پخش زنده
امروز: -
آمدن بهار و شکفتن غنچه ها پس از زمستان سرد وبرفی در زنجان با رسم تکم گردانی جشن گرفته می شود
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکززنجان ؛ تکم Takam " " به معنای بز نر است وبه صورت عروسکی به شکل بز چوبی به دست فردی به نام تکم چی در روستا گردانده می شود .
حاج مصطفی اهل روستای جوقین ایجرود است اومی گوید : این رسم تا ۲۰ سال قبل درروستای محل زندیگشان جریان داشته واکنون اگرچه کمرنگترشده است اما اهالی همه رسم های آخرسال را به نیکی حفظ می کنند .
او خاطره شیرینی هم ازدوران کودکیش می گوید که برف سنگینی حدود 2 متری در روستا باریده بود
حاج مصطفی می گوید: درهمان زمان ، عید نوروز چنان شیرینی داشت که من و دوستانم پس از آب شدن آخرین برف زمستانی به دنبال تکم چی می دویدیم وکوچه ها یکی پس ازدیگری وبه زبان ترکی شعر می خواندیم .
مشهدی کشور هم که پیرزن70 ساله ای است همسر حاج مصطفی است ، با لبخندی برلب می گوید: ما با حاجی هم محله بودیم ، رسم تکم را ازبالای پشت بام خانه های تماشا می کردیم .
مشهدی کشور می گوید: قورا (گندم بو) ازخوراکیهایی بود که زنان خانه دار پشت درایستاده وتقدیم تکم ودوستانش می کردند .
اومی گوید: تا چند سال اخیر پول درروستا رد وبدل نمی شد واگرقراربود به تکم یا بچه ها درروزهای پایانی سال هدایایی داد شود یا خوراکی بود یا لباس های بافته شده یا دوخته شده
حدادی استاد دانشگاه است می گوید: تکم گردانی یکی ازچندین رسم زیبای زنجانی ها وبرخی شهرهای آذربایجان است .
اومی افزاید : دراین رسم کهن ، تکم چی وهمراهانش درماه اسفند لباسهای خود را آماده می کنند وپس از آب شدن برفها وتمام شدن خانه تکانی ودوده گرفتنهای خانه ها وارد روستا می شوند
این استاد دانشگاه می گوید : تکم چی به همراه دوستانش (توربا چَكن* توبره کش) وارد روستا وبا دردست گرفتن بز چوبی بزک شده( تکه ) شروع به اجرای مراسم می کنند .
در این آیین صدای زنگوله بزچوبی همراه با سرودن اشعار دلنشین ترکی موجب می شود همه به محل اجرای نمایش بیایند
حدادی می گوید: همراه تکم گردان لباس قرمز ورنگهای شاد به تن می کنند درخانه ها را یکی یکی زده و شعر خاصی را تقدیم اهالی آن خانه می کند وآمدن بهاررا تبریک می گوید واهالی هم با روی گشاده هدایایی نظیر دست کش ، جوراب ، کلاه ، یا گندم بوداده وحتی یک قرص نان را به تکم چی تقدیم می کنند .
این محقق و استاد دانشگاه می گوید:هم اکنون تکم گردانی به همراه سایر رسم ها نظیر شال ساللاما ( شال اندازی) کوزه شکستن ، ازروی آب وآتش پریدن ، پای بردن (هدیه دادن ) به نوعروسان و اقوام نزدیک مثل خواهر و مادر ادامه دارد و نه تنها ازبین نرفته بلکه با ورود رسانه های جدید بروز تر هم شده است
تکم چی تکم گردانی را معمولا بعدچهارشنبه دوم اسفند درروستاها آغازمی کند چرا که دراین زمان برف ها کم ککم آب می شود .
احمدی ، استاد تاریخ می گوید: در زنجان وشهرهای آذربایجان 4 چهارشنبه اسفند هریک به نامی و کاری تعریف شده است .
در اولین چهارشنبه اسفند ماه درزنجان که به موله معروف است پشت بام وچینه دیوارها پر می شود از فرشها ولباسهایی که شستشو داده شده اند شیشه ها ودیوارهای خانه هم تمیز ورنگ کاری می شوند
درچهارشنبه دوم زنان ومردان زنجانی بعد ازخانه تکانی وتمیزی خانه درچهارشنبه دوم اسفندماه یعنی سوله خریدهای خود را آغازمی کنند
ودراین زمان است که وقتی همه چیزبرای سال نو مهیا شده تکم هم با حضور درمراسم تگم گردانی شعرهای نظیر سیزون بو تازه بایراموز مبارک : عید نو شما مبارک باشد
آیوز، ایلوز، هفتوز، گونوز مبارک : ماهتان، سالتان، هفته تان، روزتان مبارک آمدن بهاررا به اهالی نوید می دهد .
احمدی می افزاید: پس ازآن کوله چهارشنبه سوم اسفند ماه است که اهالی آنرا درآن عدس وگندم درظرفها ریخته وسبزه ها را می کارند این سبزه ها که برای خوش یمن بودن وسال پربرکت داشتن کاشته می شود( گووردمه )می گویند
زنجانی ها پس ازکاشت سبزه نوروزانتظار چهارشنبه آخرسال را می کشند چهارشنبه ای که به( گوله چهارشنبه) مشهور است .
رحمتی ، مدیرکل میراث فرهنگی ، صنایع دستی وگردشگری استان زنجان هم می گوید: رسم های زیبا نباید به فراموشی سپرده شوند ومیراث فرهنگی درسالهای اخیر این آیین را هم درروستاهای گردشگری استان و اعیاد به نمایش می گذارد .
رحمتی می افزاید : رسم تکم گردانی تابستان در روستای گردشگری درسجین ابهر برای حدود 3 هزاربازدیدکننده اجراشد .
وی می گوید : برای نوروز هم گنبد سلطانیه که همه ساله بیشترین بازدید کننده وگردشگر را دراستان به خود اختصاص می دهند میزبان تکم چی وگروه نمایشی تکم خواهد بود
اين رسم در همايش شورای عالی ثبت ميراث فرهنگی كشور در سال 1390 با شماره 30 در رديف فهرست ميراث معنوی ناملموس به صورت منطقه ای به ثبت رسيد .
* معصومه امینی