سایه کمرنگ بیمه بر سر شالیزارهای گیلان

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز گیلان، شاخص های معاونت خدمات بیمه ای بانک کشاورزی گیلان، نشان می دهد محصول برنج در صدر محصولات خسارت دیده استان قرار دارد و بیشترین خساراتی آن، ناشی از باران های سیل آسا هنگام برداشت، خشکسالی و سرمازدگی هنگام خزانه گیری و کشت برنج است.
براساس اعلام همین معاونت، دهم تیر امسال، در حالی مهلت بیمه شالیزارها به پایان رسید که با وجود 4 مرحله تمدید این فرصت، شالیکاران گیلانی فقط 38هزار و250هکتار از شالیزارهای شان- معادل 16درصد از 238هزار هکتار شالیزار استان - را به زیر چتر بیمه بردند که 26 درصد کمتر از سطح شالیزاهای بیمه شده پارسال است.

این درحالیست که کارشناسان هواشناسی و کشاورزی قبل از شروع سال زراعی نسبت به گرمای بی سابقه هوا، خشکسالی و کم آبی های احتمالی به شالیکاران هشدار داده بودند. 
این پیش بینی ها آنقدر درست بود که شاخص های سنجش بارندگی، کاهش40 درصدی باران را در سال زراعی فعلی در گیلان نشان داد. 
آمارهای شرکت آب منطقه ای استان هم از کاهش  35 درصدی ورودی آب سد سفید رود که آب زراعی 170هزار هکتار شالیزار را تامین می کند، حکایت دارد، مشکلی که باعث شده ذخیره آب این سد در سال زراعی فعلی، حدود 500 میلیون مترمکعب کمتر از پارسال باشد.
بر اساس اعلام اداره کل هواشناسی گیلان ، گرمای بی سابقه هوا در این استان، میزان تبخیر آب در برخی روزها را هم نسبت به حالت طبیعی، 3 برابر کرده است. 
موضوعی که به اذعان رییس سازمان جهاد کشاورزی، فرآیند تبخیر آب بندان ها و و رودخانه هایی که آب زراعی 68 هزار هکتار شالیزار گیلان را تامین می کند، سرعت داده و باعث کاهش و حتی در مناطقی خشک شدن این منابع آبی سنتی گیلان شده است.
آقای شعبان نژاد می گوید : اگرچه با نوبت بندی آب، آب زراعی 170 هزار هکتار از شالیزارهای آبخور سد سفید رود، تامین شده اما حدود 68 هزار هکتار از شالیزارهایی  که با استفاده از منابع آبی سنتی آبیاری می شوند، با تنش آبی مواجهند، این درحالیست که در فصل خوشه زنی برنج که وابسته به آب کافیست، به سر می بریم و اگر گرمای هوا به همین منوال ادامه یابد، ممکن است محصول برنج با خسارت های فراوانی روبرو شود.

البته خود شالیکاران هم خاطره تلخ خسارت هایی را که بر اثر باران های نابهنگام و سیل آسا در فصل دروی سال های گذشته در استان متحمل شده اند ،  به یاد دارند. 
اما سوال اینجاست که چرا با وجود تجربه سال های قبل و پیش بینی ها و اطلاع رسانی ها، شالیکاران امسال آنگونه که باید رغبتی برای بیمه کردن شالیزارهای شان نشان نداند.
بر اساس اعلام نظر مسئولان بیمه کشاورزی و برخی از شالیکاران، پرداخت نشدن به موقع و کامل خسارات، پرداخت تدریجی و مرحله به مرحله غرامت ها، انتظار و دیدگاه نادرست شالیکاران از بیمه به علت نا‌ آشنایی آنان با فعالیت های بیمه و بی اعتمادی شالیکاران به نحوه محاسبه و تخمین خسارت، از مهم ترین دلایل رغبت نه چندان مطلوب بهره برداران از بیمه کشاورزی در گیلان است.
اگرچه برخی از شالیکاران مثل آقای روشن فکر شالیکار اهل دهستان پسیخان رشت، بیمه را قوت قلبی برای خود می دانند و هرسال شالیزارشان را بیمه می کنند اما برخی ها هم مثل آقای کافی، دل ِخوشی از بیمه کشاورزی ندارند و شالیزارهایشان را بیمه نکرده اند. 
آقای کافی که اهل روستای خشت مسجد رشت است می گوید: بیمه در سال های گذشته غرامت محصولم را با تاخیر و کمتر از میزان خسارت وارده، پرداخت کرده من هم ترجیح دادم امسال شالیزارم را بیمه نکنم.
آقای ساکت، کشاورز اهل بخش ماکلوان فومن هم می گوید : دفاتر بیمه ، تعرفه بیمه کشاورزی را  یک باره و تمام و کمال دریافت می کنند اما هنگام پرداخت غرامت امروز و فردا می کنند.

آقای اسکندری کشاورز اهل روستای نصفی رودبار هم با وجود اینکه شالیزارهایش را بیمه کرده اما از فرآیند تخمین خسارت توسط کارشناسان بیمه گلایه دارد و می گوید : ارزیابان بیمه ، هنگام وقوع خسارت به شالیزارهای یک یا 2 شالیکار در روستا سر می زنند و و از روی همین مشاهدات خسارت دیگر شالیکاران را تخمین می زنند این درحالی است که ممکن است در مناطق دیگر، شالیکاران خسارت سنگین تری  متحمل شده باشند و عموما خسارت ها کمتر از آنچه که به وقوع پیوسته، ثبت می شود. 
آقای نقره رنگ شالیکار اهل اسالم تالش هم از سلیقه ای عمل کردن کارشناسان و ارزیابان بیمه گلایه دارد و می گوید : در بسیاری مواقع با وجود از بین رفتن بخش عمده ای از محصول برنج، بیمه اعلام می کند تعهدی در قبال پرداخت غرامت آن ندارد.
وی که شالیزارش امسال با تنش کم آبی مواجه شده و خسارت زیادی دیده،  در حالی که اشک در چشمانش حلقه زده می گوید: بیمه بنا بود پشتوانه ای برایم مان باشد نه اینکه در مواقع بحران از حمایتش شانه خالی کند.
البته شالیکاران دیگر اسالمی هم با وی هم رایند و اعلام کردند : تعیین نرخ پایین در محاسبه غرامت ها با وجود هزینه های بالای تولید و سطح وسیع خسارت محصول برنج ، به نوعی تحقیر کردن کشاورزان است. 
اما معاون خدمات بیمه ای بانک کشاورزی گیلان با بیان اینکه تا سال زراعی 94-93 فاصله بین وقوع خسارت تا دریافت غرامت فقط 45 تا 60 روز طول می کشید گفت : تا آن زمان برای اینکه غرامت کشاورزان زودتر به دست شان برسد از منابع بانک کشاورزی استفاده می شد و پس از آن بانک مطالبه اش را از دولت پس می گرفت.
آقای معمارزاده افزود : اما از 4 سال پیش دستگاه های نظارتی با این شیوه یعنی استفاده از منابع بانک کشاورزی که جزو منابع مردمی است، مخالفت و مصوب کردند غرامت محصولات کشاورزی از جمله برنج باید از محل منابع دولتی پرداخت شود که به علت کمبود منابع دولتی و تامین نشدن اعتبارات، از آن پس غرامت ها با تاخیر و به تدریج پرداخت می شد که این امر شالیکاران را نسبت به بیمه بی اعتماد کرد.

وی می گوید: برای حل این مشکل پارسال برای نخستین بار ردیف اعتباری ویژه ای برای بیمه کشاورزی تعریف شد که از طریق آن توانستیم 92 درصد غرامت پارسال شالیکاران گیلانی معادل 10 میلیارد و 200 میلیون تومان را به آنان پرداخت کنیم.
به گفته معاون خدمات بیمه ای بانک کشاورزی گیلان با این وجود تامین این اعتبار به علت کمبود منابع دولتی به یک باره میسر نیست و صندوق بیمه کشاورزی کشور، غرامت شالیکاران را در چند مرحله و بصورت تدریجی پرداخت می کند که این رویه هم در خصوص استقبال کم شالیکاران، مزید بر علت است.
آقای معمارزاده افزود : از طرفی برخی بهره برداران پس از سپری کردن سال زراعی کم خطر ، به علت پایین بودن سطح خسارت و غرامت دریافتی، دیگر رغبتی برای بیمه محصولات شان در سال آینده ندارند. 
وی می گوید : از آنجا که پارسال فقط هزار و 30 هکتار از شالیزارهای گیلان خسارت دید و مشمول دریافت غرامت شد، شالیکاران امسال تمایل چندانی برای بیمه کردن شالیزارهای شان نداشتند. 

در حالی که کشاورزان از پایین بودن میزان غرامت و بالا بودن تعرفه بیمه گلایه دارند معاون خدمات بیمه ای بانک کشاورزی گیلان یکی از مهم ترین دلایل این نارضایتی شالیکاران را آگاه نبودن آنان نسبت به نوع خدمات بیمه و چگونگي محاسبه وپرداخت غرامت ها می داند و می گوید : بیمه کشاورزی، فقط غرامت خسارت هایی را که بر اساس عوامل طبیعی چون خشکسالی ، باران های سیل آسا و آبگرفتگی است  پرداخت می کند این درحالیست که برخی شالیکاران پرداخت خسارت بر اثر آفات و همچنین خوابیدگی شالیزارهای شان که ناشی از کود دادن زیاد است را از بیمه مطالبه می کنند.
آقای معمارزاده می گوید: بیمه کشاورزی برای هر هکتار شالیزار خسارت دیده، باتوجه به تعهدات خود، انواع بیمه نامه و میزان خسارت، می تواند تا سقف یک میلیون و 800 تا 8 میلیون و 400 هزار تومان خسارت شالیکاران را جبران کند.
وی افزود : از طرفی اگر بنا باشد تمام خسارت به کشاورزان پرداخت شود، آنان دیگر هیچ مدیریتی در مزارع و یا باغ هایشان نخواهند داشت و در تعیین میزان خسارت هم معمولا بخشی از هزینه های تولید محاسبه می شود.
معاون خدمات بیمه ای بانک کشاورزی گیلان به یکی از سیاست های حمایتی بیمه برای ترغیب بهره برداران اشاره کرد و گفت : این درحالی است که بیمه گزارانی که در یک سال زراعی مشمول دریافت غرامت نشده اند، هنگام بیمه محصول خود در سال بعد، از  تخفیف10درصدی حق بیمه برخوردار  می شوند.

به گفته آقای معمارزاده این شالیکاران ِبیمه گزار، اگر دو سال پیاپی خسارتی متحمل نشده وغرامتی دریافت نکنند، در سال سوم از تخفیف 20 درصدی تعرفه بیمه کشاورزی برخوردار می شوند و به ازای هر سال تا 5 سال متوالی اگر خسارت و غرامتی برای شان تعریف نشود، هرسال 10 درصد به تخفیف تعرفه بیمه شان افزوده می شود و به 50 درصد تخفیف می رسد.  
وی برخلاف برخی شالیکاران که می گویند کارشناسان بیمه آنان را در جریان این سیاست تشویقی قرار نمی دهند می گوید : افزون بر نصب اطلاعیه تعرفه های بیمه و سیاست های تشویقی آن در دفاتر بیمه کشاورزی، کارشناسان، به مراجعه کنندگان به دفاتر بیمه، توضیحات لازم را در این باره می دهند اما برخی از شالیکاران یا خوب گوش نمی دهند و یا متوجه موضوع نمی شوند. 
معاون خدمات بیمه ای بانک کشاورزی گیلان از ارسال بروشور حاوی اطلاعاتی چون مزایا ، تعرفه ها و سیاست های تشویقی بیمه کشاورزی به سازمان جهاد کشاورزی و مراکز خدمات کشاورزی خبر داده و گفت : البته برای آشنایی بیشتر کشاورزان و ترویج بیشتر فرهنگ بیمه ، نهادهای دیگری چون سازمان جهاد کشاورزی، فرمانداری ها، دهیاری ها ، شوراهای اسلامی روستا هم  اثرگذارند.
اما مدیر هماهنگی ترویج کشاورزی سازمان جهاد گیلان می گوید:این مدیریت افزون بر نصب 5 هزار پوستر و مشارکت در تولید 60 دقیقه برنامه تلویزیونی،  سالانه 10 دوره ترویجی در خصوص فواید بیمه و معرفی خدمات آن برگزار می کند. 

آقای جدی نیا با بیان اینکه در این دوره ها افزون بر کشاورزان پیشرو، مدیران و کارشناسان جهاد کشاورزی استان هم حضور دارند افزود : شرکت کنندگان در این دوره ها بویژه شالیکاران پیشرو، دیگر کشاورزان را در جریان فواید بیمه قرار می دهند.
اما درحالیکه معاون بیمه کشاورزی از ارسال سیاست های تشویقی به جهادکشاورزی و مراکز خدمات جهاد کشاورزی شهرستان ها خبر می دهد ، اگرچه برخی از مدیران دفاتر خدمات کشاورزی این موضوع را تایید می کنند اما تعدادی از مدیران در شرق ، غرب و مرکز استان از آن اظهار بی اطلاعی کرده و می گویند: در جریان این سیاست های حمایتی بیمه کشاورزی که مشوق خوبی برای شالیکاران است، نیستند اما کارکنان این دفاتر خدمات کشاورزی ، تلاش می کنند در مساجد و مجامع عمومی روستا با دعوت از کارشناسان معاونت خدمات بیمه کشاورزی بانک کشاورزی گیلان، شالیکاران را به این کار تشویق کنند که البته بر اساس مشاهدات عینی این کار در برخی مناطق خوب جواب داده و می تواند نسخه خوبی برای مناطق دیگر باشد. 
اگرچه بر اساس اعلام مسئولان بیمه کشاورزی گیلان از پارسال بر اساس برنامه ششم توسعه، ردیف اعتباری ویژه ای در بوجه سالانه برای پرداخت خسارت به محصولات کشاورزی که برنج رکورد دارش در گیلان است، تعیین و تخصیص یافته اما زمانی رغبت و اعتماد شالیکاران به بیمه کشاورزی دوچندان می شود که همه تعهدات برنامه ششم توسعه از جمله " پیش‌بینی اعتبار درطول اجرای این قانون به‌ صورت صد درصد ، بطور کامل اجرایی شود، تا بلایای طبیعی بویژه خشکسالی که هر از چند گاهی گلوی شالیزارها را خشک می کند ، کام شالیکاران زحمت کش را تلخ نکند.