بافتهای زخمی شهرها نیازمند مرهم

دیوارهای ترک خورده و سقفهای قدیمی که بیم فرو ریختن آن هر لحظه آشوبی در دل رهگذران ایجاد می کند ، کوچه هایی ناهموار و خاکی که گویی طوفان امانشان را بریده و ساختمانهایی سست که انگار زلزله هایی بسیار را از سر گذرانده و همپای تاریخ به اینجا رسیده ، به بافت پیر و بی روح شهر و محله هایی فرسوده.

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مرکز گلستان این محله ها که روزگاری شادابی و نشاط زندگی سالم به دور از هر اضطرابی در آنها موج می زد، اکنون با گذشت بیش از 50 سال عمر ، آنها را به بافتی زخمی و پیر در دل شهرها تبدیل کرده که نیازمند بازتوانی هستند.

استان گلستان هم خالی از این بافتهای پیر و فرسوده نیست و بر اساس آخرین آمار اداره کل شهرسازی حدود دو هزار و 621 هکتار بافت شهری فرسوده و ناکارآمد در گلستان وجود دارد که باید بازسازی و احیاء شوند.

وضعیت بافتهای فرسوده در گلستان

مدیرکل راه و شهرسازی گلستان با اشاره به آغاز اجرای طرح بازتوانی شهری یا همان بازسازی بافتهای فرسوده در استان از سال 84 می گوید: برای 7 شهر استان به مساحت یک هزار و 300 هکتار طرح ساماندهی بافت‌های فرسوده تهیه شده اما در 4 شهر قرارداد اجرا منعقد کردیم.

محبوبی افزود: در شهرستان گرگان برای 5 منطقه و در گنبدکاووس 3 منطقه و در آزادشهر و علی آباد قرارداد اجرای طرح بسته شده و دیگر شهرها به علت کمبود اعتبارات و یا نبود مجری ، این طرح در آن اجرا نشده است.

وی افزود: برای شهر کردکوی نیز طرح در حال تهیه بود که حدود دو سال است به علت پیگیری نکردن مشاور در حال فسخ قرارداد هستیم.

مدیرکل راه و شهرسازی استان گلستان افزود : احیاء بافت‌های فرسوده از ضرورت‌ها و اولویت‌های وزارت راه و شهرسازی است.

وی همچنین گفت : از سال 93 تا کنون که اجرای این طرح قوت بیشتری گرفته است برای نوسازی 2 هزار و 587 واحد در بافت‌های فرسوده استان گلستان تسهیلات پرداخت شد.

بر اساس آمار روند احیاء بافتهای فرسوده در گلستان قابل قبول نیست ودر طول 13 سال اجرای این طرح تا کنون فقط 400 هکتار آن بازتوانی شد.

با این روند چندین دهه باید سپری شود تا همین بافتها احیا شوند و با توجه به اینکه استاندارد عمر ساختمان و مسکن در ایران حدود 30 سال است دوباره محله های جدید به این وسعت افزوده می شود.

روند کند بازسازی بافتهای فرسوده

بررسی ها نشان می دهد سازندگان مسکن تمایلی به سرمایه گذاری در این مناطق ندارند و همین عاملی مهم برای کند بودن روند بازسازی بافتهای فرسوده است.

به گفته خراسانی ، کارشناس بازسازی بافتهای فرسوده ، مهمترین روش بازسازی بافتهای فرسوده در گلستان نوسازی واحدهای ساختمانی این محدوده هاست.

خراسانی افزود : تا کنون فقط در گرگان در یک مورد توانستیم کلا بافت را در توافق با ساکنان آن تخریب کنیم و به جای آن مرکزی تفریحی و تجاری بزرگی بسازیم.

او می گوید : اگر این طرح را بخواهیم برای تمام محلات اجرا کنیم طرح نوسازی بافتها محکوم به شکست خواهد بود ، زیرا ساکنان تمام محلات حاضر به جابجایی از محل زندگی چندین ساله خود نیستند و نه شهرهای استان ظرفیت داشتن اینهمه مرکز تجاری و تفریحی را دارد ، بنابر این باید با حضور انبوه سازان گره کندی روند بازسازی را باز کنیم.

چرا کلنگ ساختمان سازی انبوه سازان در بافتهای فرسوده به زمین نمی خورد؟

انبوه سازان اما ارائه نشدن تسهیلات مناسب از سوی بخش دولتی در مقایسه با سود کم دریافتی از ساخت و ساز در این مناطق و عدم همکاری برخی دستگاه‌های دولتی و شهرداری‌ها برای تسریع در روند ساخت و ساز را از  جمله چالش‌ها و موانع پیش روی سازندگان می دانند.

رئیس کانون انبوه سازان گلستان می گوید : در استان گلستان و به ویژه شهر گرگان که 35 درصد جمعیت شهری یعنی حدود 110 هزار نفر در بافتهای فرسوده و ناکارآمد شهر زندگی می کنند باید بسته های تشویقی برای جذب سرمایه گذاران وضع شود تا شرایط حضور سازندگان و انبوه سازان را فراهم کنیم.

مرتضوی افزود : اجرای پروژه های محرک در بافتها که ارزش افزوده ایجاد می کنند می تواند به این امر کمک کند.

رئیس کانون انبوه سازان گلستان همچنین معتقد است : اگر از خود ساکنان بافت برای سکونت در آن استفاده کنیم روند بازسازی سرعت بیشتری می گیرد ، به شرطی که تسهیلات متناسب با درآمد ساکنان این مناطق که غالبا از اقشار کم در آمد هستند پرداخت شود.

نعمت اله ظریف یکی از انبوه سازان مسکن هم با اشاره به اینکه هزینه ساخت مسکن روز به روز افزایش پیدا میکند اما تسهیلات اعطایی دولت به موازات این افزایش رشد ندارد معتقد است : باید مدت زمان پرداخت تسهیلات برای بافتهای فرسوده از 15 سال به 30 سال افزایش پیدا کند تا اقساط پرداختی کمتر شود.

او می گوید : سرمایه گذاران رغبتی به ساخت در این منطقه ندارند زیرا سود زیادی در مقایسه با هزینه ای می کنند نصیب سازندگان نمی شود و بهتر است ساکنان آن مناطق ، خودشان با حمایت دولت آستین همت را برای داشتن مسکنی نوساز و ایمن بالا بزنند. 

ظریف همچنین ثبات نداشتن سیاستهای فرا دستی بخش مسکن را از چالشهای بخش مسکن می داند و می افزاید : اتخاذ هر روزه سیاست ها و برنامه های این بخش مانند متوقف شدن پرداخت تسهیلات بدون سپرده گذاری به انبوه سازان انگیزه ادامه کار را از شاغلان این بخش گرفت و سبب بی ثباتی حوزه مسکن شد.

انبوه ساز دیگری به نام آقای برزگر بازسازی بافتهای فرسوده  را به دلیل آسیب دیدن آنها به ویژه هنگام بحرانهای طبیعی ضروری می داند و می افزاید : رکود و بی برنامگی حوزه مسکن که ناشی از نظارت نداشتن مسئولان بر این بخش است سبب شده سازندگان سرمایه خود را در مناطق ممتاز شهرها هزینه کنند و با قیمت گذاری دلخواهی ، سود سرشار کسب کنند ، سودی که در مناطق فرسوده و پیر شهرها خبری از آن نیست.

او ادامه داد : باید مسئولان خدمات شهری را در این مناطق گسترش دهند تا این مناطق از حالت خمیدگی و ناتوانی خارج شوند.

وجود بافتهای فرسوده علاوه بر شکل فیزیکی ناهنجار آن که نیاز به بازسازی دارد ، یکی از مهمترین تهدیدهای شهری از لحاظ اجتماعی است. زیرا مناطقی که در این بافتها قرار دارند به دلیل کمبود فضاهای فرهنگی ، ورزشی و آموزشی در معرض انواع خطرها و آسیب‌های اجتماعی قرار دارند و مسلما اگر بتوان این بافت‌ها را یا کاهش داد و یا سرانه های مکانهای فرهنگی را در آنها افزایش دهیم شاهد کاهش آسیب‌های اجتماعی هم خواهیم بود.

به هر حال ، بازسازی بافتهای فرسوده یعنی آسودگی دولت هنگام بروز بحرانهای طبیعی ، بازسازی بافتهای فرسوده یعنی کاهش دردها و آسیبهای اجتماعی و بازتوانی هسته های اصلی شهرها که در تنگنای زمان به جای سربار شدن می توانند دوباره سرزنده شوند و از گسترش حریم شهرها کم کنند.