عید فطر؛ عیدِ آمرزش و بخشایش در راه است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، عید فطر، روزی است که فطرت آدمی به واسطه سی روز اخلاص، شکوفا شده و به معطر کردن فضای زندگی انسان می‌پردازد.
به راستی که فطرت، چه عطر دل انگیز و روح افزایی دارد و زندگی در پرتوی فطرت چه زیباست! عیدفطر، عید زیبایی‌های معنوی است.
عید فطر، عید بشارت و عید سعادت است.

عید پاکیزگی
در پایان ماه مبارک رمضان و پس از یک ماه عبادت و روزه داری، اسلام روز اول ماه شوّال را عید قرار داده است؛ زیرا در این روز، انسان‌ها به فطرت خود بازمی گردند و متوجه عظمت خداوند متعال می‌شوند.
در این روز، مسلمانان، جسم را به وسیله غسل کردن پاکیزه کرده و با پوشیدن لباس‌های تمیز و خوشبو کردن خود، آن را کامل می‌کنند.
پاکیزگی روح و جانشان نیز به وسیله دعا و مناجات و نماز صورت خواهد گرفت و سرانجام، پاکیزگی اموال و دارایی‌های آن‌ها به وسیله فطریه دادن و کمک کردن به انسان‌های فقیر و نیازمند صورت می‌پذیرد.
به راستی عید فطر، عید پاکیزگی و طهارت انسان هاست تا از این رهگذر، به فطرت اصلی و حقیقی خویش بازگردند.

اعمال شب عید فطر
شب عید سعید فطر، شب نزول رحمت الهی و فرصتی برای پوزش طلبی از گناهان است.
در روایات اسلامی آمده که فضیلت این شب عزیز، کمتر از شب قدر نیست.
شب عید فطر، شبی است که خداوند پاداش‌های خود را به مؤمنان روزه دار می‌بخشد و آنان رامورد رحمت قرار می‌دهد.
از این رو، هر انسان مؤمن باید از این فرصت نهایت استفاده را در ذخیره کردن ثواب و پاداش الهی کند و با انجام اعمال این شب، از فیض بی کران آن بهره‌مند شود.
مهم‌ترین اعمال شب عید فطر عبارت است از: غسل کردن بعد از غروب آفتاب، خواندن دعای ویژه رؤیت هلال ماه، خواندن زیارت امام حسین علیه السلام، احیای آن شب به دعا و نماز و استغفار، خواندن ده رکعت نماز، خواندن دعاهای مخصوص این شب، کنار گذاشتن زکات فطره و... .

حقیقت عید
عارف وارسته، مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی رحمه الله درباره حقیقت عید و مفهوم عمیق و والای این روز، چنین می‌فرماید: «عید زمانی است که خداوند متعال برای جایزه دادن و بهره‌مند کردن بندگان از نعمت ها، آن روز را در میان روز‌ها انتخاب می‌کند تا برای گرفتن خلعت‌ها و عطایا جمع شوند و به همگان اعلام کرده است که به درگاه او روی آورده و با اعتراف به بندگی و آمرزش خواستن از گناهان و عرضه نیاز‌ها و آرزوهایشان، برای او تواضع کنند. خداوند نیز در تمام این موارد، به آنان وعده اجابت و اعطایی بالاتر از آرزوهایشان، بلکه بالاتر از آن چه در دل بشری خطور کرده، داده است. دوست دارد در چنین روزی، به او خوش گمان بوده و جانب امیدواری به قبول خداوند و آمرزش و عطای او را بر جانب ترس از رد و عذابش ترجیح بدهند».

فطر؛ هدیه‌ای الهی
با آنکه روزه گرفتن در تمامی ادیان الهی وجود داشت و پیروان آن ادیان، مکلف بودند روز‌های خاصی در سال را روزه بگیرند، ولی در پایان ایام روزه داری آن ها، عیدی قرار داده نشده بود.
این برای نخستین بار و در دین مبین اسلام بود که روز پایان روزه گرفتن، روز عید و جشن و بهجت نامیده شد و این افتخار، ویژه مسلمانان است.
رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله دراین باره می‌فرماید: «عید فطر، هدیه‌ای است که از سوی خدا به مردان و زنان امتم داده شده و خداوند متعال چنین هدیه‌ای را پیش از من به هیچ کس نداده است».
آری، عید سعید فطر برای مسلمانان، هدیه‌ای آسمانی بود که در سال دوم هجرت به آن‌ها عطا شد.
در این سال، پرداخت زکات فطره و برگزاری نماز عید بر مسلمانان واجب شد که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله باعنایت خاصی به آن پرداختند و همواره به اصحاب خود توصیه می‌کردند که این روز را عزیز و گرامی بدارند.

وحدت و یکپارچگی مسلمانان
عید فطر، روزی است که همه مسلمانان جهان در کنار یکدیگر به نماز می‌ایستند و به عبادت خداوند متعال می‌پردازند و کام خویش را با حلاوت ذکر او شیرین می‌کنند.
عیدفطر، نمادی از وحدت مسلمانان است؛ وحدتی که سبب ذلت و ناامیدی شیطان و نیز خواری استکبار و دشمنان اسلام می‌شود.
آن‌ها با دیدن صف‌های به هم پیوسته مسلمانان در نماز عید فطر، می‌فهمند که دیگر جایی برای آنان نخواهد بود و نمی‌توانند اهداف شوم خود را در جوامع اسلامی پیاده کنند.

ندای فرشتگان در روز عید
حضرت علی علیه السلام همواره عید سعید فطر را گرامی می‌داشتند و با جملات گهربار خود، مردم را با فلسفه این عید بزرگ آشنا می‌کردند و اهداف آن را شرح می‌دادند.
خطبه‌های ایشان در روز عید فطر، از زیباترین جملات درباره این عید است که همگان با شنیدن آن، به مفاهیم عمیق و والای این روز الهی پی می‌برند.
از این رو، آن حضرت در سخنانی چنین می‌فرماید: «ای بندگان خدا، بدانید که نزدیک‌ترین چیزی که برای مردان و زنان روزه دار قرار داده شده، این است که در آخرین روز ماه رمضان، فرشته‌ای از طرف خداوند فریاد می‌زند:‌ ای بندگان خدا، بشارت بدهید که خداوند گناهان گذشته شما را آمرزید. پس به فکر آینده و زندگی جدید خودتان باشید که چگونه خواهید زیست. وقتی هلال ماه شوّال نمایان شد، فریاد فرشتگان برخاسته می‌شود که‌ای مؤمنان، بیایید و جوایزتان را دریافت کنید».

مهم‌ترین مراسم عید فطر
در عید فطر، مسلمانان خدا را شکر می‌نمایند که یکی از بزرگ‌ترین کلاس‌های تربیتی اسلام را در یک ماه دیده، و از درس‌های مختلف آن، به اندازه استعداد و آمادگی خویش استفاده کرده اند و آن را با روح و جان خویش آمیخته و بر الواح دل‌های پاک خود ثبت کرده اند.
عید سعید فطر، به قشر خاصی اختصاص ندارد و تمام طبقات جامعه اسلامی، همه در صف بندگی خداوند به دعا و مناجات با او می‌پردازند و نماز عید فطر را با شکوهی بسیار به جا آورده و دل‌های پاک شده در ماه رمضان را، آماده دریافت پند‌های اخلاقی می‌سازند.

روز شکوفایی سعادت
در مکتب پرفیض ماه رمضان، فطرت انسانی جان گرفته و به صحنه زندگی گام می‌گذارد و استعداد‌های معنوی آدمی را شکوفا می‌نماید و آن گاه می‌توان فرد را سعید و نیک بخت نامید.
مؤمنان واقعی که زمینه خوش بختی در نهدشان بوده، در پرتو معارف روح بخش رمضان، استعداد واقعی خود را باز می‌شناسند و به سوی هدف نهایی گام برمی دارند و به سعادت حقیقی می‌رسند. عید سعید فطر، عید سعادتمندان، و روز شکوفایی استعداد‌های معنوی و روحانی است.
از مهم‌ترین عواملی که موجب رسیدن به سعادت واقعی و بهره وری بیشتر این روز می‌شود، می‌توان به این موارد اشاره کرد: پوشیدن لباس نیکو، استفاده از عطر و بوی خوش، پرداختن زکات فطره، خواندن زیارت امام حسین علیه السلام، خواندن دعای ندبه، دید و بازدید اقوام و نزدیکان، غسل کردن و زیارت اهل قبور.

دعای امام سجاد علیه السلام در عید فطر
زینت عبادت کنندگان، حضرت علی بن الحسین علیه السلام در روز عید فطر، اهتمام زیادی به اعمال این روز داشتند و همواره دست به دعا برمی داشتند و به مناجات و راز و نیاز با حضرت حق می‌پرداختند.
در بخشی از دعای ایشان در روز عید فطر چنین آمده است: «خداوندا، مابه سویت توبه می‌کنیم در روز عید فطر که آن را برای اهل ایمان روز عید و شادی قرار دادی و برای اهل دین خود، روز اجتماع و همیاری مقرر نمودی. پس از گناهانی که مرتکب شده ایم و از کار‌های ناپسندی که انجام داده ایم به پیشگاه تو، توبه می‌کنیم».

عید سعادتمندان
عید سعید فطر، از شمار اعیاد بزرگ اسلامی است که به دلیل اهمیت و عظمت خاص آن، در روایات اسلامی برای این روز دعا‌ها و اعمال خاصی ذکر شده است.
تمامی مسلمانان که یک ماه روزه و تسلط بر غریزه‌ها و خواسته‌های نفس را به منظور اطاعت از خواست الهی پشت سر گذاشته اند، پایان این برنامه عظیم عبادی را جشن می‌گیرند و طبیعی است که ماهی به عظمت و شکوه رمضان که سراسر فیض و برکات الهی در آن نازل می‌شود، عیدی به بزرگی فطر می‌طلبد.
البته باید به این حقیقت توجه داشت که بر اساس فرمایش حضرت علی علیه السلام این روز، برای کسی عید است که روزه اش قبول و نماز و عبادتش پذیرفته گردد و آنان که در استفاده صحیح از برنامه انسان ساز ماه رمضان کوتاهی کردند، در پشیمانی و حسرت به سر می‌برند.

عید فطر در کشور‌های اسلامی
در کشور‌های اسلامی، عید سعید فطر ارزش و اهمیت فراوانی دارد. مسلمانان از چند روز قبل خود را برای این روز عزیز آماده می‌کنند و در این روز، پس از انجام اعمال مخصوص، لباس‌های نو می‌پوشند، عطر می‌زنند و به دیدن یکدیگر می‌روند.
شیرینی و شربت در مجالس و محافل و منازل بین افراد تقسیم می‌کنند و به کودکان عیدی می‌دهند.
از آن گذشته، به کمک محرومان و مستمندان می‌شتابند و تا حد امکان، از مشکلات و نیاز‌های آن‌ها می‌کاهند، نیز به عیادت بیماران و مریضان می‌روند تا آن‌ها را هم در این روز عزیز خوشحال و خرسند نمایند.
پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله فرمود: خداوند متعالی در روز عید به فرشتگان می‌فرماید: مزد آنانی که به وظایف خود عمل کردند چیست؟ فرشتگان می‌گویند: خدایا! پاداش آن‌ها به دست توست. خداوند می‌فرماید: شما فرشتگان گواهی بدهید که من بندگان خود را بخشیدم.

مبارزه با استکبار
روز عید فطر را می‌توان روز مبارزه با طاغوت هم دانست و اجتماع با عظمت مردم را در این روز، به منظور نشانی از وحدت و یکپارچگی مسلمانان برشمرد.
مهرورزی مؤمنان به یکدیگر و کنار گذاشتن کینه ها، رایحه خوش اتحاد و همدلی را در جامعه می‌گستراند و دشمنِ هماره در کمین، از این وحدت و یکپارچگی خشمگین می‌گردد و شیطان، خوار و ذلیل می‌شود.
حرکت دسته جمعی مردم به سوی میعادگاه عاشقان برای برگزاری نماز با شکوه عید، خود مبارزه‌ای با استکبار شمرده می‌شود.
تکبیر‌های قبل از نماز هم، ضربه‌ای کوبنده بر طاغوت است؛ زیرا دشمن از تکبیر وحشت دارد، همانگونه که انقلاب اسلامی ایران، با شعار الله اکبر، قدرت رژیم استبدادی پهلوی و استعمارِ استکبار جهانی را درهم شکست.

مفهوم والای تکبیر
مستحب است روزه داران پیش از آنکه نماز عید را شروع کنند، بعد از چهار نماز تکبیر‌های چهارگانه را بگویند: نماز مغرب شب عید، نماز عشاء، نماز صبح و بعد از نماز عید.
مفهوم تکبیر، همان بت شکنی و نابودی طاغوت و طاغوتیان و ستیز با مشرکان است؛ ازاین رو، دشمن همیشه از این فریاد خشمگین است.

اجرت روزه داران
حسن بن راشد می‌گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: مردم می‌گویند آمرزش بر کسی که ماه رمضان را روزه گرفته، در شب قدر نازل می‌شود. امام فرمود:‌ ای حسن! همانا به کارگر پس از فراغ از کار اجرت می‌دهند. پس آمرزش روزه داران و اجرتشان در شب عید فطر به آنان داده می‌شود. سپس پرسیدم: فدایت گردم! چه عملی در آن شب بهتر است؟ حضرت فرمود: «هر گاه آفتاب غروب کرد، سه رکعت مغرب را بخوان و سپس دست هایت را بلند کن و بگو:‌ای صاحب عطای ممتد!‌ای صاحب سال!‌ای برگزیننده محمد صلیالله علیه و آله و یارش علی علیه السلام! بر محمد و آل او درود فرست و تمامی گناهانی که مرتکب شده ام و آن را فراموش کرده ام را بیامرز، در حالی که آن گناهانم نزد تو و در کتاب مبین و نوشته آشکار تو ضبط است. سپس پیشانی ات را به خاک بیاسای و در حال سجده، صد بار بگو به سوی خدا توبه می‌کنم، آن گاه از خدای بزرگ حاجت بخواه».

یادداشت از فهیمه علیمردانی.