اسرا در دوران اسارت چه خلاقیت‌هایی از خود بروز می‌داند؟

چکیده مصاحبه:

-ایثار و فداکاری یعنی مقدم داشتن دیگران بر خود آنهم نه در شرایط عادی بلکه در شرایط سخت و بحرانی.

- تئاتر؛ نمايشنامه نویسی و اجرای آن از فعالیت‌های هنری اسرا در دوران اسارت بود.

- بعضي از آزادگان، هنرهای کسب شده در دوران اسارت خود را ؛ حتی بعد از آزادی از اسارت ادامه دادند.

- اسرا  کتاب و منابع مورد نیازخود را در زمان بازديد نيروهاي صليب سرخ از اردوگاه‌ها تهيه مي کردند.

 پژوهش خبری صداوسیما: اسارت رزمندگان اسلام در جنگ تحمیلی، علیرغم سختی های طاقت فرسای زندان های صدام، باعث رشد خلاقیت و ابتکار در بین رزمندگان اسلام شد. اسرا علاوه بر حفظ قرآن و زبان های مختلف مانند عربی و انگلیسی، وسایل هنری دیگری چون صنایع دستی و غیره نیز می‌ساختند.

26 مرداد ماه هر سال مصادف است با سالروز بازگشت اسرا به ایران است که پس از سال‌ها تحمل رنج ناشی از اسارت به آغوش میهن بازگشتند.

وقتی نگاهی به گذشته می‌کنیم آثار ماندگار و تاریخ سازی از خاطرات این عزیزان مشاهده می‌کنیم که با اقبال خوب مخاطبان همراه بوده و توانسته است زوایای پنهانی از اتفاقات پس از جنگ ایران و عراق را بیان کند.[1]

ما در این نوشتار در پی پاسخگویی به سوالات زیر هستیم :

- اسرا در دوران اسارت چه خلاقيت هايي از خود بروز مي دادند؟

- اسرا از چه ابزارها و وسايلي براي براي تحقق خلاقيت هاي خود استفاده مي کردند؟

- آزادگاني که با آنها سروکار داريد، تا چه اندازه تاکنون هنر دوران اسارت خود را ادامه داده اند؟ يا شغلي متناسب با آن انتخاب کرده‌اند؟

- مدت اسارت تا چه اندازه در بروز خلاقيت‌هاي دوران اسارت مؤثر بوده است ؟

- لطفاً مصاديق خلاقيت در اسارت را بصورت موردي و مختصر اشاره کنيد؟

 ‍ پژوهش خبری: اسرا در دوران اسارت چه خلاقيت هايي از خود بروز مي دادند؟

دکتر افخمي آزاده [2]: اسرا در دوران اسارت خود انواع فعاليت هاي هنري؛ خلاقيت­‌ها، تئاتر و نمايشنامه‌­ها را براي سرگرمي استفاده مي کردند و در اين راه تمام تلاش و کوشش خود را بکار مي‌بردند و از کمترين امکانات نهايت استفاده را مي‌کردند.آنها با برخي وسايل ابتدايي عکس حضرت امام و يا جملات آن حضرت را حکاکي و باجوهر خودکار آغشته مي‌کردند و سپس آن را روي کاغذ چاپ مي­کردند . چاپ بيش از 500 قطعه عکس حضرت امام توسط يکي از اسرا براي استفاده در روز بازگشت به وطن يکي از اين نمونه هاست. کنده‌کاري روي خرده ابرهاي درون بالش به کار ماکت‌سازي مي‌آمد.اسراء با ساخت انواع ماکت از جمله حرم امام حسين (ع) و يا نماي صحراي کربلا، کارهاي هنري زيبايي مي‌آفريدند. پارچه‌هاي مستعمل لباس‌ها و پتوها به کار انواع عروسک‌ها از جمله زرافه و فيل و گربه مي‌آمدکه در نمايش‌ها از انها استفاده مي‌شد.

محمود کثيري آزاده [3]: در دوران اسارت،  ازکمترين امکانات بيشترين امکانات را فراهم می‌کرديم. يکي از اين وسايل ابتدايي جامدادي مخفي بود که با استفاده از خمير دندان‌هاي مصرف شده درست مي‌کرديم .

همچنين از خشکاندن برگ گلها و حل کردن آنها در آبجوش و مخلوط کردن آنها در دوده‌هاي حمام و روغن مازولا مرکبي تهيه مي شد که به کار نوشتن و خطاطي مي‌آمد.

 پژوهش خبری: آزادگاني که با آنها سروکار داريد، تا چه اندازه تاکنون هنر دوران اسارت خود را ادامه داده اند؟ يا شغلي  متناسب با آن انتخاب کرده‌اند؟

دکتر افخمي آزاده: بعضي از هم رزمان ما مانند آقاي "پرويز سنگ سهيل" بعد از آزادي به شغل نمايشنامه نويسي و فيلنامه نويسي پرداختند اما من در رشته پزشکي ادامه تحصيل دادم و تخصص کودکان گرفتم و از آن دوران نمايش تنها خاطراتش برايم باقي مانده است. اما مهم‌ترين کارهايي که در دوران اسارت پرداختيم هنرهاي تجسمي و صنايع دستي، امور باغچه‌داري و سبزيکاري و پرورش گل و گياه بود.

محمود کثيري آزاده: يکي از اين آزادگان به نام جمال صالحي بود که با استفاده از ورق حلبي، قاشق و چنگال درست مي کرد. وي شصت دست راستش قطع بود. بعد از اسارت موفق شد با موتورسيکلت و ورق آهن و شيشه، ماشين سه چرخ درست کند يعني اتاق را روي موتور سوار کرد بطوريکه دونفر مي‌توانستند روي آن بنشينند و مسئوليت فني کارگاه توليد ماشين‌هاي سه چرخ را بعهده گرفت و به اين شغل پرداخت .

 پژوهش خبری:مدت اسارت تا چه اندازه در بروز خلاقيت هاي دوران اسارت موثر بوده است ؟

دکتر افخمي آزاده: تبعا" هر چه دوران اسارت طولاني‌تر باشد، تاثير اين دوران بر روح و روان افراد بيشتر است. براي من دوران اسارت 8 سال بود و در اين دوران هم موارد زيادي به ديگر همرزمانم ياد دادم و چيزهاي زيادي هم از آنها فراگرفتم. در اسارت کلاس‌هاي مخفيانه زيادي برگزار مي‌شد. و کتاب‌هاي زيادي از طريق نمايندگان صليب سرخ به دست ما مي‌رسيد که بهترين آن کتاب دوجلدي "اصول فقه مظفر" بود. مهم‌ترين مشکل ما نگهداري و پنهان کردن وسايل توليد شده از دست عراقي‌ها بودکه به آنها بعنوان وسايل ممنوعه مي‌نگريستند. بعضي از آنها اکنون بعنوان روحيه مقاومت و خلاقيت اسراست.

محمود کثيري آزاده: در دوران اسارت بچه ها تجربه کردند که اگر ظرف‌هاي آب را در مسير باد قرار دهند و پارچه خيسي به دور آن بپيچند، بتدريج آب آن خنک مي شود و گل و لای آب رسوب کرده و آب تميزتر مي‌شد.

يکي ديگر از ابتکارات استفاده از نخ جوراب بود که با ظرافت؛ اين نخ ها را به هم مي‌بافتند و از آنها دستکش درست مي‌کردند و براي ميل بافتني هم از سيم خاردار استفاده مي‌کردند. همچنين از سيم خاردار براي تهيه سوزن نيز استفاده مي‌کردند و عراقي‌ها متعجب مي‌شدند که ما سوزن از کجا مي‌آورديم .

 پژوهش خبری: لطفا مصاديق خلاقيت در دوران اسارت را بصورت موردي و مختصر اشاره کنيد.

دکتر افخمي آزاده: در مدت 8 سال اسارت کارهاي علمي بسياري بصورت مخفيانه انجام داديم:

محمود کثيري آزاده: در دوران اسارت خلاقيت‌ها و هنرهاي بسياري در رزمندگان شکوفا شد که به چند مورد اشاره مي‌کنم:

سخن آخر

آنچه بیان شد از دلائل استقامت و پیروزی آزادگان سرافراز میهن اسلامی در دوران اسارتشان بود. چنین دشواري‌ها و شاخص­­‌هایی بود که آزادگان را بسیار برجسته کرد و یاد و خاطره آنان بر تارک تاریخ ایران زمین برای همیشه تاریخ خودنمایی خواهد کرد. بديهي است که ثبت و ضبط و معرفی رشادت‌­ها و ایثارگری­‌های آزادگان برای مردم، به ویژه جوانان و نسل‌­های حال و آینده امری ضروري است تا خاطرات اسراي ديروز و آزادگان امروز به عنوان سمبل استقامت و ایثارگری از سوی سازمان سینمایی و رسانه ملی و دیگر نهادهای مسئول به تصویر کشیده شود.

پژوهش خبری// لیدا تاجیک

منابع در آرشیو پژوهش خبری موجود است.