فرآیند راه اندازی یک واحد تولیدی در کشور

پژوهش خبری صدا وسیما: لازمه اجرايي شدن اهداف حمايت از توليد داخلي در کشور، استفاده از تمام ظرفيت­ های موجود براي ارتقاي توليد ملي است. اگر اقتصاد داخلي توليدمحور شود، به طور قطع فعالان اقتصادي به انجام فعاليت­ هاي مولد تشويق  مي­ شوند و از فعاليت ­هاي واسطه­ گري و ساير فعاليت­ هاي غير مولد فاصله خواهند گرفت. از سوي ديگر، لازمه تقويت توليد ملي در کشور افزايش بهره ­وري، بهبود  فضاي کسب­ وکار و جلب اعتماد سرمايه­ گذاران داخلي و خارجي و ... است که همه اينها در گروی تسهيل در ايجاد کسب ­وکار و کوتاه نمودن مسير پر پيچ وخم سرمايه ­گذاري است؛ به عبارت ديگر، مي­توان گفت که تسهيل در بهبود و تقويت فضاي کسب­وکار همراه با تقويت و حمايت از توليد و بهره ­وري در کشور، زمينه­ ساز تحقق اهداف اقتصادي است که مدنظر قانونگذاران در اسناد بالا دستي و رسيدن به افق ايران در 1404 مي­ باشد.

از اين­­رو با کاهش موانع پيش و پس از ورود به چرخه توليد، ثبات سياسي و اقتصادي و همچنين بهبود شرايط حقوقي و مقرراتي، مي­توان مشارکت مردمي را در فعاليت­ هاي اقتصادي تقويت کرد و در نهايت شاهد بهبود عملکرد واحدهاي اقتصادي در کشور بود. بر این اساس، مجموعه ­اي از عوامل مختلف سياسي، اجتماعي و اقتصادي که از محدوده اختيارات مديران بنگاه ­هاي توليدي و اقتصادي فعلي و يا علاقمندان به تاسيس واحدهاي جديد توليدي و اقتصادي و هرگونه کسب ­وکار خارج و غيرقابل کنترل است، در بلندمدت مي تواند بر عملکرد واحدهاي فعال يا در شرف تاسيس موثر بوده و به امنيت سرمايه ­گذاري و امنيت اقتصادي در کشور منجر شوند.

اما، با وجود اهميت تسهيل و يا بهبود در ايجاد فضاي کسب­ وکار که زمينه ­ساز رشد اقتصادي است، متأسفانه جايگاه ايران در شاخص سهولت ايجاد کسب­ وکار چندان مناسب نيست و اين جايگاه گوياي نامساعد بودن اعتماد سرمايه ­گذاران داخلي و خارجي در تصمیم گیری برای ورود به بخش توليد است. از اين رو، گزارش زير به اختصار به شرايط و موانع ايجاد کسب­و­کار قبل از توليد و بعد از توليد با استناد به شاخص ­هاي جهاني، گزارش مرکز پژوهش ­هاي مجلس شوراي اسلامي و تجربيات اتحاديه ­هاي مختلف در راه ­اندازي يک واحد توليدي پرداخته است.

فرآیند ایجاد یک بنگاه اقتصادی

مجوز تاسیس و بهره ­برداری از یک واحد صنعتی يا بنگاه اقتصادي متناسب با حوزه و نوع فعاليت و محصول توليدي توسط سازمان­ هاي مختلف استاني از جمله صنعت، معدن و تجارت، جهاد کشاورزي، تعاون و رفاه، سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، و... صادر می­گردد.

براي تبيين بهتر فرايند تاسيس يا صدور جواز فعاليت براي يک بنگاه اقتصادي ابتدا مي ­بايست تعريف مشخصي از بنگاه اقتصادي داشت، لذا براساس تعاريف؛ بنگاه، یک سازمان یا مجموعه ­ای از منابع است که در کنار یکدیگر، محصول (کالا یا خدمت) مشخصی را عرضه و ارائه می‌کنند و آن را با هدف کسب سود اقتصادی می‌فروشند. بنگاه با هدف عمر طولانی و فعالیت مستمر کسب­وکار تشکیل و تأسیس می‌شود.

همان‌طور که در تعریف مشخص شده، بنگاه باید با هدف کسب سود و فروش خدمات تأسیس شده باشد. بنابراین یک وزارتخانه یا یک سازمان مردم نهاد یا انجمن فرهنگی که محور اصلی آن کسب درآمد اقتصادی نیست، بنگاه محسوب نمی‌شود. نکته‌ی دیگر این‌که، لازم نیست بنگاه شخصیت حقوقی یا صنفی داشته باشد. اگر چند نفر با هم یک فروشگاه کوچک فروش لباس داشته باشند و هیچ‌نوع شخصیت حقوقی متناسب با این فعالیت هم ایجاد نشده باشد، هم‌چنان از نظر اقتصاددان‌ها ما با یک بنگاه اقتصادی مواجه هستیم.

اما براي راه­اندازی يک واحد صنعتي يا بنگاه اقتصادي چه شرايطي و مراحلي را بايد سپري کرد: 

مرحله اول: اخذ جواز تأسیس

براي تاسيس يک واحد توليدي يا صنعتي يا اقتصادي که مي­تواند در حوزه هاي مختلف از قبيل کشاورزي، دامپروري، دامداري، طيور، کالاهاي صنعتي و نيمه صنعتي، توليد نرم­افزار، کالاهاي پزشکي و تجهيزات پزشکي و آزمايشگاهي و ... ابتدا مي ­بايست از مرجع ذيصلاح مربوطه اقدام به ثبت درخواست صدور مجوز کرد که شامل مراحل زیر است:

• بازه زمانی مورد نیاز برای اخذ جواز تأسیس

 مدت اعتبار جواز تأسیس و نحوه تمدید آن

جواز تاسيس از تاريخ صدور به مدت 6 ماه دارای اعتبار می ­باشد و تمديد آن منوط به انجام اقدامات اجرايي اعم از خريد زمين و شروع عمليات ساختمان سازي، تأمین آب و برق و ارائه گزارش پيشرفت فيزيكي كار­، هر دو ماه يكبار به سازمان مي­باشد. انجام اقدامات اجرایی به شرح زیر انجام می ­پذیرد:

• چند نکته در رابطه با جواز تأسیس:

مرحله دوم: اخذ پروانه بهره ­برداری

• چه واحدهایی قادر به اخذ پروانه بهره­ برداری می­باشند؟

همه واحدهاي صنعتي كه  به نصب ماشين آلات خط توليد، تامين نيروي انساني مورد نياز و توليد آزمايشي اقدام  نموده ­اند اعم از دارندگان جواز تاسيس يا اعلاميه تاسيس، با پیروی از  قوانین، قادرند اين پروانه را اخذ نمايند. توليد آزمايشي نیز به مفهوم  نصب و راه اندازي ماشين آلات و تجهيزات مربوطه با توليد محصول و هم توليد محصول در يك دوره معین به شکل انبوه می ­باشد. تشخيص انجام توليد آزمايشي نیز بر عهده سازمان صنايع و معادن استان مي­ باشد.

• مراحل صدور پروانه بهره ­برداری

• مدارک مورد نیاز جهت اخذ پروانه بهره ­برداری
• تکمیل فرم تقاضا در سامانه بهین یاب
• تصویر کپی کارت ملی مدیر عامل
• تصویر کلیه مدارک شرکت جهت اشخاص حقوقی
• کپی آگهی تغییرات شرکت در مورد شخصیت های حقوقی(در صورت وجود)
• اسناد مالکیت زمین محل استقرار یا اجاره نامه و اقرار نامه رسمی برای محل­های استیجاری
• اعتبار جواز تاسیس
• تصویر پایان کار ساختمانی
• کپی از قرارداد خرید امتیازهای آب و برق
• اصل و فتوکپی فاکتور خرید ماشین آلات
• فاکتور خرید مواد اولیه
• فاکتور خرید و اجرای سوله
• ارائه اطلاعات پرسنل کارخانه از طریق فایل EXCEL
• ارائه پاسخ استعلام های مربوطه
• ارائه مجوزهای مربوطه از اداره محیط زیست جهت اخذ پروانه بهره برداری
• ارائه مجوزهای مربوطه از اداره بهداشت جهت اخذ پروانه بهره برداری
• ارائه مجوز از اداره کار و رفاه و امور اجتماعی جهت اخذ پروانه بهره برداری
• ارائه مجوزاز معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی (برای واحدهای تولیدی فعال در حوزه مواد غذایی، دارویی و بهداشتی)
• ارائه مجوز از اداره استاندارد (برای واحدهایی که مشمول استاندارد اجباری هستند)
• رسید پرداخت هزینه صدور پروانه بهره برداری
• رسید پرداخت هزینه تمبر بانکی.
• چند نکته:
• درمورد واحدهايي كه داراي چند خط توليد جداگانه هستند در صورتي كه تنها يك يا چند خط از كل خطوط توليد آماده بهره برداري باشد صدور پروانه بهره برداري براي آن خطوط بلامانع است.
• صدور پروانه بهره برداري الزاما با توجه به قانون نحوه جلوگيري از آلودگي هوا مصوب 3/ 2/ 74 منوط به موافقت سازمان حفاظت محيط زيست است و براي صنايع غذائي و بهداشتي ودارويي با توجه به قانون مواد خوردني آشاميدني و آرايشي و بهداشتي مصوب 28/ 4/ 46 منوط به استعلام و اخذ موافقت وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكي و براي صنايع دارويي و غذايي دام و طيور با هماهنگي سازمان دامپزشكي كشور يا واحدهاي استاني آنها نيز خواهد بود.
• هزينه صدور پروانه بهره بــرداري بــر اساس تصويــب نامه 18154 مورخ 3/ 4/ 1364هيات وزيران به حساب شماره 310 خزانه واريز مي ­گردد.
• پروانه بهره برداري بر اساس اطلاعات جمع آوري شده مورد نياز در برگه رنگي مخصوص به همراه نامه ارسال پروانه بهره بــرداري تهيه و به متقاضي ارائه مي­ گــردد.

 بازه زمانی مورد نیاز برای اخذ پروانه بهره ­برداری

 جمع­ بندی

ايجاد و تسهيل در راه ­اندازی واحدهای تولیدی از جمله شاخص‌های تعیین‌کننده وضعیت اقتصادی هر کشور است که با استناد به آن می‌توان به بررسی و تجزیه و تحلیل شرایط اقتصادی هر کشور پرداخت. فرآیند راه­ اندازی تولید و کسب­وکار در کشورها هرچه شفاف­تر و سهل­ تر باشد منجر به افزایش سلامت اقتصادی کشورها و اتخاذ سیاست­ های مطلوب شده و روند بهبودی شاخص­ های کسب­ وکار و اقتصادی را در پی خواهد داشت.

در نتیجه، تاثیر تسهيل فرآیند تولید، بر افزایش جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، ایجاد اشتغال و همچنین، رشد تولید ناخالص داخلی مشهود است. با این وجود، به ‌نظر می‌رسد هنوز بسترهای مناسب برای شکل­ گیری تولید بدون دغدغه و مانع در کشور چندان فراهم نبوده و برای رسیدن به جایگاه واقعی اقتصاد ایران در زمینه شاخص تسهيل صدور مجوز کسب و کار، فراهم کردن برخی زیرساخت‌ها اجتناب‌ناپذیر است.

آنچه مسلم است اصلاح ساختار صدور مجوزهاي کسب و کار و بهبود شاخص­ های تسهيل و روان سازي و مقررات زدايي کشور در ابعاد داخلي و خارجي نه تنها گامی مثبت و اساسی در جهت تقویت جنبه مشارکت بخش خصوصی در عرصه اقتصاد و ارتقاء سطح اشتغال و تولید در کشور محسوب می شود، بلکه به نظر مي ­رسد الزام دستگاه­ها و بخش ­هاي دولتي و غيردولتي رفع موانع و حذف عوامل مخل در صدور مجوزهاي تولید ضروري بوده و در اين خصوص دولت مي بايست با مشارکت دستگاه هاي صادر کننده مجوز تعامل بيشتري داشته و نسبت به حذف و کاهش مديريت و تصدي­گري اموري که مي­ تواند زمينه تسهيل و روان سازي تولید و کسب ­وکار شود، بيش از پيش همت گمارد.

پژوهش خبری //گروه اقتصادی