طعم تلخ میوه در کیش

به گزارش خبرگزاري صداوسيما مركز كيش، فداکاری پدر ومادرها برای فرزندان هم از میزان وزن میوه های خرید شده می کاهد.

چاره ای نیست باید خرید، چون دسترسی به جایی نداریم.»اینها حرف هایی است که همشهریان با ما در میان می گذارند و حالا به قصه ای سه ساله تبدیل شده است.

قصه ای که هر بار با وعده و وعیدهایی از سوی مسئولان همراه شده و گزارش های متعدد ما هم تاکنون نتوانسته دست دلالان نامرئی و گاها مرئی را از بازار میوه کیش کوتاه کند. 

واقعیت جزیره کیش
«جزیره کیش جزیره گرانی است». این "تفکر قالبی" چند سالی است که با عبارت "کیش زیبا" همراه شده است. اما از هزینه های سفر به کیش که بگذریم، قیمت ها در کیش همان قیمت های درج شده روی کالا ها  است به جز تازه خوری ها مثل گوشت و میوه و ... .
جزیره کیش به لحاظ موقعیت خاص خود، شرایط دریا، میزان عرضه و تقاضا، میزان اجاره و قیمت های متفاوت آب و برق شرایط خاصی را برای فعالیت غرفه داران ایجاد کرد است که نتیجه آن افزایش قیمت ها و گرانی برخی از نیازهای اساسی خانوارها شده است.
یکی از این نیازهای اساسی جزیره نشینان که بیشتر از هر جای دیگری احساس می شود نیاز به میوه و تره بار است که با شرایط موجود و البته با چاشنی اجبار، مردم ناگزیر به خرید اند.
قیمت میوه به طور کلی در جزیره کیش متولی ثابتی ندارد و انگار تابعی شده از عرضه و تقاضا. اما عرضه ای محدود و دلالانه و تقاضایی اجباری.  میوه تازه  همه روزه از شیراز و تهران با هواپیما و کامیون های حمل بار وارد جزیره می شود و داستان گرانی از همین جا شروع می شود چرا که در سایه نظارت های گاه و بیگاه مسئولان جزیره، هر مغازه داری قیمتی را برای میوه و تره بار خود تعیین می کند.
داستان تلخ میوه در کیش زمانی تلخ تر می شود که مغازه دارها لزومی نمی بینند حتما برچسب قیمتی نصب کنند و کیفیت میوه ها هم به علت وضعیت آب و هوایی جزیره خیلی سریع افت می کند. 

پایین شهر؛ بالای شهر
جزیره 90 کیلومتر مربعی کیش دارای دو منطقه عمده مسکونی "صدف" و " نوبنیاد" است که بیشتر میوه فروشی ها در این دو منطقه قرار دارند.

وقتی صحبت از خرید و فروش مسکن در کیش می شود این داستان بالای شهر ؛ پایین شهر کمی خود را نشان می دهد ولی در کیش این تفاوت منطقه ای هم وجود ندارد تا باعث دلخوشی برای ساکنان باشد.
البته تفاوت هایی وجود دارد ولی وقتی قیمت ها به صورت کلی بالا باشد دیگر فرقی نمیکند که شما میوه ای را مثلا کیلویی 20 هزار تومان بخرید یا 21 هزار تومان.

به هر حال وجود همین تفاوت قیمتی در مغازه های مختلف نشان دهنده  عدم نظارت، قیمت های دلبخواهی و بالاخره رنج و اجبار خانواده ها است . 

تعیین کننده قیمت خودمانیم
محمد که یکی از مغازه داران میوه و تره بار در کیش است با نشان دادن فاکتورهای خرید میوه از بازار شیراز می گوید:  قیمت میوه در مبدا گران است و ما هم که مجبوریم میوه درجه یک وارد کیش کنیم بالطبع قیمت ها افزایش می یابد.
از او پرسیدم به هر حال این افزایش قیمت باید تابع اصول مشخصی باشد اما چرا قیمت ها در هر منطقه ای از کیش متفاوت است؟
محمد می گوید: قیمت ها را بر اساس میزان اجاره بهای غرفه، قیمت آب و برق، دورریز و کارگر، خودمان تعیین می کنیم.
او می افزاید: به عنوان مثال قیمت هر کیلو هلوانجیری در شیراز  بین 6 هزار و 500 تا 7 هزار تومان است که در کیش به 15 هزار تا 20 هزار تومان هم می رسد.
صابر دیگر مغازه دار کیش هم در پاسخ به سوال ما درخصوص چگونگی محاسبه کرایه حمل بار به کیش می گوید: برای بار و کرایه بار، کارگر و جعبه و پلاستیک نزدیک به هزار تومان به مبلغ خرید در مبدا اضافه می شود که این به استثنای قیمت سود است.

قیمت در مبدا
عمده بار میوه و تره بار جزیره کیش از بازار میوه و تره بار شیراز تامین می شود.

فاصله زمینی شیراز تا کیش 600 کیلومتر و هوایی 45 دقیقه است و این بهانه خوبی برای افزایش قیمت میوه به دلیل تامین آن از مناطق دیگر نیست.
سجاد یکی دیگر از میوه فروش های جزیره کیش حداکثر سود اضافه شده به قیمت خرید را 30 تا 35 درصد اعلام کرد اما این میزان سود شامل چه مواردی است؟
این کاسب جزیره می گوید: 15 درصد شامل هزینه های حمل و نقل میوه و 15 تا 20 درصد هم سود. این میزان سود و محاسبه اما در هیچکدام از مغازه های میوه فروشی کیش یکسان نیست و همین دلیل متفاوت بودن قیمت میوه در مغازه های جزیره است.
مدیر بازرگانی جزیره کیش هم این سود 30 تا 35 درصدی را تایید می کند. اما اقای امیدی مشخص نکرد چه مقوله هایی این سود 35 درصدی را تشکیل می دهد.
آقای یوسفی یکی از شهروندان جزیره کیش را در حین خرید در یکی از فروشگاه های بزرگ جزیره کیش دیدم از او در خصوص قیمت میوه و کیفیت آن پرسیدم که گفت: کیفیت میوه در جزیره بد نیست اما قیمت های متفاوت و بالای میوه به نسبت شهرهای دیگر افزایشی غیر منطقی دارد.
اما نکته مهم دیگر این کیشوند که سالیان زیادی است در جزیره زندگی می کند.

این بود که قیمت ها در فروشگاه های بزرگ و معروف جزیره خیلی بیشتر از مغازه های میوه فروشی است که نشان می دهد حلقه گمشده کنترل قیمت ها، نظارت دقیق، کافی و مستمر است.
 
شیرین و تلخِ  یک محاسبه ساده
با خودمان گفتیم چرا تمایل دلالان به بازار میوه کیش اینقدر زیاد است و مگر چه مقدار سود از فعالیت در این حوزه نصیبشان می شود که دست بردار بازی با افزایش و کاهش قیمت میوه در سبد خانوار کیش نیستند؟ برای پاسخ به این سوال خود یک میوه را مبنای محاسبه قرار دادیم و آن را بررسی کردیم.
پیش از بررسی و برای اطمینان از قیمت های اعلامی خرید میوه در مبدا توسط مغازه داران، از همکارانمان در تهران و شیراز خواستیم تا با حضور در میادین میوه پایتخت و شیراز قیمت ها را کسب و برای ما ارسال کنند.
نتیجه بررسی ما نشان داد قیمت های اعلامی از سوی میوه فروشان کیش با چندین تناقض آشکار همراه بود.

یکی اینکه فاکتورسازی برای ارائه به ناظران و حتی ما از قبل انجام شده بود و قیمت ها را بالا اعلام کرده بودند تا گران فروشی خود را توجیه کنند.

اما در فاکتورهای ارائه شده دیگر فروشندگان هم تفاوت هایی دیده می شد که نشان از عدم صداقت برخی از آن ها داشت. اگرچه بودند میوه فروشانی که عین انصاف را هم رعایت می کردند.
میوه انتخابی ما برای بررسی سود و زیان ورود آن به جزیره کیش هلوی انجیری بود. میوه ای که در بازار میوه و تره بار تهران  بین 5 هزار و 800 تا 6 هزار و 800ودر بازار شیراز هم بین  5 هزار تا 7 هزار و پانصد تومان به فروش می رسد(قیمت های 23 مهر).
بر اساس هزینه های اعلامی توسط خود فروشندگان کیش، هزینه های جابه جایی و حمل بار نهایتا هزار تومان می شود که جزئی از همان سود 30 درصدی  اعلامی از سوی مغازه داران جزیره است.
پس به صورت معمول هلوی انجیری خریداری شده از بازار تهران بعلاوه 30 درصد سود، باید در کیش نزدیک به کیلویی 9 هزار تومان به فروش برسد اما مشاهدات میدانی ما نشان می دهد که قيمت این میوه در کیش در حال حاضر به کیلویی بین 15 هزار و حتی تا 20 هزار تومان در فروشگاه های بزرگ می رسد.
تفاوت 9 هزار تومان تا کمترین قیمت فروش آن در کیش یعنی 15 هزار تومان، عدد 6 هزار تومان است و این یعنی شش هزار تومان سود اضافه فقط برای فقط یک نوع میوه.
اگر یک وارد کننده یک تن هلوی انجیری وارد جزیره کرده باشد، سود این نوع میوه 6میلیون تومان در هر بار میوه است و این یعنی شیرین ترین قسمت داستان میوه در کیش  و زمانی شیرین تر هم می شود که این وارد کننده در هر بار خود چند نوع میوه وارد جزیره کرده باشد که سود خوبی برای او خواهد داشت. اما داستان تلخ آن تنها و تنها متوجه مردمی می شود که بالاجبار باید در جزیره میوه خرید کنند.
آب و برق، اجاره بها و دورریز دلیل افزایش قیمت
وقتی بار دیگر به سراغ میوه فروشان جزیره رفتیم متوجه شدیم برخی از آنان علاوه بر 30 درصد سود اعلامی، درصد های  متفاوتی را شامل هزینه های آب و برق، اجاره بها و دورریز به قیمت های خود اضافه می کنند.
سعید یکی از فروشندگان میوه در مرکز جزیره کیش با بیان اینکه مجبوریم قیمت ها را افزايش دهيم  می گوید: وقتی سازمان منطقه آزاد کیش نظارتی بر تعیین اجاره بها توسط مالکان ندارد و مالکان هر سال قیمت رهن و اجاره خود را بالا می برند ما هم مجبوریم  آن را با  افزایش قیمت جبران کنیم.
9 تا 10 میلیون اجاره ماهانه، 4 میلیون هزینه آب و برق، 3 میلیون هزینه کارگر و از همه مهمتر دورریز و ضایعات میوه قیمت هزینه هایی بود که سعید به آنها اشاره کرد.
 
تغییر در تعرفه ها و اعطای مکان، خواسته فروشندگان
بازدید های میدانی ما برای تکمیل این گزارش نشان داد بیشتر فعالان صنف میوه و تره بار جزیره کیش، برای کاهش هزینه های خود خواهان تغییر محاسبه هزینه های برق از تعرفه تجاری به تعرفه صنعتی هستند، تغییری که می تواند کاهش چشمگیری در قیمیت میوه در کیش داشته باشد.
دیگر خواسته این فعالان اعطای زمین یا مکانی واحد ازسوی سازمان منطقه آزاد کیش برای کاهش هزینه های رهن و اجازه فضای فیزیکی است تا پس ازعملیاتی شدن این خواسته شاهد تاثیر مستقیمی بر کاهش قیمت باشیم.
 
از وعده تا عمل مسوولان
شاید سه سال پیش بود که با تهیه گزارشی در خصوص گرانی میوه در جزیره به سراغ معاون وقت اقتصادی و سرمایه گذاری سازمان منطقه آزاد کیش یعنی آقای جیرفتی رفتیم که تلویحا به ما  گفت که برای کنترل بازار میوه در کیش کار خاصی نمی توان کرد و همه چیز تحت تاثیر عرضه و تقا ضا است یعنی نرخ میوه در کیش نَه دولتی و نَه آزاد است بلکه تابعی از وضعیت بازار است و هزینه واردات میوه به جزیره باعث افزایش قیمت ها می شود.
 اما سوال اساسی اینجاست که مگر مردم جزیره کیش دسترسی راحتی به مکان های دیگر دارند؟ و یا اصلا قدرت انتخاب زیادی وجود دارد؟
وقتی از او در خصوص راه اندازی یک مرکز عرضه مستقیم میوه و تره بار در جزیره پرسیدیم قول داد تا سه ماه آینده این مرکز راه اندازی شود. این وعده مسئولان سه سال ادامه پیدا کرد اما هیچ اتفاقی در این خصوص رخ نداد.
آقای جیرفتی درباره وجود شبکه نظارتی بر بازار میوه هم به ما گفت: روزانه قیمت های میوه را از سطح شهر دریافت می کنیم و به صورت هفتگی قیمت های حداقل و حداکثر میوه را به فروشندگان می دهیم و با خاطیان بر اساس تذکر شفاهی، کتبی، جریمه و پلمپ مرکز برخورد می شود اما وقتی با قیمت های اعلامی انها به سراغ مغازه ها می رفتیم تنها با خنده فروشندگانی روبرو می شدیم که تاکید داشتند قیمت ها را خودمان تعیین می کنیم و مسوولان از مشکلات ما اطلاعی ندارند.
 
خبرهای خوب در راه است
پس از گذشت سه سال  و تغییر مسوولان جزیره و با پیگیری های مداوم ما در واحد خبر صدا و سیمای مرکز کیش، بالاخره مسئولان قول دادند علاوه بر نظارت قاطع، مرکز فروش مستقیم میوه را هم در کیش دایر کنند.
سعیدی معاون اقتصادی سازمان منطقه آزاد کیش در جلسه ستاد تنظیم بازار  در خصوص کنترل قیمت ها می گوید: کارگروه های متعددی را در این چند هفته تشکیل دادیم که در این جلسات بر کنترل قیمت در بازار تاکید شده است.
او می گوید: یکی از اقدامات انجام شده برای تامین رفاه شهروندان وگردشگران جزیره اختصاص انباری به وسعت هزار مترمربع با تنخواه گردان  30 میلیارد ریال برای ارزاق عمومی است.
سعیدی می افزاید: چنانچه درخصوص حمل کالاها همچون میوه به کیش مشکلی به وجود بیاید تمهیدات لازم برای حمل کالا با هواپیما اندیشیده شده وهماهنگی های این موضوع نیز انجام شده است.
اما خانزادی معاون عمرانی سازمان منطقه آزاد کیش هم اعلام کرد با تغییر برخی از کاربری ها در باغ راه جزیره کیش تا شش ماه آینده مرکز عرضه میوه احداث و از این طریق مردم میوه را با قیمت های واقعی خرید خواهند کرد و تا پیش از راه اندازی آن یک مرکز موقت عرضه میوه دایر خواهد شد.
 
پیگیری ها نتیجه داد
موضوع میوه و گرانی آن در جزیره کیش انقدر مهم است که رسانه ها به صورت جدی پیگیر این مشکل باشند. در آخرین بازدید های میدانی ما مشخص شد که قیمت میوه در جزیره در نتیجه نظارت های مداوم تیم ستاد تنظیم بازار، با کاهشی حدود 15 تا 20 درصد روبرو شده است اما همچنان تا شرایط واقعی بازار میوه فاصله دارد.
به هر حال میوه یکی از نیاز های طبیعی انسان ها است و در مناطقی محدود همچون جزیره کیش، کنترل ورود و عرضه آن بسیار حساس و ضروری است، چرا که جدای از مشکلات جسمی در نتیجه سو تغذیه، برای جزیره ای که قرار است توسعه گردشگری را در برنامه های بلند مدت خود دنبال کند، گرانی کالاها در کنار گرانی هزینه های ورود و خروج به کیش، گردشگران را از سفر دوباره به جزیره فراری می دهد و کاهش سفر گردشگران به کیش به معنای عزیمت پول های سرمایه گذاران و گردشگرانی است که مقصد گردشگری و سرمایه گذاری خود را متوجه کشورهایی همچون ترکیه، ارمنستان و یا کشورهای حاشیه خلیج فارس می کنند و یا کرده اند.
رکود اقتصادی از همین گلایه های کوچک مردم شروع می شود، مردمی که صدایشان باید شنیده شود تا هر منطقه ای بر اساس ماموریت خاص خود، بتوانند با جلب رضایت حداکثری و تکمیل زیرساخت های نظارتی، فرصت آرامش و رونق اقتصادی را به ارمغان آورند.

نويسنده : مهدي هوشيار