گزارش مکتوب : کشاورزی بیمار و اقتصاد بیمار کشاورزی درمازندران

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مرکز مازندران ؛ نقش بخش کشاورزی در تامین درآمد، اشتغال، ارز آوری، بازار، و به ویژه امنیت غذایی در میان سایر بخشها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

استان مازندران هم با دارا بودن 220هزار هکتار شالیزار و 120 هزار هکتار باغ و تولید حدود 7 میلیون تن انواع محصولات کشاورزی، قطب مهم کشاورزی و بزرگترین تولید کننده 14 محصول کشاورزی کشور محسوب می شود. اما در سالهای گذشته، موضوعی که کمتر مورد توجه مسئولان و بهره برداران این بخش قرار گرفت اقصاد کشاورزی است که نقش تعیین کننده ای در آینده آن دارد.

نماینده مردم بابل درمجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون کشاورزی، وضعیت کشاورزی را در استان بسیار بد توصیف کرد و گفت: هم اکنون مردم خودشان به صورت امتحانی محصول می کارند و اگر خوب جواب داد دوباره تکرار می کنند در حالی که همه مراحل کشاورزی باید علمی و مقرون به صرفه باشد.

نیازآذری با بیان اینکه کشاورزی مازندران می تواند 45 درصد از منابع غذایی کشور را تامین کند افزود: این آمار هم اکنون کمتر از 25 درصد است.

رنجبر دکترای علوم کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری ارزش افزوده بخش کشاورزی در ترکیب اقتصاد ملی را حدود 11 درصد دانست و گفت: مازندران با آمار حدود 10 درصد، از بالاترین نقش در ایجاد ارزش افزوده بخش کشاورزی در اقتصاد ملی برخوردار است بطوریکه سرانه ارزش افزوده بخش کشاورزی در مازندران سالانه به 3 میلیون و 400 هزار ریال می رسد و این سرانه در کشور نزدیک به 10 میلیون ریال است که البته با توجه به ظرفیت بالای این بخش در مازندران سرانه چشمگیری نیست .

اوضاع معیشتی کشاورزان استان رضایت بخش نیست.

به گفته این پژوهشگر، یکی ازعوامل بازدارنده در روند توسعه بخش کشاورزی بالا بودن سن کشاورزان است بطوریکه بیشتر فعالان این بخش و زیرمجموعه های مرتبط مانند زراعت، باغبانی ، دامپروری ، شیلات و آبزیان در سنین بالای 60 سال هستند که موجب می شود این افراد به عنوان تنها تصمیم گیر واحدهای تولیدی، از تحرک و پویایی مناسب و خلاقیت و استقبال از روش های نوین و یافته های جدید برخوردار نباشند.

ازسویی دیگر براساس آمار سرشماری ها، بیش از 90 درصد کشاورزان فعال تحصیلات دانشگاهی ندارند.

کرمی دکترای اقتصاد کشاورزی دانشگاه مازندران هم ، خرد و پراکنده بودن زمینهای کشاورزی و ادامه دار شدن این روند را یکی دیگر از موانع اصلی در توسعه و رونق اقتصاد کشاورزی دانست.

وی افزود: کاهش مساحت واحدهای تولیدی به ویژه در بخش های زراعی با توجه به آنکه بعد از فوت مالک، میان ورثه تقسیم می شود یکی از معضلات بخش کشاورزی است و برای توقف آن تا کنون راه حلی پیدا نشده است که به دنبال آن، تولید نیزغیراقتصادی تر وامکان مانور ماشین آلات کشاورزی کمتر، میانگین تولید محصول پایین تر و در نهایت بهره وری بسیار پایین و تبدیل آن به کاربری های غیر از کشاورزی خواهد شد.

شکوهی از کارشناسان جهادکشاورزی مازندران هم دراین باره گفت: استفاده نکردن و جایگزین نشدن ماشین آلات و تجهیزات پیشرفته در بخش کشاورزی، یکی دیگر از عوامل بازدارنده درتوسعه کشاورزی است که البته در یک برداشت اشتباه، توسعه مکانیزاسیون را فقط به استفاده از تراکتور و کمباین در کاشت و برداشت محصولات خلاصه کرده اند در صورتیکه ماشین های کشاورزی در حال تخصصی تر شدن هستند و با توجه به اقتصادی کردن تولید ، کاهش سختی کار تولید ، افزایش بهره وری و کاهش هزینه ها ، نقشی تعیین کننده در تولید دارند.

به گفته شکوهی، بالا بودن قیمت ماشین های کشاورزی رایج ، ارائه نامناسب و ناکافی تسهیلات برای این بخش و پایین بودن درآمد کشاورزان خرده پا برای خرید و کاربرد ماشین آلات کشاورزی سبب شده تا مباحث مرتبط با توسعه مکانیزاسیون در بخش کشاورزی در ابتدای راه قرار داشته باشد.

کشاورزی مازندران اقتصادی نیست

نتایج اولیه بررسی آمارهای طرح سرشماری عمومی امسال بخش کشاورزی مشخص شد: تغییر کاربری زمین های کشاورزی به ویلاسازی و ساخت و سازهای مسکونی و تجاری، روزمرگی در تولید و فرآوری، جدی نگرفتن سیاست های کلان توسعه کشور با توجه به ظرفیت های بخش کشاورزی در برنامه های پنج ساله و برنامه های سالانه مسئولان، بالا بودن هزینه های تولید در بخش کشاورزی، کم توجهی به توانمندی های علمی ، فن آوری و یافته های نوین و استفاده از نوآوری ها،فعالیت گسترده دلالان و واسطه ها، حوادث غیرمترقبه مانند سیل ، خشکسالی ، کم آبی ، بی آبی ، سرما و گرما و دهها اتفاق غیرقابل پیش بینی دیگر، نبود سیستم بیمه فراگیر و جامع در بخش کشاورزی، قیمت پایین محصولات کشاورزی در بازارهای جهانی، نبود سیستم منسجم بازاریابی و بازار رسانی محصولات کشاورزی، اجرای نامناسب و پراکنده الگوی جامع کشت براساس شرایط و ویژگی های هر منطقه، نبود سرمایه گذاری کافی و مشوق های انگیزشی برای سرمایه گذاران بخش کشاورزی ، مقدار بسیار زیاد استفاده از آب، سم و کود و سایر نهاده ها برای تولیدات کشاورزی از دیگر دلایل پویا نبودن اقتصاد کشاورزی و در نتیجه کشاورزی اقتصادی در مازندران محسوب می شوند.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران هم دو سال پیش در مصاحبه ای با اشاره به کم توجهی ها به بخش کشاورزی بر اساس ظرفیتهای آن، گفت: سند جامع توسعه کشاورزی در حال تدوین است که بر اساس آن افق 5، 10، 15 و 20 سال آینده کشاورزی مازندران برنامه ریزی و هدف گذاری می شود.

حیدرپور با اشاره به پیش بینی مشکلات مطرح شده در این سند افزود: تسریع در رسیدن به اهداف این برنامه نیاز به هماهنگی و جدیت بیشتر مسئولان استانی و کشوری دارد که در این باره هم پیگیر راه اندازی ستاد ویژه هستیم. با گذشت بیش از 2 سال از آغاز تدوین این سند، در پیگیری های نگارنده نیز سرنوشت این سند و تکمیل و تدوین ان مشخص نشد!

با توجه به گفته های مسئولان و کارشناسان، به نظر می رسد در برنامه ریزی ها، چندان توجهی به تجربیات گذشته نمی شود زیرا چنین طرحهایی در زمان مسئولان گذشته نیز مطرح شد اما تاکنون اٍثری ازاجرای آن دیده نشد و همچنان عوارض چرخه معیوب اقتصاد کشاورزی باید بر دوش کشاورزان سنگینی کند.