پای سریال تکراری سیل در گیلان

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز گیلان ،
باران آمَد .
باران دَر گیلان تــُـند آمَد .
سیل ، به  گیلان  آمَد .   
این سرمشق تکراری قهر طبیعت در برخی از مناطق گیلان است که هر از چند گاهی بویژه در پاییز تکرار می شود.
سیل امسال 3 بار به گیلان آمد ؛ یک بار در 25خرداد در منطقه کاکرود رودسر، جان 3 نفر را گرفت که بر اساس اعلام فرمانداری این شهرستان 15میلیارد تومان خسارت وارد کرد و پس از 3 ماه در روزهای 5 تا هفتم مهر، مهمان ناخوانده غرب و جنوب گیلان شد.
اما سریال سیل، کمتر از یک هفته دوباره در گیلان تکرار شد و بارش شدید باران، آبگرفتگی معابر و طغیان رودخانه های باز هم این استان را در نوردید .
 آخرین رد پای سیل در گیلان که عمیق تر از 2 بار قبل بود در13 و 14مهر امسال در 12شهرستان استان دیده شد.                           آنطور که معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری گیلان اعلام کرده دو سیل اخیری که در دو هفته اول مهر در گیلان روی داد جان یک نفر را در املش گرفت و 778 میلیارد تومان خسارت بر جای گذاشت که 501 میلیارد تومان آن در بخش تاسیسات زیربنایی ، حدود 200 میلیارد تومان آن در بخش مسکونی  و 82 میلیارد تومان هم مربوط  به  بخش کشاورزی بود.  
براساس آماری که این معاونت ارائه کرده دو سیل اخیر در گیلان به 2 هزار و 540 خانه خسارت وارد کرد که 78 واحد باید بازسازی شوند و بقیه به تعمیرات جزیی نیاز دارند.
آنطور که از گزارش ها بر می آید سیل اخیر همچنین خسارات و خرابی هایی چون مسدود شدن 33 راه، خسارت به4 دهنه پل اصلی و 172پل و آب نمای روستایی، قطع شدن برق در 112روستا، قطع شدن گاز هزار و 400 خانوار و قطعی آب 11هزار خانوار روستایی و تخریب بیش از 300 سردهنه آب کشاورزی برجای گذاشت.
این در حالی است که 133کیلومتر از خطوط توزیع برق، 29کیلومتر از خطوط انتقال گاز و 18کیلومتر از خطوط مخابرات استان هم آسیب دید.

 
وقتی سیل ناغافل آمد .
احمد رضایی یکی از اهالی تالش که در سیل اخیر خانه و زندگی اش را از دست داده می گوید: خبر داشتیم که قرار است باران شدید بیاید اما فکرش را هم نمی کردیم که آب ناغافل آنقدر بالا بیاید که وسایل زندگیم روی آب شناور شود و دیوار اتاقم را پایین بیاورد.
خانم کامران صومعه سرایی هم گفت : بارش چند ساعته باران خرابی به بار آورد که باید خانه و زندگی را که در 20 سال جمع وجور کرده بودم، دوباره بسازم.
این بانوی 48 ساله، اشک گوشه چشمانش را با چادرش پاک می کند و می گوید : لحظه ای را که وسایل برقی و رختخواب هایم روی آب شناور بودند ، هرگز فراموش نمی کنم.
آقای محمدی کشاورز 55 ساله املشی هم می گوید : باغ سبزیجاتش در سیل اخیر زیر آب رفته و بخش زیادی از محصول راتون اش هم کاملا از بین رفته است.
این کشاورز املشی می گوید : در طول عمر 55ساله ام تاکنون سیلی به این شدت ندیده بودم؛ سیل خسارات زیادی به روستای مان زد و پل و جاده را تخریب کرد.  

اما سیل چرا و از کجا آمد ؟ !
سرپرست اداره پیش بینی اداره کل هواشناسی گیلان حجم و شدت زیاد بارش ها در مدت کوتاه را علت اصلی طغیان رودخانه ها و به راه افتادن سیل می داند. 
آنطور که آقای غلامی می گوید : بارش های دو سیل اخیر در گیلان در 55 سال اخیر بی سابقه بوده است؛ چرا که متوسط بارندگی سالانه کشور 230میلی متر است این درحالی است که در 14 مهر فقط در 24 ساعت در شهرستان رودسر 301 میلیمتر باران بارید و این یعنی مقدار بارش یک روز در رودسر، 71 میلیمتر بیشتر از متوسط بارندگی سالانه در کشور است.
وی افزود : اگرچه این سامانه بارشی، استان های شمالی کشور را در نوردید اما میزان بارش ها در گیلان بیشتر از استان های دیگر بود. 
سرپرست اداره پیش بینی اداره کل هواشناسی گیلان البته فراوانی بارش های شدید کوتاه مدت را از مظاهر تغییرات اقلیمی عنوان کرد و گفت: نوع بارش ها به تبع تغییرات اقلیمی در دنیا تغییر کرده و باعث شده بارش های طولانی مدت ملایم به بارش های کوتاه مدت شدید تبدیل شود.

سیل مهمان وقت و بی وقت رودخانه های دیار باران 
سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری گیلان می گوید : حدود 80 درصد از روستاهای استان در نزدیکی آبراهه ها و رودخانه ها قرار دارند و دست کم یک رودخانه، تقریبا از همه شهرهای گیلان عبور می کند.
آقای اکبری مقدم افزود : اگرچه همه این مناطق، مستعد وقوع سیلاب هنگام بارندگی نیستند اما بیش از 80 درصد مناطق مسکونی استان، در بخش های از این مناطق واقع شده اند که مستعد آبگرفتگی وقوع سیلاب در بارندگی های شدید و مداوم هستند.
وی که معتقد است بانی اصلی سیل اخیر گیلان بارندگی شدت در مدت کوتاه است می گوید : جلوی حوادث غیر مترقبه ای چون سیل را نمی توان گرفت و فقط می توان از شدت آثار و خسارات آن کاست و یا دست کم آن را پیش بینی کرد.

وقتی مسئولان از آمادگی ها می گوید و مردم از آن گلایه دارند. 
سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری گیلان  می گوید : 3 روز  قبل  از وقوع سیل، وقتی در جریان پیش بینی وضعیت هوا قرار گرفتیم، افزون بر ارسال هشدار کتبی به فرمانداری ها شهرداری ها و دهیاری ها،  از آنان خواستیم ؛  ضمن اطلاع رسانی به مردم، نسبت به پاک سازی معابر و مهیا کردن تجهیزات  و امکانات مواجهه با سیل آماده باشند.
اما در حالی که سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری گیلان معتقد است اگر این اطلاع رسانی، آگاهی و آمادگی نبود، خسارات سیل با توجه به شدت بارش ها و گستردگی آن بیشتر از اینها بود، اهالی برخی از مناطق آسیب دیده و گرفتار در سیل، از خدمات رسانی و فرآیند رفع مشکلات این حادثه طبیعی گله مندند و می گویند : امکانات کافی برای بازگشایی مسیرها و هدایت روان آب ها وجود نداشته و مسئولان دیر به دادشان رسیده اند.
برخی از مردم هم از تخریب راه ها ، سازه ها و پل های شهر و دیار شان که هنوز عمر مفیدشان به سر نرسیده و کمتر از دو دهه از ساخت شان می گذرد، گلایه داشتند که آقای اکبری مقدم در پاسخ به این گلایه ها گفت : میزان خسارت به سازه های اصلی نسبت به گستردگی و شدت سیل کم بود و بیشتر خسارت ها مربوط به آب نماها و راه های روستایی بود که از سوی دهیاری ها ساخته شده است.
وی با بیان اینکه بیشتر خرابی های سیل، ربطی به استحکام سازه ها ندارد افزود : شدت سیل در برخی مناطق باعث شسته شدن خاک حاشیه پل ها و راه ها، رانش زمین و در نتیجه قطع راه ارتباطی مردم شد.
سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری گیلان می گوید : اگرچه گیلان استان پر بارانی است و تداوم بارش ها در آن سبب آبگرفتگی معابر و بالا آمدن آب رودخانه ها می شود اما اجرای طرح های آبخیزداری و ساماندهی رودخانه ها مهم ترین سد در مقابل وقوع سیلاب است.

گرفتگی عروق رودخانه ها با گل و لایی که از بالا دست می آید و طغیان این شاهرگ های حیات!
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان در تشریح طرح های آبخیزداری و نقش آن در جلوگیری از وقوع سیل گفت : به مجموعه فعالیت هایی که به دو شیوه بیولوژیکی و مکانیکی و با نهال کاری، کپه کاری و بذرپاشی علوفه، احداث بندهای کنترل سیل و رسوب، ایجاد دیواره های حایل و چپرگذاری برای کنترل دامنه های لغزشی حاشیه رودخانه ها، در مسیر آب و محدوده یک دره انجام می شود،  طرح آبخیزداری می گویند. 
آقای یوسف پور با اشاره به اینکه انجام عملیات آبخیزداری در هر هکتار، از فرسایش و رسوب بطور  میانگین 5 تن خاک جلوگیری می کند افزود : ایجاد پوشش گیاهی در بالا دست و حوزه آبخیز باعث می شود سرعت و قدرت قطرات باران در برخورد با شاخ و برگ گیاهان گرفته شود.
 وی افزود : با این کار روان آب ها در سر شاخه های رودخانه های منتهی به اراضی جلگه ای نیز مهار شده و از فرسایش و رانش خاک که عمدتا با فشارِ ِحجم زیاد آب در زمین های میان بند و پایین دست رخ می دهد جلوگیری می شود.  
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان می گوید : با ایجاد بندهای کنترل سیل و رسوب، دیواره های حایل و چپر گذاری در مسیر جریان آب می توان ضمن کنترل سرعت گل ولای و جلوگیری از وقوع سیلاب، از تجمع رسوب در رودخانه ها، پشت سدها و تالاب جلوگیری کرد.
آقای یوسف پور از وجود  51 حوزه آبخیز کوچک و بزرگ در مناطق مختلف گیلان خبر داد که باید  طرح های آبخیزداری در این مناطق برای کنترل هرز آب‌ها، کاهش فرسایش و رانش خاک ، جلوگیری از وقوع سیلاب، به راه افتادن گل و لای و کاهش حجم رسوبات در رودخانه ها، پشت سدها و تالاب ها اجرا شود.
وی می گوید : در گذشته به علت کمبود اعتبارات طرح های آبخیزداری آنگونه که باید اجرا نشده اما از امسال اعتبار ویژه ای برای اجرای طرح های آبخیزداری از محل صندوق توسعه ملی اختصاص یافته است که با احتساب اعتبارات مشارکت استانی، امسال بیش از 20 میلیارد تومان برای اجرای طرح های آبخیزداری در 19 حوزه آبخیز مستعد وقوع سیلاب  گیلان هزینه خواهد شد؛ این در حالی است که اعتبارات سالانه این طرح تا پیش از امسال بین 3 تا 5 میلیارد تومان بود.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان البته می گوید : اجرای عملیات آبخیزداری در 19 حوزه آبخیز را در شهرستان های آستارا ، تالش، فومن ، شفت، رودسر، لنگرود و رودبار از خرداد امسال آغاز کرده ایم ؛ مناطقی که بیشتر در گیر سیل اخیر بودند.
آقای یوسف پور از اجرای طرح بستر سازی اجتماعی جنگل نشینان در گیلان هم خبر داد و گفت : در این طرح جنگل نشینانی که حضورشان در جنگل باعث تخریب و کاهش پوشش گیاهی می شود را به نزدیک ترین روستای دارای طرح هادی حاشیه مناطق جنگلی انتقال و زمینی را برای سکونت و کشاورزی در اختیارشان قرار می دهیم.
وی که حفاظت از خاک و پوشش گیاهی را اولین ومهم ترین گام در کاهش آثار سیل می داند معتقد است : همه دستگاه ها و نهادهای مسئول توسعه، باید در کنار توسعه زیرساخت های مناطقی که در دامن طبیعت بویژه حوزه های آبخیز مستعد سیل اجرا می شود، به این مهم توجه کنند و عرصه های طبیعی در بالادست را فدای توسعه نکنند تا تبعات آن با جاری شدن سیل گریبانگیر مناطق پایین دست نشود. 

سهم آب منطقه ای در جلوگیری از خشم و طغیان رودخانه ها 
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گیلان با بیان اینکه حریم رودخانه ها براساس مسیر و دبی ورودی آب بین 10تا90 متر متغیر است می گوید : 90 درصد از واحدهای مسکونی که در جریان سیل اخیر آسیب دیدند، در حریم رودخانه های استان قرار داشتند.
آقای لطفی افزود : سالانه بطورمیانگین 3 هزار متقاضی قبل از ساخت و ساز، برای تعیین حریم رود خانه ها به شرکت آب منطقه ای مراجعه می کنند اما به نظر می رسد 2 تا 3 برابر این تعداد با وجود سخت گیری ها و نظارت ها در حاشیه رودخانه ها و انهار، بدون توجه به حریم رودخانه، ساخت و ساز می کنند.
وی با اشاره به اینکه این شرکت با دیواره بندی و لایروبی و اعطای موافقت برداشت اصولی شن و ماسه، سعی در جلوگیری از فرسایش خاک و تسهیل جریان آب رودخانه ها دارد گفت : سالانه افزون بر اعلام موافقت اصولی برداشت شن و ماسه از بستر200 کیلومتر رودخانه، در 700 کیلومتر از مسیرهای مستعد وقوع سیلاب رودخانه های استان هم لایروبی و سازه ها و دیواره های نگهدارنده ایجاد می شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گیلان اگرچه ساماندهی رودخانه ها را در کاهش آثار سیل اثرگذار می داند اما در عین حال معتقد است بر اساس روال طبیعی رودخانه ها پس از چند سال که بازه آن قرادادی نیست، باید مسیر خود را پاکسازی کنند و وقوع سیل پدیده طبیعی و اجتناب ناپذیر است.
آقای لطفی می گوید : رودخانه ها همیشه در مسیر خود در جریانند و این آدم ها هستند که با دست اندازی به طبیعت و بعضا تجاوز به حریم این شاهرگ های حیات باعث شدت آثار مخرب سیل می شوند.

مرهمی بر زخم سیل گیلان 
اگرچه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان از رسیدن اعتبارات خوب و آغاز اجرای طرح های آبخیزداری در مناطق سیل خیز و بالادست برای جلوگیری از شدت وقوع سیلاب می گوید و از طرفی مسئولان کشوری و استانی از 5 میلیون تومان کمک بلاعوض به روستاییانی که در سیل اخیر خانه هایشان 100 درصد تخریب شده خبر داده اند و اعلام کرده اند: افزون بر این به صاحبان خانه های روستایی آسیب دیده در سیلاب 30 میلیون تومان و صاحبان خانه های شهری40 میلیون تومان تسهیلات بانکی با بهره کمتر پرداخت می شود اما این اقدامات فقط مرهمی جزیی و مُسکـِنی برای زخم های سیل است و نباید فراموش کرد که اینجا گیلان است و باران همیشه در راه  !