کنکاش در تیمی با استعداد، اما ناکام

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صداوسیما؛ نتیجه در بسکتبال ایران حرف اول را می‌زند. شرایطی را تصور کنید که در ثانیه‌های پایانی بازی نوجوانان ایران مقابل نیوزیلند، خطایی روی بازیکن حریف انجام نشده و پرتاب این بازیکن گل نشده بود، بازیکنان ایران هم در مقابل امتیاز می‌گرفتند و به مسابقات جهانی زیر ۱۷ سال صعود می‌کردند.

تیم بلندقامت نوجوانان ایران در این شرایط به عنوان شاهکار و نسل طلایی جدید شناخته می‌شد، نناد ترونیچ صربستانی با عنوان "پروفسور بسکتبال" تحسین می‌شد و حواشی دیگر به اذهان نمی‌رسید.

اما در واقعیت، تیم نوجوانان ایران با شکست مقابل نیوزیلند، بلیت مسابقات جهانی را نگرفت، با یک شکست دیگر مقابل کره جنوبی از رده پنجم و ششم هم بازماند و با تکرار پیروزی غرب آسیا مقابل لبنان در رده هفتم آسیا جای گرفت.

به این ترتیب همه حواشی قبل از مسابقات زیر ۱۶ سال آسیا، راه خود را برای مطرح شدن پیدا کردند، توانایی‌های ترونیچ به عنوان سرمربی تیم زیر سوال رفت و نگرانی‌های دلواپسان از پشتوانه‌های بسکتبال، بیشتر از قبل مطرح شد.

بسکتبال ایران در یک دهه گذشته هیچوقت در مسابقات رده سنی زیر ۱۶ سال موفق نبوده و به جام جهانی زیر ۱۷ سال نرسیده است. بهترین نتیجه این رده سنی به سال ۲۰۰۹ باز می‌گردد که نماینده ایران در آسیا سوم شد. با این وجود تجربه چند نسل گذشته ثابت کرده است که نتایج این رده سنی، لزوما ارتباطی به نتایج بعدی ندارد.

تیم نوجوانان ایران در دوره قبل حتی از منطقه غرب آسیا صعود نکرد و به مسابقات آسیایی نرسید؛ اما تیم زیر ۱۸ سال در مسابقات آسیایی تهران بعد از دو باخت در مراحل مقدماتی مقابل کره جنوبی و ژاپن، شرایط را تغییر داد و به قهرمانی رسید.

بسیاری از کارشناسان بسکتبال هم در سال‌های اخیر از نتیجه گرایی در سطوح پایه انتقاد داشتند. به اعتقاد این کارشناسان که گاهی هدایت تیم‌های ملی پایه را برعهده داشتند، بسکتبال ایران باید نگاه نتیجه گرای خود را از تیم‌های نوجوانان و جوانان بردارد.

متین آقاجانپور بهار پارسال در مسابقات نوجوانان غرب آسیا هم عملکرد خوبی داشت؛ اما ظرف چند روز در فوشان چین به مرکز اصلی توجه تیم زیر ۱۶ سال تبدیل شد.

فوروارد قدرتی ایران که ۲۷ امتیاز مقابل ماکائو به دست آورده بود، در رقابت مهم برای یک چهارم نهایی مقابل چین تایپه خیره کننده بود. ۳۹ امتیاز با ۱۵ پرتاب منطقه‌ای موفق از ۲۸ اقدام که او را در رده سوم بیشترین امتیاز کسب شده در تاریخ رقابت‌ها قرار داد. کاپیتان ایران ۱۰ ریباند و ۳ توپربایی هم داشت.

رقابت مهم ایران و نیوزیلند در یک چهارم نهایی بر سر یکی از چهار سهمیه جهانی بود و از نمایش روز قبل ستاره ایران خبری نبود. ایران در این مسابقه شکست خورد و مسابقات جهانی را از دست داد.

دیوید بابلیتز سرمربی نیوزیلند بعد از بازی با ایران نکته‌ای کلیدی را مطرح کرد: "می دانستیم متین آقاجانپور بهترین بازیکن ایران است و اگر او را متوقف کنیم، شانس پیروزی داریم. خوشبختانه این اتفاق افتاد."

عده‌ای هم اعتقاد دارند، توجه بیش از حدی که فیبا و سایر رسانه‌ها بعد از بازی چین تایپه به آقاجانپور نشان دادند، تاثیر خود را روی این ملی پوش نوجوان گذاشت. اتفاقی که می‌گویند در جام جهانی جوانان ۲۰۱۵ رخ داد، نوید رضایی فر بعد از درخشش در مسابقه اول مورد توجه قرار گرفت، مصاحبه‌ها و اخبار زیاد در نهایت باعث شد، روز بعد شرایط بازی اول را نداشته باشد.

در عین حال که برخی کارشناسان اعتقاد دارند در این رده سنی، تیم چندان به یک بازیکن متکی نیست، برخی دیگر هم تکیه روی آقاجانپور را در این تیم قبول دارند و در اینجا بحث انتخاب سایر نفرات تیم مطرح می‌شود.

از ترونیچ صربستانی به دلیل صحبت‌های خود بعد از دو شکست مقابل نیوزیلند و کره جنوبی به شدت انتقاد می شود. این مربی همه تقصیرات را گردن بازیکنان ۱۶ ساله انداخت و خود یا فدراسیون را مبرا کرد. ترونیچ گفت: "متاسفانه عادت‌های بدی که بازیکنان از رده‌های پایین با خود آورده‌اند برایشان مشکل‌ساز بود."

مهران حاتمی که سال ۲۰۱۳ هدایت تیم ملی جوانان را برعهده داشت، به نوعی اشارات ترونیچ را به عادت های بد بازیکنان تیم نوجوانان ۲۰۱۸ تایید می‌کند و ادامه می‌دهد: "بازیکنان این تیم از نظر فنی خوب هستند، ولی شاید از نظر شخصیتی جای کار بیشتری داشته باشند که بتوانند با بحران‌های روحی مربوط به فراز و نشیب بازی کنار بیایند. این موضوع هم فقط با مسابقات بیشتر حل می‌شود. یک تورنمنت تدارکاتی برای این رده ها کافی نیست."

سرمربی سابق تیم ملی بسکتبال به درصد پایین شوت‌های سه امتیازی تیم اشاره می‌کند، به طوری که در بازی با چین تایپه فقط یکی از بازیکنان سه امتیازی زد و سه پرتاب موفق از ده اقدام داشت. حاتمی می‌گوید: "شاید در این شاخص‌ها تفاوت حریفان هم زیاد نباشد. نکته قابل لمس در بازی با نیوزیلند، استفاده بیشتر این تیم از شانس های مجدد‌ بود، شاید به این دلیل که بیشتر می‌خواستند برنده شوند و با جدیت بیشتری کار کردند. همین هم نتیجه را به نفع آن‌ها تغییر داد."

به اعتقاد حاتمی، بازیکنان نوجوان ایران در ضدحملات، دست به عصا پیش می‌رفتند و تمام کننده‌های تیم ترس داشتند. هر چند همین تیم می‌توانست برنده باشد، به خصوص که اختلاف با حریفان کم بود؛ اما بازیکنان به کمی تجربه بازی بیشتر و اعتماد به نفس نیاز داشتند.

انتخاب بازیکنان تیم نوجوانان همچنان جای سوال دارد. در حالی که معمولا حدود ۸ تا ۱۰ بازیکن، جایگاه محکمی در تیم‌ها دارند، بحث روی نفرات آخر زیاد است. در دهه گذشته که بسکتبال ایران به ناگهان اوج گرفت، بار‌ها صحبت از سفارشی بودن برخی بازیکنان در تیم‌های ملی می‌شد که شاید کیفیت پوشیدن پیراهن تیم ملی را نداشتند.

همین اتهامات به تیم نوجوانان ۲۰۱۸ هم وارد می شود. از یک سو نام باشگاه‌هایی مثل کاله مازندران و مهرام تهران مطرح می‌شود که بیشترین بازیکن را در این تیم داشتند و از طرفی گفته می‌شود حداقل دو بازیکن دیگر به واسطه نفوذ پدران آن‌ها در این تیم جای گرفته اند.

زینال زاده که پارسال گارد رأس این تیم بود، باعث یک درگیری با داور مسابقه در فینال مسابقات آموزشگاه‌های تهران شد. بعد از این ماجرا به همراه چند بازیکن دیگر یک سال از حضور در مسابقات باشگاهی و آموزشگاه‌ها محروم شد و از اردوی تیم ملی زیر ۱۸ سال هم خط خورد.

این اتفاقات در زمان ریاست مشحون رخ داد، زینال زاده به همراه سایر بازیکنان از داور مزبور هم عذرخواهی کرد، با این وجود جایی در تیم زیر ۱۶ سال نداشت. یکی از مربیان پایه در این باره می‌گوید: "یک بچه ۱۵ ساله به سمت داور تهاجم داشت. کارش اشتباه صد در صد بود؛ اما باید این بازیکن را درست کنیم، نه اینکه محروم شود."

با این وجود انتخاب بازیکنان بلندقامت‌تر و سیستم کار ترونیچ هم گویا در انتخاب نکردن این بازیکن دخیل بود.

همچنین گفته می‌شود پدرام فخفوری در تیم زیر ۱۸ سال شایستگی انتخاب داشت؛ اما برای رده پایینتر انتخاب نشد و همین موضوع نشانه‌ای از این است که بازیکنان شایسته جای خود را به بازیکنان سفارشی در این تیم دادند.

محسن شاه علی سرمربی تیم زیر ۱۸ سال توضیح می‌دهد: "انتخاب بازیکنان سلیقه سرمربی است. سلیقه من این بود که فخفوری را برای تیم زیر ۱۸ سال انتخاب کنم، چون به نظرم کمک می‌کرد."

او ادامه می‌دهد: "ترونیچ به جای بازیکنی که سال آخر این رده سنی است و باید روی نیمکت بنشیند، بازیکنی را آورده که سال بعد هم به درد می‌خورد. این هم در سطح نفرات دهم تا دوازدهم بود."

هر چند در میان بازیکنانی که به عنوان نفرات سفارشی تیم مطرح می‌شوند، یک بازیکن، زمان بازی خوبی هم گرفت، در مجموع آمار این بازیکنان از حضور آن‌ها در این تیم حمایت نمی‌کند.

موضوع نگران کننده دیگر، ادامه حضور بازیکنان مشکوک به صغرسن است. گفته می‌شود بازیکنان صغرسنی مراحل قانونی را هم برای این موضوع طی می‌کنند.

پرس و جو از مربیان پایه، صحت سن و سال حداقل شش تا هفت بازیکن را ثابت می‌کند؛ اما از طرفی شاه علی که در تیم زیر ۱۸ سال هم با این مسائل روبرو است و حتی سابقه خط زدن چنین بازیکنانی را دارد، در این باره می‌گوید: "اگر کسی مدرکی درباره صغرسن بازیکنان دارد، مدارک خود را رو کند. روی هوا که نمی‌توان گفت. هر کسی بود، در تیم‌های ملی کنار می‌گذاریم، همانطور که در مقاطعی این کار را کرده ایم."

همچنین پنج بازیکن تیم ملی نوجوانان، یک سال کوچکتر از این رده سنی هستند که همین موضوع را به عنوان شاهدی برای استفاده نکردن از بازیکنان صغرسنی مطرح می کنند. با این وجود حضور بازیکنان صغرسنی از سال‌ها قبل در رده‌های پایه بسکتبال مطرح بوده و به همین راحتی نمی‌توان استدلال‌ها را برای ۱۰۰ درصد صحیح بودن سن و سال بازیکنان پذیرفت.

در نهایت از مجموعه عواملی که درباره تیم بسکتبال نوجوانان زیر ذره بین رفتند، به نیمکت تیم می‌رسیم. پیش از این بهزاد افرادی در کنار محمد مهدی ایزدپناه و ترونیچ، کادری قوی را در تیم زیر ۱۶ سال تشکیل داده بودند.

ایزدپناه دو سال با این تیم کار کرده و سرمربی تیم قهرمان غرب آسیا بود. همچنین این تیم همراه او به تورنمنت مجارستان رفت، اما به یکباره سرمربی تیم تغییر کرد. داستان این تغییر چه بود؟ ایزدپناه می‌گوید: "از من خواستند کمک نناد ترونیچ باشم که نپذیرفتم."

در حالی که گفته می‌شد ایزدپناه با بی نظمی در اردو‌های تیم نوجوانان حاضر می‌شده، این مربی تاکید می‌کند: "مگر می‌شود در اردوی تیم ملی کار درست انجام ندهی؟ وجود ایزدپناه، خواری در چشم بسیاری از بچه‌های تهران است. نقطه قوت من انضباط در کار بود."

با کنار رفتن ایزدپناه، هدایت این تیم طبق قرارداد به ترونیچ صربستانی سپرده شد که عده‌ای این انتخاب را هم زیر سوال می‌برند و در مطلبی جداگانه به این موضوع می‌پردازیم. اما بحث اصلی روی سایر نفرات کادرفنی تیم نوجوانان است.

 

در حالی که بهزاد افرادی هم بعد از کناره گیری ایزدپناه، از تیم نوجوانان کناره گرفت، شنیده می‌شود ترونیچ دو بار از توفیق دبیر فدراسیون درخواست کرده است که دستیاران دیگری را در اختیارش قرار دهند که با این موضوع موافقت نشد.

بسیاری از کارشناسان توافق نظر دارند که نیمکت قویتر در جریان مسابقات آسیایی به کمک سرمربی می‌آمد؛ اما رزومه و قدرت نفرات کنار ترونیچ در اندازه این تیم نبود.

همچنین از مدت‌ها پیش گفته می‌شد که فدراسیون بسکتبال با راه اندازی مسابقاتی در رده سنی تیم نوجوانان موافقت نکرده است و بازیکنان این رده به اندازه کافی در مسابقات حضور نداشته اند.

به این ترتیب در بررسی شرایط تیم زیر ۱۶ سال می‌توان ردپایی از کم توجهی به این رده سنی را هم دید که اولین مسابقات رسمی ملی بسکتبال از آن شروع می‌شود؛ اما هیچوقت توفیقی از جهت نتایج در آن به دست نیامده است.