در روسیه.
وی همچنین افزود: اما یک ساز و کار ساده و مؤثر برای تبدیل مستقیم یک ارز به ارز دیگر وجود دارد و این کار شدنی است. در صورتی که تحریم های سختی علیه روسیه تصویب شود، این امکان برای روسیه فراهم خواهد شد تا خطرات را محدود کند. الویرا نابیولینا رئیس بانک مرکزی روسیه اعلام کرد قصد دارد بانکها را آرام آرام به تبادل با روبل تشویق کند و نقش دلار را در ترازنامه های آنها کاهش دهد.

بنا بر اعلام شرکت خدمات مالی اویلر هرمس، اقدامات دیگری نیز مانند انتقال گروه های اصلی روسیه از مراکز مالی خارجی به بازار بورس روسیه و افزایش ذخایر طلا و یورو پیش بینی شده است. روسیه پیش از این حجم بدهی های خود به آمریکا را کاهش داده است.
به رغم اینکه مسکو اراده خود را برای آزادسازی روسیه از قید و بند دلار اعلام کرده، با یک مانع بزرگ مواجه است: بخش بزرگی از اقتصاد روسیه همچنان به هیدروکربن متکی است که با دلار انجام می شود و به نظر نمی رسد آماده هیچ گونه تحولی باشد.