دیار تشنه خراسان، چشم به راه تدبیر مسئولان

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز خراسان رضوی، دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی خراسان رضوی می گوید: خشکسالی های اخیر در خراسان رضوی در 70 سال اخیر بی سابقه بوده است و آسمان بخیلی را بر مردم این دیار از حد گذرانده است.

مرتضی مزروعی، ادامه خشکسالی‌ها را سبب از بین رفتن باغهای کشاورزی، بروز آفات مختلف در سطح زمین‌های زراعی و باغها  و گسترش کانونهای فرسایش بادی می داند.

75 درصد از وسعت 118 هزار و 854 کیلومتری خراسان‌ رضوی بیابانی است و یک میلیون و 651 هزار و 511 هکتار از زمین‌ های استان در مناطق بیابانی متاثر از کانون‌ های فرسایش بادی قرار دارد.

15 شهرستان در خراسان رضوی دارای کانونهای بحرانی فرسایش بادی است وخشکسالی های پیاپی بر این تعداد می افزاید. 

اگر با اغماض بیشه‌ زارها، درختچه‌ ها و جنگل‌ های دست کاشت را جزو مساحت جنگل‌های خراسان‌ رضوی حساب کنیم باز هم فقط 5 و 8 دهم مساحت استان  یعنی در حدود یک میلیون هکتار از وسعت استان  جزو مناطق جنگلی محسوب می شود که این میزان برای جمعیت حدود 6 و نیم میلیون نفری این استان بسیار ناکافی است.

محسن عراقی زاده، مدیرکل هواشناسی خراسان رضوی با اشاره به 17 سال خشکسالی متناوب در این استان می گوید: این خشکسالی ها، در نیمی از مساحت استان به صورت خشکسالی متوسط  و در نیم دیگر به صورت خشکسالی های خفیف، شدید و بسیار شدید رخ داده  است. 

وی افزود: شهرستان‌ های بجستان و کلات به ترتیب بدترین و بهترین شرایط را از نظر خشکسالی در سال زراعی گذشته داشته اند به صورتی که در این مدت 67 درصد مساحت بجستان دچار خشکسالی بسیار شدید و 45 درصد مساحت شهرستان کلات تحت تاثیر خشکسالی خفیف بود. 

رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان رضوی می‌گوید: جزو استان‌هایی هستیم که بیشترین خسارت خشکسالی به بخش کشاورزی آن وارد شده است. 

مجتبی مزروعی، خسارت خشکسالی در استان در 50 سال اخیر بی‌سابقه بوده است که این موضوع نشان دهنده کم توجهی متولیان امر در سال‌های اخیر است. 

وی توجه به شیوه‌ های آبیاری نوین را از مطلوب‌ ترین راهکارها برای نجات بخش کشاورزی خراسان رضوی می داند و می افزاید: میانگین اجرای سطح آبیاری تحت فشار در استان از حدود 14 هزار و 670 هکتار  در سال 94 به 25 هزار هکتار در سال 96 افزایش یافته است. 

مزروعی حمایت از تولیدات گلخانه‌ای را از دیگر راهکارهای مدیریت خشکسالی می‌داند و می‌ گوید: در روش کشت گلخانه‌ ای، در یک هکتار زمین برای 10 نفر ایجاد شغل می‌ شود و مصرف آب نیز 80 درصد کاهش می‌یابد. 

بنا بر اعلام شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی، در سال آبی جاری با وجود بارندگی های بهاری در ابتدای سال، همچنان نسبت به متوسط بلند مدت، با بیش از ۴۴ درصد کمبود نزولات آسمانی مواجه هستیم که این به معنای استمرار خشکسالی است و برای مدیریت بحران نباید از مدیریت مصرف و سازگاری با کم آبی غافل شویم.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی معتقد است: کاهش نزولات جوی و تغییرات الگوی بارش و دما در استان شرایط سختی را ایجاد کرده  است و باید در تمام بخش ها از جمله کشاورزی، صنعت، شرب و خدمات تا زمان دستیابی به شرایط پایدار و متعادل، روش ها و الگوهای برداشت و مصرف بی رویه آب، اصلاح شود.

محمد حسین جعفری می افزاید: از آنجایی که مصرف آب آشامیدنی فقط ۶ درصد از کل آب مصرفی خراسان رضوی را شامل می شود و بیشتر آب مصرفی استان در بخش کشاورزی استفاده می شود باید به دنبال تغییر الگوی کشت و جایگزینی محصولات با مصرف آّب کمتر باشیم.

از ابتدای سال آبی جاری (اول مهر ۹۶) تا صبح ۳۰ فروردین ۹۷ بیش از 94 و 8 دهم میلی متر نزولات جوی در خراسان رضوی به صورت تجمعی ثبت شده است که این مقدار در بازه زمانی مشابه در سال آبی قبل معادل ۱۶۶ میلی متر بوده است.

مدیر عامل شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی با بیان آنکه نزولات آسمانی مشهد در پاییز و زمستان امسال نسبت به مدت مشابه پارسال ۴۱ درصد کاهش داشت، گفت: میزان بارشها در این مدت از ۲۱۸.۷ میلی متر درسال 95 به ۱۲۸.۸میلی متر در سال 96 کاهش یافت.

جعفری می گوید: در سال ۱۴۲۰نیاز آب استان های خراسان رضوی، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان یک میلیارد و ۷۵۰ میلیون متر مکعب پیش بینی شده است که حجم آب تولیدی این استان ها در شرایط موجود به میزان قابل توجهی کمتر از این مقدار است.

وی می افزاید: اجرای بزرگترین طرح انتقال آب از دریای عمان به این سه استان شرقی کشور که اکنون در مرحله مطالعاتی است یکی از راهکارها برای جبران کمبود آب طی سال های آینده است.

طول خط انتقال آب از دریای عمان به شرق کشور حدود یک هزار و ۶۰۰ کیلومتر پیش بینی شده  است که این آب فقط برای آشامیدن و صنعت مصرف خواهد شد. در شرایط نبود برنامه مدون برای استفاده از منابع موجود و بهینه سازی مصرف آب در خراسان رضوی، زمین تشنه استان از آبهای فراوان ناشی از بارشهای رگباری بی بهره می ماند.

بارانهای بهاری در خراسان رضوی به جای اینکه مرهمی بر لبهای تشنه زمین باشد،به سبب نبود مدیریت صحیح در شهرها و روستاها به هدر می رود و حتی موجب خسارت می شود.بخش عظیمی از حجم بارشهای رگباری آب نیز در هنگام بارشها از خراسان رضوی به سمت ترکمنستان و افغانستان سرازیر می شود.

سیل و باران های شدید 24 تا 27 اردیبهشت ماه اردیبهشت 97 در 20 شهرستان خراسان رضوی، یک هزار و 55 میلیارد ریال خسارت بر جای گذاشت. 

علی شایانفر، مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری خراسان رضوی گفت: 808 میلیارد ریال از این خسارت  به بخش کشاورزی،177 میلیارد ریال مربوط به بخش راه و تاسیسات زیربنایی و 70 میلیارد ریال خسارت به بخش مسکونی استان وارد شده است.

بارش باران های بهاری در خراسان رضوی سبب سر ریز شدن 6 سد 'ارداک' در شهرستان مشهد، 'زاوین' و 'چهچهه' در کلات، 'سده' در خواف، 'دولت آباد' در چناران و 'فریمان' در شهر فریمان شد و حجم آب پشت سدهای استان را از 26 درصد در سال گذشته به 35 در صد افزایش داد.

کنترل سیلاب ها و روان آبها، ذخیره سازی حداکثری آب با استفاده از سدها و بندها و استفاده بهینه از آب بویژه در بخش کشاورزی و صنعت می تواند سبب شود باز باران با ترانه بر خانه های مردم خراسان ببارد.

0002