گزارش مکتوب ... گام هایی برای از پیله در آوردن صنعت نوغانداری

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز گیلان، تقویم پرورش کرم ابریشم را که ورق بزنیم، به صفحات اول فروردین هر سال می رسیم که با تفریخ– فرآیند تبدیل تخم نوغان به لارو- و توزیع جعبه های تخم نوغان بین نوغانداران، آغاز می شود.

جعبه های سفید رنگ ِتخم نوغان در روزهای نخستین بهار، اول از همه به دست نوغانداران ِ استان های گرم تر، از جمله خراسان رضوی، اصفهان، یزد و فارس می رسد و به تدریج و به تناسب آب و هوا، بین نوغانداران 20 استان کشور توزیع  می شود. این جعبه های کوچک اما پُربار، به علت شرایط آب و هوایی، کمی دیرتر و دهه اول اردیبهشت  هر سال، به دست نوغانداران گیلانی که با تولید سالانه 430 تن پیله تر ابریشم ، بیشترین سهم را در پرورش کرم ابریشم کشور دارند، می رسد و آنان هم به امید محصولی پربار و پربرکت، در کنار تب و تاب ِ فعالیت های کشاورزی، پرورش کرم ابریشم را به عنوان فعالیتی جانبی،به  دست می گیرند.

در سایه همت و تلاش این نوغانداران، در مدت 40 تا 45 روز، تخم های ریز و سیاه نوغان، ثمر می دهد و به پیله های سپید و درشت ابریشم تبدیل می شود .  پیله هایی که هر کیلوگرم آن، بر اساس اعلام مرکز توسعه نوغانداری کشور، پارسال به قیمت توافقی 25هزار تومان از نوغانداران خریداری شد.

آنطور که رییس مرکز توسعه نوغانداری کشور می گوید : اگرچه سهم ایران از سبد تولید ابریشم دنیا کمتر از یک درصد است و از این منظر در جایگاه هشتم دنیا قرار گرفته ، اما همین مقدار محصول تولیدی کشورمان،  معادل ِمجموع تولید پیله ابریشم 12 کشور از جمله ژاپن، بنگلادش، ترکیه، اندونزی و کره جنوبی است و گیلان با تولید سالانه حدود 430 تن پیله تر ابریشم، قطب تولید این محصول در ایران است.

 

علی اصغر داداش پور مي گويد : قابلیتِ پرورش کرم ابریشم در مناطق مختلف کشور و فضاهای کوچکی چون اتاق، سخت نبودن کار، سرمایه گذاری اندک و درآمدزا بودن این فعالیت جانبی دربازه زمانی که انتظار درآمدزایی از دیگر فعالیت های کشاورزی چون برنجکاری نمی رود و در نهایت ارتقای ارزش افزوده محصولاتی چون نخ، فرش، صنایع دستی ابریشمی و پوشاک ،  از مهمترین مزایای پرورش کرم ابریشم و رونق صنعت نوغانداری است .

وی با بیان اینکه با پرورش هرجعبه تخم نوغان، معمولا حدود 35 کیلوگرم پیله تر ابریشم به ارزش 900 هزار تومان تولید می شود گفت:هر نوغاندار می تواند بطور میانگین سه جعبه تخم نوغان پرورش دهد که پیله های تولیدی آن، حدود 2 میلیون و 700 هزار تومان ارزش دارد. 
رییس مرکز توسعه نوغانداری کشور با اشاره به اینکه نخ ابریشم به عنوان ماده اولیه فرآوری شده به "ملکه الیاف" معروف است گفت :از هر سه کیلوگرم پیله تر ابریشم که قیمت آن در بازار 75 هزار تومان است، پس از فرآوری یک کیلو نخ ابریشم به ارزش300 هزار تومان به دست می آید که اگر همین مقدار نخ ابریشم، در تولید محصولات و صنایع ابریشمی چون فرش استفاده شود، به تناسب نوع، نقش و هنر به کار رفته در آن ، حدود 2میلیون تومان ارزش افزوده درپی دارد. 
علی اصغر داداش پورمی گوید: ارزش افزوده ای که پیله های ابریشم برای محصولات و صنایع  مرتبط با این صنعت به دنبال دارد، باعث شده دست کم در سه  سال اخیر با وجود اعلام نرخ خرید تضمینی پیله تر ابریشم از سوی دولت، بیشتر تولیدکنندگان صنایع مرتبط با ابریشم ، پیله های تولیدی نوغانداران کشور را با قیمت توافقی و بالاتر از نرخ  تضمینی، نقدی ، خریداری کنند؛ کاری که علاوه بر کاهش بار مالی دولت ، باعث رونق بازار پیله ابریشم و رغبت بیش از پیش مردم به پرورش کرم ابریشم شده است. 

 

رییس مرکز توسعه نوغانداری کشور با اشاره به اینکه اوج وشکوفایی پرورش کرم ابریشم و تولید پیله در کشور به سال 79 با پرورش 200 هزار جعبه تخم نوغان و تولید بیش از 5 هزار تن پیله ابریشم بر می گردد گفت: از دهه 80، صنعت نوغانداری در کشور و در گیلان، به دلایلی چون کاهش نرخ تعرفه واردات و به تبع آن ورود پيله خشک و نخ ابريشم وارداتی، مناسب نبودن قیمت خرید تضمینی، رها شدن و تغییر کاربری تدريجي برخی توتستان ها، غیرفعال شدن واحدهای صنعتی ابريشم و کاهش فعالیت برخی کارگاه های سنتی ابریشم کشی، دچار رکود شد و رغبت نوغانداران هم برای پرورش کرم ابریشم بطور قابل توجهی کاهش پیدا کرد.

عواملی که باعث شد تولید این محصول در فاصله 11سال از 5 هزار تن پيله تر ابريشم در سال79 با حدود 90 درصد کاهش به حدود 600 تن در سال 90 کاهش یابد.
در حالیکه هیات دولت در سال 89، 6 وزارتخانه و سازمان را متولی سر و سامان دادن به صنعت نوغانداری کرد اما علی اصغر داداش پور می گوید: دولت از سال 91 آستین های همت را برای رونق این صنعت بالا زد و در اولین گام تلاش کرد نرخ خرید تضمینی را متناسب با تورم افزایش دهد و در مدت 5 سال گذشته نرخ خرید از 8 هزار و600 تومان برای هر کیلو به 18هزار و 100 تومان رسید که افزایش 110درصدی را نشان می دهد.
وی تولید و توزیع نهال توت را یکی از راهبردها و زیرساخت های مهم برای افزایش ظرفیت پرورش کرم ابریشم و توسعه صنعت نوغانداری دانست و گفت: اگرچه وسعت توتستانها در 16 سال گذشته از 20 هزار هکتار به 14هزار و 700 هکتار رسیده که 6 هزار هکتار آن در گیلان قرار دارد گفت : سیاست مرکز توسعه نوغانداری کشور در زمینه توسعه توتستانها، افزایش تعداد درختان با کاشت نهال، بصورت نواری در حاشیه شالیزارها، باغها، استخرهای پرورش ماهی،  دامداری ها و محوطه خانه های روستایی، به جای افزایش هندسی است.

 وی با اشاره به اینکه با اختصاص یارانه دولتی، از دو سال پیش نهال توت، رایگان بین نوغانداران توزیع می شود گفت: تا اسفند پارسال 530 هزار نهال رایگان در گیلان توزیع شد که بعد از سه سال به قابلیت برداشت اقتصادی می رسد و برای پرورش 5 هزار جعبه تخم نوغان کفایت می کند.
رییس مرکز توسعه نوغانداری کشور می گوید: از یک ماه پیش هم توزیع نهال رایگان توت را شروع کرده و بنا داریم امسال 400 هزار نهال، در اختیار نوغانداران قرار دهیم. 
علی اصغر داداش پور اگر چه از ثابت ماندن تعرفه واردات پیله به علت کافی نبودن میزان تولید پیله و تامین نیاز ماده اولیه برای فعال ماندن صنایع مرتبط با ابریشم خبر داد ، اما خبر خوشی هم از اقدام اخیر دولت برای کاهش واردات نخ ابریشم برای حمایت از کالای ایرانی داشت و گفت: اخیرا دولت، نرخ تعرفه واردات نخ ابریشم را از 15 به 26 درصد افزایش داده است.
وی ثابت ماندن 15ساله قیمت هرجعبه تخم نوغان به قیمت 7 هزار و 500 تومان و فراگیرکردن بیمه کرم ابریشم را ازدیگر اقدامات دولت برای شکوفایی این صنعت دانست.
رییس مرکز توسعه نوغانداری کشور از پیگیری های بسیار، برای تاسیس صندوق حمایت از نوغانداری خبر داد و گفت: اگرچه مجوز تاسیس این صندوق گرفته شده است اما تشکیل این صندوق مستلزم تامین منابع اعتباری و ساماندهی نوغانداران در قالب تشکل و اتحادیه است که پیگیر انتقال، تغییر و دریافت مجوز فروش املاک و دارایی های مازاد شرکت ابریشم ایران برای تامین منابع مالی هستیم و فرآیند ساماندهی نوغانداران با تاسیس تعاونی تخصصی نوغانداران گیلان در مرحله عضوگیری قرار دارد.
به گفته علی اصغر داداش پور صندوق حمایت از نوغانداری علاوه بر  تامین منابع مالی توسعه نوغانداری، می تواند در زنجیره فرآیند پرورش و تولید پیله تا مرحله فرآوری نخ و تولید محصولات مرتبط با این صنعت، اتصال ایجاد کند . 
وی با اشاره به هدف گذاری امسال برای توزیع 50 هزار جعبه تخم نوغان در کشور که چیزی حدود حدود یک و نیم برابر بیشتر از پارسال است، گفت: درصورت توزیع همه این جعبه ها پیش بینی می شود امسال هزارو 200 تن پیله تر کرم ابریشم در کشور تولید شود که یک و نیم  برابر پارسال خواهد بود.

 علی اصغر داداش پور معتقد است اگر می خواهیم صنعت ابریشم را به روزهای اوج خود باز گردانیم باید سیاست های تشویقی و حمایتی در زمینه تولید، اصلاح ساختار و توسعه صنایع ابریشم و تجارت و بازرگانی محصولات مرتبط با این صنعت را جدی بگیریم.

اندر احوالات صنایع ابریشم در قطب نوغانداری کشور
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت گیلان با اشاره به اینکه از 4 واحد صنایع مرتبط با صنعت ابریشم گیلان، فقط یک واحد کوچک با30 درصد ظرفیت، نخ ابریشم تولید می کند و بقیه به علت کمبود ماده اولیه، مشکل سرمایه در گردش و فرسودگی تجهیزات، دست از فعالیت کشیده اند گفت: واحدهای صنعتی گیلان به 702 تن پیله نیاز دارند امااین در حالی است که کل پیله تولیدی ابریشم گیلان حدود 430 تن است. 

فرهاد دلق پوش می گوید: اگرچه سازمان صنعت، معدن و تجارت آمادگی ارائه تسهیلات برای نوسازی، خرید ماشین آلات و حل مشکل سرمایه در گردش را دارد اما موافقت بانکهای عامل برای پرداخت این دست تسهیلات به توجیه پذیر بودن فعالیت اقتصادی که یکی از بندهای آن تامین ماده اولیه است، مشروط است و از طرفی صاحبان این صنایع هم خودشان به علت کمبودماده اولیه وبه صرفه نبودن این کار، رغبت چندانی برای راه اندازی و احیای واحدهایشان ندارند.
وی افزود: برای اینکه سرمایه گذاران بتوانند با ارائه طرح های توجیه پذیر، از تسهیلات بخش صنایع دانش بنیان این سازمان بهره مند شوند، تولید نخ بازیافتی، ریسندگی و تولید پارچه را به عنوان صنایع اولویت دار سرمایه گذاری حوزه صنعت، معدن وتجارت استان معرفی کرده ایم . 
 سهم سبد صنایع دستی از تولید محصولات ابریشمی  
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان، درآمد سالانه 5 میلیارد تومانی و صادرات سالانه حدود 300 هزار دلاری را نتیجه فعالیت 3 هزار و 600 هنرمند صنایع دستی استان می داند و می گوید: فرش، گلیم، چادر شب، رشته دوزی و قلاب بافی از جمله صنایع دستی مرتبط با صنعت نوغانداری در گیلان است. 
سلمان شاه محمدی می گوید: هنرمندان صنایع دستی برای تولید محصولاتشان سالانه به حدود 6 تن نخ ابریشم نیاز دارند که حدود 90 درصد این مقدار نخ را از دو کارگاه ابریشم کشی و یک واحد صنعتی تولید نخ ابریشم استان و بقیه را از استانهای دیگر ازجمله خراسان رضوی تامین می کنیم. 

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان، با اشاره به اینکه معاونت صنایع دستی این اداره کل برای حمایت از کالای ایرانی و رونق تولیدات ابریشمی باتوجه به طرح ارائه شده،10میلیون تا 2و نیم میلیارد تومان تسهیلات به متقاضیان صنایع دستی ابریشمی پرداخت می کند گفت : پارسال به 400 نفر از متقاضیان 3 و نیم میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شد.
اما نوغانداران، صنعتگران، صاحبان صنایع و هنرمندان صنایع دستی هم اگرچه از نابسامانی های صنعت نوغانداری و صنایع مرتبط گلایه هایی دارند اما در عین حال امید دارند که با اقدامات حمایتی دولت، دست کم در سال حمایت از کالای ایرانی، در گام اول پایه های صنعت نوغانداری با فراهم کردن بسترهای تولید بیشتر پیله های ابریشم، محکم تر شود و در کنار تامین مواد اولیه صنایع ابریشمی، دستی به سر و روی خاک خورده تجهیزات و دستگاه های صنایع ابریشمی هم کشیده شود و باحمایت های مالی و نظارتی، بازار این صنعت، هم تکانی بخورد و با سامان بخشی به همه زنجیره های نوغانداری، این صنعت به روزهای اوج خود برگردد. امری که همت بیش از پیش مسئولان، نوغانداران، تولیدکنندگان و هنرمندان این بخش را می طلبد.