گزارش مکتوب؛
کیمیاگری در ساحل هرمزگان با تولید آب شیرین
۶۰ درصد منابع آبی مرکز هرمزگان تا پایان سال آینده از آب شیرین کنها تامین میشود.
قشم تنها شهری در استان هرمزگان است که منابع آب شیرین و تجدید پذیر ندارد و از قرنها پیش آبگیرهای فراوانی برای جمع آوری روان آبهای بارشها ساخته شده است. ملا احمد میگوید: در ۳۰ سال گذشته بسیاری از مردم، روستاها ار بر اثر خشکسالیهای بلند مدت ترک کردند و به کشورهای همسایه و دیگر شهرها مهاجرت کردند. اما از ۷ سال پیش ورق برگشت و با ساخت آب شیرین کنها روستاهای قشم دوباره جانی تازه گرفتند.اکنون ۱۰۰ درصد منابع آبی قشم و روستاهای اطراف آن از طریق شیرین کردن آب دریا تامین میشود؛ و دیگر مردم قشم نگران بی آبی نیستند.به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خلیج فارس؛ در استان هرمزگان به علت موقعیت جغرافیایی در دسترسی طولانی به ساحل خلیج فارس و منابع لب شور فراوان زمینه توسعه و گسترش آب شیرین کنها بیشتر از دیگر نقاط کشور فراهم است.به اعتقاد کارشناسان منابع آب شیرین هرمزگان تا چند سال آینده جوابگوی نیازهای صنعتی، کشاورزی و خانگی استان نیست و هم اکنون باید منابع پایدار و مطمئنی را جایگزین کرد.تنش بی آبی در هرمزگانهرمزگان یکی از خشکترین مکانهای ایران است. میانگین بارش سالانه ۱۹۰ میلیمتر در سال در مقایسه با میانگین کشوری ۶۰ درصد و در مقیاس جهانی ۷۰ درصد کمتر است. همچنین با افزایش جمعیت هرمزگان نیز سالانه باید بیش از ۱۰ درصد به مصرف آب افزوده میشود. جمعیت استان در دو دهه گذشته بیش از دو برابر شده و براساس برنامههای توسعه ساحل مکران و جزایر قرار است به ۵ برابر افزایش یابد.جمعیت هرمزگان یک میلیون و ۷۸۰ هزار نفر است.بسیاری از چاه ها، قناتها و رودخانههای استان اکنون خشکیده و یا در حال خشک شدن و شور شدن هستند و حتی جوابگوی نیازهای کشاورزی نیز نیست.اکنون ۴۶ دشت از ۷۵ دشت استان بیلان منفی دارند و منابع آبی در برخی از این دشتها بیش از ۴۰ متر پایینتر رفته است.دو سد بزرگ تامین کننده آب آشامیدنی استان استقلال میناب و شمیل و نیان نیز به ظرفیت مرده رسیده اند.شهرهای بندرعباس، بندر خمیر و روستاهای تابعه، شهرهای تازیان و ایسین و روستاهای تابعه آنها، شهرهای سردشت و گوهران، شهر رویدر، شهر هشت بندی، شهرهای بستک، فرامرزان و جناح و ۲۰۰ روستای استان با بحران بی آبی روبرو هستند.اکنون منابع آب استان ۳۶ درصد سدها، ۴۸ درصد چاه ها، ۱۱ درصد آب شیرین کن و ۵ درصد از خط انتقال منطقهای تامین میشود.هوشنگ ملایی مدیر عامل آب منطقهای هرمزگان میگوید: ۱۰۰ درصد ظرفیت سدها و خط انتقال منطقهای و ۵۰ درصد چاهها خشک و از مدار خارج شده اند.نیاز آبی استان (شهرها و جزایر) چهار هزار و ۲۰۰ لیتر بر ثانیه است که با احتساب حجم آب تولیدی استان ۶۵۲ لیتر بر ثانیه کمبود دارد.کشاورزیهای غیر اصولی و کاشت محصولات پرآب مانند هندوانه و ذرت نیز عصاره زمین را مکیده است.هرمزگان ۱۷ هزار چاه کشاورزی دارد که ۳۰ درصد اضافه برداشت دارند.۶۵ درصد منابع آبی کشاورزی نیز در کشتهای سنتی هدرمی رودمدیریت ضعیف مصرف و اضافه برداشت دو بلایی است که منابع تجدید پذیر را نابود کرده است.کیمیاگری در ساحل با شیرین سازی آب دریاشیرین سازی آب دریا یا نمک زدایی مهمترین راهکار برای تامین آب شیرین و منابع پایدار در مناطق ساحلی خشک در دنیاست.۳۹ درصد جمعیت کره زمین در مناطقی زندگی میکنند که فاصلهای کمتر از ۱۰۰ کیلومتر با دریا دارند. پیشبینی میشود تا سال ۲۰۲۵ آب مورد نیاز بیش از ۶۰ درصد از جمعیت کره زمین، از طریق فرآیندهای شیرینسازی تهیه شود.در بسیاری از مناطق جهان به ویژه خاورمیانه از روشهای شیرینسازی آب دریا برای تولید آب مورد نیاز مصارف شرب، بهداشت، صنعت و کشاورزی استفاده میشود. ۱۱ هزار واحد آب شیرینکن در ۱۰۰ کشور جهان وجود دارد.
عربستان سعودی بزرگترین تولیدکننده آب شیرین در جهان است. این کشور ۲۶ درصد آب شیرین جهان را تولید میکند. پس از آن آمریکا با ۱۵ درصد در جایگاه دوم قرار دارد. ۶۰ درصد آب تولیدی آبشیرینکنها در جهان به مصارف شهری اختصاص یافته است و باقی مربوط به مصارف بخشهای صنعتی و کشاورزی است.
در کشورهای حاشیه جنوبی خلیجفارس نیز ۷۵ درصد آب شیرین از طریق شیرینسازی آب دریا به دست میآید.
۴۶ دصد آب شیرین کنهای دنیا در منطقه خلیج فارس واقع است.
در میان کشورهای منطقه، کویت و قطر، بیش از ۹۰ درصد آب شیرین خود را از آب شیرین کن تأمین میکنند.
امارات عربی متحده، نزدیک به ۸۰ درصد و بحرین و عمان و عربستان سعودی با ۵۰ درصد در رتبههای بعدی قرار دارند.
ایران نیز با ۴۰۰ هزار متر مکعب در شبانه روز تنها ۲ درصد تولید آب شیرین در جهان دارد.
هرمزگان پیشرو در تولید آب شیرین
یکی از مستعدترین مناطق کشور به لحاظ موقعیت جغرافیایی و دسترسی سریع و آسان به منابع انرژی نفت و گاز برای توسعه آب شیرین کنها هرمزگان است.
معاون مهندسی شرکت آب و فاصلاب شهری هرمزگان میگوید: به علت جریانهای آبی از شمال به جنوب و درجه پایینتر شوری و گرما در سواحل هرمزگان تولید آب شیرین در استان ارزانتر از دیگر نقاط ساحلی کشور است.
هزینه تولید هر مترمکعب آب از واحدهای آب شیرین کن ۴ هزار تومان است.
صادقی میافزاید: بر اساس برنامه ششم توسعه شهرهای ساحلی در کشور باید تا ۳ سال آینده ۳۰ درصد منابع آبی از دریا تامین شود.
۹۱ واحد آب شیرین سازی با ظرفیت بیش از ۱۶۰ هزار متر مکعب در شبانه روز در روستاها و شهرهای هرمزگان فعال است.
مدیر عامل آب و فاضلاب شهری هرمزگان میگوید: ۱۱ درصد از منابع آبی استان از آب شیرین کن تامین میشود که تا دو سال آینده و با برنامههای توسعهای به بیش از ۶۰ درصد میرسد.
امین قسمی میافزاید: اکنون دو آبشیرین کن ۱۰۰ و یک میلیون مترمکعبی با هدف تامین آب شهرهای بندرعباس، بندرخمیر درهرمزگان و نیازهای صنعتی دو استان مرکزی (یزد وکرمان) در بندرعباس در حال ساخت است.
وی میگوید: تلاش میشود تا پایان سال ۹۸ از ظرفیت کامل آب شیرین کن بندرعباس در شبکه توزیع استفاده شود.
بزرگترین آب شیرین کن کشور نیز با گنجایش یک میلیون متر مکعب در شبانه روز در شهرک صنعتی خلیج فارس در غرب بندرعباس ساخته میشود.
مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب هرمزگان میگوید: این طرح، واحدهای آبگیری از دریا به ظرفیت چهار و هشت دهم میلیون متر مکعب در روز، شیرین سازی آب با ظرفیت ۵۹۵ هزار متر مکعب در روز و واحد نیروگاهی به ظرفیت هزار و ۶۸ مگاوات است.
قسمی میافزاید: ۳۰ هزار متر مکعب ازتولید این آب شیرین کن نیز به شبکه توزیع استان وارد میشود.
این واحدهای آب شیرین کن از فناوریهای روز و بر اساس استانداردهای زیست محیطی ساخته شده اند.
محوری مسئول پایش اداره کل محیط زیست هرمزگان میگوید: این واحدهای آب شیرین کن به علت خطوط پایش چند کیلومتری پسابها و فناوری اسموز معکوس یا غشایی مدرنترین نوع آب شیرین کنها در دنیاست.
وی میگوید: پسابهای تولیدی در فاصله ۳ کیلومتری از واحدهای آب شیرین کن در میان جریانهای آبی رها میشود.
۶۰ درصد از آب ورودی به واحدهای شیرین سازی به پساب تبدیل میشود
در روستاهای استان نیز کارگاه تولید آب شیرین از مدتها پیش فعال شده است.
مدیر عامل آب و فاضلاب روستایی هرمزگان میگوید: اکنون ۲۳ سایت آب شیرین کن با ظرفیت ۳۳ هزار مترمکعب در شبانه روز در روستاها فعال است
عبدالحیمد حمزه پور میافزاید: بیش از ۱۴۸ هزار جمعیت روستایی از منابع آب شیرین کن استفاده میکنند.
وی میگوید: تا دو سال آینده نیز ۱۲ سایت دیگر ۸ با ظرفیت ۲۰ هزار متر مکعب، مشکل آب آشامیدنی ۵۷۶ روستا را برطرف میکنند.
۹۵۹ روستا در هرمزگان دچار کم آبی و بی آبی هستند. هرمزگان نزدیک به هزار و ۷۰۰ روستا دارد.
با توجه به از بین رفتن و محدود شدن منابع تجدید پذیر آبی در استان استفاده از روشهای پایدار مانند آب شیرین کن مهمترین راهکاری فعلی برای رفع نیازهای خانگی، صنعتی و کشاورزی در شهرهای ساحلی است.
۴۰ درصد از نمک زدایی آبهای شور کشور در هرمزگان انجام میگیرد.
نویسنده: محمد امیرمحمدی
فیلم؛ بحران بی آبی درهرمزگان
در جدول زیر بزرگترین مراکز آب شیرین کن در کشورهای مختلف جهان به نمایش گذاشته شده است: