گزارش مکتوب...
ساماندهی باغ لک لکها در انتظار یک همت دیگر
باغ لک لک ها در شهرستان دزفول پس از گذشت دو سال همچنان در انتظار ساماندهی و تعیین تکلیف نهایی در مراجع قضایی است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خوزستان، این باغ قدیمی در روستای بن جعفر قرار دارد و از حدود نیم قرن پیش زیستگاه لک لک های زیبایی است که بر روی درختان بلند قامت و خشکیده اش لانه کردند.باغ پنج هکتار مساحت دارد و محل زیست لک لک های سفید موسوم به حاجی لک لک هاست. در سال 95 و به دنبال اختلاف ملکی، اداره محیط زیست و همیاران مردمی با حکم دادستان باغ را توقیف و از تخریب بیشتر نجات دادند.
گویا مشکل پس از فوت باغبان که همزمان کار آبیاری و نگهبانی را به عهده داشت به وجود آمد.از این زمان بود که افرادی با ادعای مالکیت، قصد تصرف و ویلاسازی در آن کردند.
لک لک جزء پرندگان کوچنده و مهاجر محسوب می شود و هر سال در آستانه فصل بهار و شکوفایی طبیعت به سوی استان خوزستان و مناطق گرمسیری باز می گردند و تا پاییز می مانند.آن ها در تالاب ها، باغ ها و مناطق جنگلی و علفزارها زندگی می کنند.این پرنده، انسانگرا و موجودی دوست داشتنی است و بر نقاط مرتفع و بین مردم در شهرها و روستاها هم لانه می سازد.از این رو دوستی و نزدیکی خاصی از قدیم بین انسان ها و لک لک ها وجود داشته است.
درباره لک لک ها در فرهنگ عامیانه داستان ها و روایت های زیادی وجود دارد.از جمله اینکه مردم معتقدند غیبت چند ماهه لک لک ها به خاطر زیارت خانه خداست و به همین علت این مرغ را حاجی لک لک نامیدند. آنها فکر می کردند لک لک ها در فصولی که ناپدید می شوند به حج می روند و هنگامی که باز می گردد حاجی شده اند.
دهخدا در لغتنامه مشهور خود درباره این نامگذاری آورده است: عوام گمان می کنند غیبت چند ماهه لک لک ها در طول سال به خاطر رفتن به حج است.در فرهنگ عامه دیدن این مرغان مهاجر در خواب نشانه خیر و خوبی است و تعبیری میمون و مبارک دارد. از گذشته های دور بازگشت لک لک ها از مناطق سردسیر علامت آغاز بهار بود و در کنار پرستوها نویدبخش بهار و سرسبزی و طراوت شناخته می شدند.مردم حضور لک لک ها را مایه برکت و افزایش محصولات کشاورزی می دانستند.
اعتقاد بر این بود که سفیدی بال و پرشان نشان دهنده خوشبختی و خوش یمنی است و بر بام هر خانه ای که آشیانه می کردند، برکت و رحمت در آن جاری می شود.حتی بازگشت آنها قبل از بهار به وفاداری و خوش قولیشان نسبت داده می شد.
در برخی مناطق کشور حتی به افتخار لک لک ها جشن می گرفتند.جشنی که با آداب خاصی برگزار می شد و در آن شعر می خواندند. این جشن هنوز هم در برخی روستاهای استان کردستان و اطراف برپا می شود.
در گذشته های نه چندان دور در اهواز بیشتر شهرهای استان لک لک ها به وفور دیده می شدند و خوزستانی ها از آنها خاطرات زیادی به یاد دارند. آنها نزد مردم حرمت داشتند و نماد همزیستی مسالمت آمیز انسان و جانوران و مظهر دوستی با طبیعت بودند.
محمد تقی مغازه دار دزفولی که بیش از 60 سال از عمرش می گذرد، با لحن کلامی غم انگیز که در آن متوجه دلتنگی اش برای حاجی لک لک ها می شوی، می گوید: تا 10 سال پیش آنها در کنار اهالی در شهر زندگی می کردند.لک لک های بی آزار بر درختان، پشت بام ها و روی پایه های برق آشیانه می ساختند و آواز می خواندند.آنها به سرعت با انسان ها دوست و مردم با دیدن آنها خوشحال می شدند.
پیرمرد عطار آن سال ها باغ مرکباتی در بیرون شهر داشت. او با افسوس و حسرت از لک لک ها یاد می کند.لک لک هایی که او می گوید: لانه هایشان را روی دیوار باغ های وسیع مرکبات بنا می کردند .این پرندگان به نوعی نگهبان باغ بودند و هنگام ورود افراد با سر و صدای زیاد که از بر هم زدن منقارهایشان به وجود می آوردند، صاحب باغ را از حضور غریبه ها آگاه می کردند.
حالا از تمام آن لک لک ها در دزفول تقریبا لک لک های این باغ باقی مانده اند که بر روی 12 درخت اکالیپتوس خشکیده آرام می گیرند.آنها هر سال پس از بازگشت از سفر و همزمان با نو شدن طبیعت آشیانه های قدیمی را نونوار و برای تخم گذاری تر و تمیز می کنند.
لکلکها از ماهیهای ریز، حشرات، نرمتنان و جوندگان کوچک تغذیه میکنند. این پرنده با قدی بیش از 100 سانتی متر در زمره بزرگترین پرندگان کنار آبزی قرار می گیرد. پاها و منقار بلند قرمز و گردنی دراز و کشیده به رنگ سفید دارند.اغلب در کنار آب روی یک پا می ایستند و شکار می کنند. به صورت گله های نامنظم مهاجرت می کنند. به آرامی راه می روند و و در ارتفاعات پرواز می کنند.
اگر چه باغ لک لک ها در فاصله هفت کیلومتری جاده قدیم دزفول-اهواز برای مسافران و طبیعت گردها نامی آشناست و تصاویرش مناظر کم نظیری را خلق کرده است اما همچنان خیلی ها هم از آن بی خبرند.
رییس محیط زیست دزفول می گوید: از مالک اولیه باغ که اکنون در خارج از کشور به سر می برد، به طور ضمنی قول گرفت پس از حل و فصل موضوع در دادگستری و اثبات ماکیت، بخشی از باغ را که آشیانه لک لک ها در آن قرار دارد را به این اداره واگذار کند.اگر این گونه شود می خواهیم باغ لک لک ها را به عنوان یک اثر طبیعی و یا یک منطقه حفاظت شده خاص ثبت و آن را به یکی از جاذبه های گردشگری شهرستان دزفول و استان خوزستان تبدیل کنیم.
اما خبر خوش فرهاد قلی نژاد در مورد باغ، در حال حاضر همان دستور قضایی است که تا کنون توانسته از تخریب و تغییر کاربری باغ به عنوان زیستگاه جانوری جلوگیری کند،البته او هشدار می دهد جمعیت لک لک ها به علت قطع درختان و تهدید زیستگاه های طبیعی در سال های اخیر خیلی کمتر شده است. او تخمین می زند شمارگان این نوع پرنده در باغ از 20 لک لک فراتر نرود.آماری که در آخرین سرشماری به دست آمد.بنابراین طبق قانون، محیط بانان و بازرسان جهاد کشاورزی شهرستان با همکاری فعالان محیط زیست و خیران از زیستگاه لک لک ها مراقبت می کنند تا مالکیت باغ مشخص گردد.
نکته اساسی اینکه اگر چه لک لک های سفید حالا در لیست گونه های کمیاب و تحت حمایت سازمان محیط زیست قرار دارند اما فراموش نکنیم که آنها مخلوق خدا و از جلوه های زیبای طبیعت و بدون شک دارای حق حیات اند.
گذشته از اقداماتی که مسئولان قرار است برای نگهداری این باغ ارزشمند انجام دهند، ما نیز به عنوان شهروندان باید بدانیم که لک لک ها از روزگاران قدیم در کنار ما و در حمایت ما بودند. پس اکنون نیز لازم است، همه ما به ویژه گردشگران و مردمان منطقه، وظیفه اصلی خود در قبال حفاظت از زیستگاه های طبیعی و محل تولید مثل این پرندگان که برای بقای آنها اهمیت بسزایی دارد را انجام دهیم.زیرا درختان تنومند و کهن سال باغ سالهاست میزبان انواع پرندگان بومی است و خوش بختانه لک لک ها هنوز در این مکان احساس آرامش می کنند و از آن جا را برای جوجه آوری استفاده می کنند.
در هر صورت امید است با تسریع در روند رسیدگی به پرونده مالکیت هر چه سریع تر وضع باغ ساماندهی و با همت مسئولان و دوستداران طبیعت، آماده پذیرایی از گردشگران شود و هرگز شاهد کوچ همیشگی آخرین بازماندگان لک لک ها از یکی از آخرین زیستگاه هایشان در استان خوزستان نباشیم.