چشم انداز ۲۰۳۰ عربستان در آستانه شکست است

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صدا و سيما به نقل از پایگاه اینترنتی نشریه المانیتور، نشريه چشم انداز 2030 عربستان سعودی در آستانه فروپاشی است.

به نوشته اين پايگاه خبري، چشم انداز 2030 عربستان سعودی که زائیده ذهن محمد بن سلمان ولیعهد پادشاه سعودی است و برای کاستن از وابستگی این کشور به عواید نفتی طراحی شده در حال فرو پاشیدن است. پادشاه سعودی ستون اصلی این پروژه را حذف کرده است. این کشور به کشوری مستبدتر و سرکوب گرتر تبدیل شده است. حرکت به سمت سرکوب بیشتر باعث خروج سرمایه شده است. محور اصلی این چشم انداز بلندپروازانه باز کردن شرکت ملی نفت آرامکو به روی سرمایه گذاران خارجی است. پنج درصد از سهام این شرکت در ابتدا به فروش می رسد. ولیعهد پادشاه برآورد می کند که این شرکت 2 هزار میلیارد دلار ارزش دارد بنابراین پنج درصد از سهام اولیه این شرکت حدود 100 میلیارد دلار خواهد شد. این طرح از همان ابتدا دارای مشکلات جدی بود. ارزش این شرکت به میزان زیادی بالا اعلام شد. یافتن یک بازار بورس برای فروش سهام آن با دشواری هایی روبرو بود. دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا بر سعودی ها فشار آورد تا بازار بورس نیویورک را انتخاب کنند، اما این احتمال وجود داشت که قرار دادن سهام شرکت آرامکو در بازار بورس نیویورک آن را در معرض خطر توقیف قرار دهد، چرا که برخی شاکیان در آمریکا ادعا می کنند که عربستان سعودی در حملات یازده سپتامبر نقش داشت. لندن هم به خاطر مسئله برگزیت کنار گذاشته شد، زیرا سؤالاتی در مورد آینده بخش بانکداری انگلیس مطرح است.
منتقدان داخلی این طرح در عربستان سعودی ادعا کردند که فروش سهام آرامکو باعث می شود بزرگترین دارائی این کشور به دست کشورهای بیگانه بیفتد و فرایند سعودی سازی صنعت نفت را به عقب بازگرداند. برخی دیگر از منتقدان گفتند این طرح دولت را مجبور خواهد کرد حساب های دولتی را آشکار و نقش خانواده سلطنتی در منافع این کسب و کار را برملا سازد. کمپین به اصطلاح ضد فساد ولیعهد پادشاه در ماه نوامبر سال گذشته – که طی آن صدها سعودی برجسته از جمله اعضای خانواده سلطنتی بازداشت و مجبور شدند دارائی های خود را به دولت تحویل دهند – به دشواری ها افزود. این خانه تکانی نشان داد فرایند عادلانه و حکومت قانون در عربستان سعودی وجود ندارد و همین مسئله سرمایه گذاران خارجی را منصرف کرد. این سرکوب همچنین باعث خروج چشمگیر سرمایه از کشور شد چرا که ثروتمندان به دنبال حفظ دارائی های خود در خارج بودند. بر اساس یک برآورد، حدود 150 میلیارد دلار سرمایه ظرف دو سال گذشته از عربستان سعودی خارج شده است.
بر اساس گزارش های موثق از ریاض، پادشاه سعودی در ماه ژوئن تصمیم گرفت طرح فرزندش را کنار بگذارد. ملک سلمان شنید عناصر متعددی از درون خانواده سلطنتی با این طرح مخالف هستند و در نتیجه تصمیم گرفت آن را کنار بگذارد و فرایند برنامه ریزی برای فروش سهام اولیه شرکت آرامکو را لغو کند. این دومین بار در سال است که ملک سلمان طرح فرزندش را لغو کرده است. اوایل سال جاری، پادشاه موضع سفت و سخت تری در مورد قدس اشغالی در مقایسه با فرزندش اتخاذ کرد. پادشاه با قاطعیت تصمیم دولت ترامپ برای انتقال سفارت اسرائیل از تل آویو به قدس اشغالی و "حذف اورشلیم (قدس) از دستور کار" توافق صلح آتی را رد کرد.
در حالی که مؤلفه اقتصادی چشم انداز 2030 از بین رفته است، فرایند اصلاحات اجتماعی در این کشور اهمیت بیشتری پیدا کرده است. اجازه رانندگی به زنان یکی از دستاوردهای مهم طرح اصلاحات اجتماعی بوده است، اما این طرح هم به خاطر دستگیری چندین مدافع زن اصلاحات جنسیتی تحت الشعاع قرار گرفت. این دستگیری ها نشان دهنده حساسیت شدید رژیم به هر نوع مخالفت سیاسی در داخل یا انتقاد از خارج است. بازداشت خودسرانه افراد در پاییز گذشته و دستگیری کنونی زنان بخشی از یک روند کلان تر حرکت عربستان سعودی به سمت استبدادگرایی و سرکوب است. عربستان سعودی همواره یک سلطنت مطلق بوده که مخالفان سیاسی را سرکوب کرده است. هیچ خبری از آزادی تجمع یا آزادی بیان در این کشور وجود ندارد. اعدام در ملأ عام یکی از مؤلفه های زندگی در عربستان سعودی است.
اما سرکوب در این کشور رو به افزایش است. خانه تکانی سال گذشته در تاریخ عربستان سعودی بی سابقه بود. برخی از کسانی که بازداشت شدند هنوز آزاد نشده اند. اعدام ها در ملأ عام بیشتر شده است. روحانیان منتقد برجسته دستگیر شده اند. در پشت پرده، جنگ یمن به فشارها بر کاخ سلطنتی افزوده است. این جنگ یکی از شاخصه های سیاست خارجی ولیعهد پادشاه سعودی است و در حال تبدیل شدن به باتلاقی برای این کشور است و کسی پایانی برای آن متصور نیست. انتقاد از این جنگ در دنیای اسلام و غرب افزایش یافته است. این احتمال وجود دارد که انتقادها در خود عربستان سعودی نیز افزایش یابد. انصار الله یمن مطمئن هستند که می توانند مانع درخواست سازمان ملل برای گفتگوها در ژنو شوند. طبق معمول، اجتماع اقلیت شیعه در این کشور اولین هدف حکومت است. سرکوب در استان الشرقیه این کشور شدید و خشونت آمیز است. یک زن شیعه سعودی ممکن است در پاییز امسال با حکم اعدام روبرو شود و این مسئله ای بی سابقه برای یک زن در عربستان سعودی است. انتقادها از خارج نیز با واکنش خشم آمیز سعودی ها روبرو می شود. خروج دانشجویان سعودی از کانادا بهترین مثال در این زمینه است. اوتاوا خواستار آزادی برخی از منتقدان زن سعودی شد و ریاض چنان واکنشی به این انتقاد نشان داد که صرفاً اعتماد به تصمیم گیری های سعودی را کاهش می دهد. چندین کشور اروپایی فروش تسلیحات نظامی به عربستان سعودی را به حالت تعلیق درآورده اند تا جنگ یمن خاتمه پیدا کند. اسپانیا اخیراً به آلمان، نروژ و بلژیک ملحق شد و انتقال سلاح به عربستان سعودی را متوقف کرد. کنگره آمریکا نیز در حال افزایش مخالفت با تحویل سلاح های بیشتر به ائتلاف به رهبری سعودی است.
چشم انداز 2030 هنوز یکی از طرح های دولتی در عربستان سعودی است. اصلاحات اجتماعی این طرح، از جمله رانندگی زنان، باز کردن سینماها و مراکز تفریحی، اصلاحات محبوبی هستند. اما این طرح به کاهش وابستگی اقتصادی عربستان سعودی به نفت منجر نمی شود. این چشم انداز صرفاً یک سراب است.