نهضت تدبر در تلاوت قرآن باید توسعه یابد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما ، حجت الاسلام سید محمدباقر علم الهدی استاد حوزه و دانشگاه در رابطه با تدبر در قرآن کریم گفت : قرآن یک کتاب هدایتی است که می تواند تمام مسیر سعادتمندی و رفتارهای فضیلت مدار یک انسان را در طول عمرش به بهترین شکل ممکن مدیریت کند و او را قدم به قدم به سمت سعادتمندی روز افزون زندگی برساند و پیش ببرد.
سعادتمندی اخروی انسان مرهون مدل زندگی او در دنیاست یعنی دنیا گذرگاه زندگی کردن سعادتمندانه یک انسان برای رسیدن به سعادتمندی در آخرت است .
وی افزود : ما در ادبیات دینی دنیا را معبری برای رسیدن به سعادتمندی جاودانه می بینیم برای اینکه در دنیا زندگی سعادتمندانه ای داشته باشیم نیازمند یک قانون اساسی زندگی و حیات هستیم که این قانون اساسی را حضرت حق بر قلب پیامبر اکرم (ص) نازل کرده است و این قرآن کتاب زندگی ما انسانهاست قرآن کریم یک قانون کلی و اساسی است و برای همه انسانها از اقوام و ملت ها ، فرهنگها و گویش های مختلف است به همین جهت قرآن کریم توجه ویژه ای به همه انسانها چه عرب زبانها و چه غیر عرب زبانها دارد که مهمترین دستاورد شما از قرآن مجید تدبر در آیات نورانی قرآن است که ببینیم قرآن چگونه ما را به سمت نور هدایت می کند اگر ما به این نکته حساس و ویژه فهم قرآن دسترسی پیدا کنیم قطعا مسیر سعادتمندی در زندگی دنیا برای ما هموار می شود.
وی گفت : هر حکیمی برای سخن گفتن یکسری تدبیرهایی دارد و مخاطبان هر حکیم برای دریافت پیامهای آن حکیم باید تدبر کنند تا حقیقت پیام خدا را دریافت کنند ، نگاه تدبری به قرآن یک نگاه مجموعه ای است و با ترجمه تفاوت دارد ، وقتی ترجمه های تحت الفظی قرآن را مشاهده می کنیم گاهی از اوقات احساس می کنیم میان آیات و یا حتی در یک آیه گسستهایی به لحاظ ظاهری می بینیم در حالیکه این ترجمه ها در حقیقت ترجمه واژگان لفظها و لغت هاست اما وقتی به آیات نگاه تدبری یا کل نگری کردیم شرایط فرق می کند .
حجت الاسلام علم الهدی افزود : نگاه کل نگری آن پیام واقعی آیه و یا حتی سوره را نشان می دهد ، بسیاری فکر می کنند که این آیات بدون هیچ گونه نظم خاصی در یک سوره چیده شده است در حالی که چنین نیست ، معمولاً هر سوره ای یک یا دو یا چند پیام شاخص بستگی به بزرگی و کوچکی سوره دارد بعنوان مثال گاهی ده یا پانزده آیه مطلبی را بیان می کند و بعد با یک آیه یک نتیجه گیری کلی می شود که رفتارهای انسانها و توصیه های اخلاقی و حکمی قرآن به انسان بیان شده است و بعد نتیجه را به صورت ملموس در اختیار مخاطب و یا کسی که قران را تلاوت می کند قرار می دهد ما اگر بخواهیم به قرآن نگاه جزئی داشته باشیم گاهی از اوقات دچار خسران می شویم.
مدیر حوزه علمیه حضرت قاسم بن الحسن(ع) گفت : برای درک این موضوع یک مثال می زنم امام راحل سخن معروفی داشتند و آن این بود که میزان رای ملت است که حرف بسیار حکیمانه و از افتخارات نظام مقدس اسلامی ماست حال اگر ملت بخواهند یکی از احکام مسلم قرآن را عمل نکنند و یا برخلاف آن پیش روند آیا باز هم میزان رای ملت است؟ قطعاً با در نظر گرفتن قبل و بعد از سخنان مرحوم امام (ره) می فهمیم که منظور امام از جمله میزان رای ملت است یک محدوده ای دارد به این صورت که میزان رای ملت است مادامی که از حریم و دستورات پروردگار عالم مردم نخواهند عبور کنند.
وی افزود : در مواردی می شود به آرا مردم احترام گذاشت زیرا این آرا دقیقا در عرصه و قلمرو دین تعریف شده است بعنوان مثال این سخن خوارج که می گفتند "لا حکم الا لله "، این آیه قرآن و سخن واقعی است اما این جمله را باید با احتساب جملات قبل و بعد در نظر بگیریم که در این صورت معنای این جمله مشخص می شود متاسفانه گاهی از اوقات بخشی از یک آیه مورد استناد یک نفر قرار می گیرد و همان عاملی برای انجام یکسری حرکات شود ، به طور حتم این خواست قرآن نیست تدبر در قرآن یک نگاه کل نگری به ما می دهد ما وقتی بخواهیم به قرآن جزء جزء بنگریم گاهی اوقات دچار خسران می شویم.
حجت الاسلام علم الهدی گفت : لازم است طبق توصیه قرآن همه مومنان و کسانی که قرآن تلاوت می کنند ، در آیات آن تدبر کنند پیامبر اکرم(ص) زمانی که خطبه غدیر را برای مردم تلاوت کردند مردم را به تدبر در قرآن ارجاع دادند ، در بیاناتی از پیامبر (ص) از مردم خواسته شده است که در قرآن تدبر کنند ، قرآن خواندن بسیار ارزشمند است اما ارزشمندتر از قرآئت قرآن تدبر در آیات کلام الله مجید است همان طور که مقام معظم رهبری فرمودند وقتی انسان ها تدبر می کنند ، شکوفا می شوند ، وقتی جامعه تدبر می کند جامعه شکوفا می شود این توصیه در خطبه معروف حضرت زهرا (س) وجود دارد که به مسلمانهایی که آیات قرآن را در رفتار زیر پا گذاشته بودند ، فرمودند آیا در قرآن تدبر نکردید؟
وی افزود : بطور حتم اگر بخواهیم بخشی از یک آیه را در نظر بگیریم قطعا نمی توانیم منظور حضرت حق و پیام ارزشمند آیه و سوره را دریافت کنیم اما وقتی دقت ویژه و تدبر کردیم می توانیم بهترین دریافت ها را از آیه یا سوره داشته باشیم ؛ نه تنها سوره ها بلکه خود آیات هم پیام ویژه دارند حتی بخشی از آیات هم دارای پیام ویژه هستند .
حجت الاسلام محمدباقر علم الهدی گفت : تدبر در قرآن یکسری حلقه های مفقوده میان آیات را که در نظر انسانهای زمینی پیدا می کند، اینکه چگونه می شود آیات را به هم مرتبط کرد همان تدبر در قرآن است منظور از تدبر نگاه کلی نگری به یک سوره یا یک آیه است.
مدیر حوزه علمیه حضرت قاسم بن الحسن(ع) در خصوص اقدامات انجام شده درباره تدبر در قرآن کریم در حوزه علمیه و حوزه های دیگر افزود : تدبر در قرآن در حقیقت یک گرایش تفسیری است که مدتی است در حوزه شروع شده است و با مجموعه ای ارزشمند از فضلای قم همکاری های تنگاتنگی آغاز کرده ایم ، سال گذشته این دوره را در مجموعه مرکز آموزشی تخصصی حضرت قاسم بن الحسن (ع) اجرا کردیم که بازخوردهای ارزشمندی از مخاطبان و دانش پژوهان داشتیم شبیه به این اقدام در مراکز دیگر انجام شده است که بازخوردهای خوبی به دنبال داشته است و در تلاش هستیم بتوانیم طرح تدبر در قرآن را تحت عنوان یک گرایش تفسیری به شورای عالی مرکز مدیریت حوزه های علمیه ارائه کنیم.
حجت الاسلام علم الهدی گفت : برای راه اندازی هر گرایش در حوزه باید طرح نامه و درسنامه و هر آنچه که برای یک رشته تحصیلی نیاز است در اختیار شورای گسترش قرار دهیم تا مسیر تصویب این گرایش پیش رود و به مرحله اجرا برسد ، برای سال تحصیلی آینده برنامه ریزی کرده ایم تا در مرکز آموزشی قاسم بن الحسن کلاسهایی تحت عنوان آموزش مربی تدبر در قرآن راه اندازی شود.
وی افزود : حوزه های علمیه باید در بحث تدبر بیشتر تلاش کنند زیرا اگر توده های مردم مامورند به اینکه در آیات قرآن بیشتر تامل و تدبر کنند و حلقه های مفقوده ای را که در ذهنشان میان آیات وجود دارد ، پیدا کنند حوزه های علمیه بعنوان پرچمداران تفسیر آیات قرآن باید در این زمینه بیشتر کار کنند.
بحث تدبر در قرآن باید جایگاه خود را در حوزه های علمیه بهتر از قبل پیدا کنند زیرا جای این بحث در حوزه ها بسیار خالی است در این رابطه به طور حتم برخی دارای پیشنهادهایی هستند که ما از دیدگاه های سازنده آنها استفاده خواهیم کرد باید به سمتی پیش رویم که فهم و حلاوت شیرینی قرآن به کام مردم برسد ، وقتی قرآن همراه با تدبر خوانده شود حلاوت و شیرینی آیات نورانی قرآن ماندگارتر خواهد بود.
وی افزود: در رشته تفسیر به دنبال گرایش تدبر در قرآن هستیم بطور حتم کسی که در مبحث تدبر فعالیت می کند در بحث تفسیر هم باید کار کند ما برای گرایش تدبر در قرآن یکسری درسهایی تعریف می کنیم که یکی از آنها آشنایی با تفسیر قرآن است.
حجت الاسلام علم الهدی گفت :افق روشنی در حوزه های علمیه در خصوص رشته های تخصصی دیده می شود ، این افق روشن از 12 سال قبل با تدبیر مقام معظم رهبری آغاز شد و امروز عمده طلاب به دنبال این هستند که در رشته های تخصصی فعالیت کنند چون نسل جوان ما در خارج از حوزه ها نیازمند پاسخ های صحیح و منطقی در زمینه کلام ، تفسیر ، تاریخ و امور تربیتی و مشاوره هستند و حوزه های علمیه هم با تدبیر مقام معظم رهبری رشته های تخصصی مختلفی را به تصویب رساندند که به خوبی فعالیت می کنند.