پيامد حمايت مسکو از دمشق در تقابل احتمالي با آنکارا

عطوان در مقاله ای نوشت فرمانده نظامی روسیه در پایگاه هوایی حمیمیم نزدیک لاذقیه در شبکه های اجتماعی، بیانیه رسمی منتشر و تأکید کرد: ”روسیه از هرگونه اقدام نظامی ارتش سوریه علیه نیروهای غربی که به صورت غیرقانونی در خاک سوریه حضور دارند از جمله ترکیه، حمایت می کند“. این بیانیه دو معنای مهم دارد:
نخست: شراکت سه جانبه روسیه و ترکیه و ایران به علت اختلاف پیرامون چگونگی تعامل با اوضاع ادلب از بین می رود چرا که ایران و روسیه از حمله برای بازپس گرفتن شهر حمایت می کنند و ترکیه با آن مخالفت می کند.
دوم: احتمال رویارویی سوریه - ترکیه و روسیه - ترکیه حتمی است مگر آنکه معجزه ای رخ دهد. منظور فرمانده نظامی روسیه در پایگاه هوایی حمیمیم، مشخصا نیروهای ترکیه در ادلب است زیرا هیچ نیروی غربی دیگری در آن حضور ندارد.
انگیزه فرمانده پایگاه هوایی روسیه برای صدور این بیانیه اقدام فرمانده ترکیه برای اعزام 400 عضو نیروی ویژه با سلاحهای سنگین به ادلب برای پشتیبانی از 12 برج دیده بانی ترکیه در این شهر است که پیش بینی می شود این رقم ظرف چند روز گذشته به بیش از چهار هزار نظامي رسیده باشد، اقدامی که مبارزه طلبی آشکار با پوتین و آمادگی برای مقابله با حمله روسیه و سوریه به ادلب به شمار می رود.
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در نشست سه جانبه تهران و در مقابل اتفاق نظر روسیه و ایران تنها به نظر می رسید. او پیام پوتین را که گفته بود بشار اسد باید بر مرزهای کشور خود با ترکیه تسلط کامل داشته باشد خوب فهمیده بود و می دانست ماجرای جنوب سوریه یعنی درعا و گذرگاه نصیب به لطف حمایت روسیه تکرار خواهد شد و جایی برای هیچ نیروی ترکیه ای در اراضی شمالی سوریه باقی نخواهد ماند.
سئوالی که باقی می ماند این است که علت اقدام پوتین برای تشدید تنش با متحد ترکيه اي خود در نشست تهران و مخالفت با درخواست او مبنی بر توقف آتش بس به عنوان جایگزینی برای حمله فراگیر و زمان دادن برای شکل گیری یک راه حل سیاسی که ادلب را از فاجعه ای انسانی نجات دهد چه بود؟
تنها امتیازی که در نشست سه جانبه تهران به رئیس جمهور ترکیه داده شد تقسیم حمله به سه مرحله و در مرحله آخر قرار دادن سیطره بر گذرگاه های سوریه با ترکیه در جسر الشغور و باب الهوی که اکنون تحت کنترل تروريست هاي جبهه النصره قرار دارند. از این طریق شاید ترکیه بتواند زمان بخرد و گروه های تروریستی را از گروه های میانه رو جدا کند اما مشکل اینجاست که روسیه همه گروه های مسلح در سوریه را که دشمن دولت باشند تروریست می داند.
پوتین تصمیم خود را گرفته است و می خواهد سوریه را از همه نیروهای خارجی غیرقانونی که بدون موافقت دولت دمشق وارد خاک سوریه شده اند بیرون کند. شاید مهم ترین مأموریت در برهه کنونی نیز اخراج نیروهای ترکیه باشد. اما موضع دولت ترکیه چه خواهد بود اگر اوضاع بحرانی شود و به لبه پرتگاه رویارویی مسلحانه با نیروهای سوری مورد حمایت روسیه برسد؟ به اعتقاد ما و سایر ناظران، ترکیه فقط دو گزینه دارد:
نخست: ملحق شدن به اردوگاه روسیه و ایران یا بی اعتنایی. چنان که اردوغان هنگام حمله به شرق حلب به روی خود نیاورد و بی اعتنایی کرد.
دوم: ایستادن در مقابل حمله سوریه و روسیه به تروريست ها در ادلب که بر اثر آن، هزاران عنصر مسلح از طریق مرزها به سوی ترکیه سرازیر خواهند شد. گذشته از این ها پیروزی ترکیه در این رویارویی با یک ابرقدرت بسیار پرهزینه و بدون تضمین خواهد بود.
این دو گزینه بسیار پیچیده و خطرناک هستند و اردوغان هم این موضوع را به خوبی درک می کند از این رو در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با پوتین و روحانی در پایان نشست سه جانبه تهران آثار نگرانی بر چهره اش پیدا بود. هفته ها و شاید روزهای آینده پاسخ همه این سئوالات را مشخص خواهد کرد و انتظار ما برای درک نتیجه زیاد طول نخواهد کشید.