شکست زود هنگام طرح معامله قرن ترامپ
تغییر محسوس رویکرد رئیس جمهور امریکا در خصوص شهرک سازی رژیم صهیونیستی بیانگر عمیق تر شدن نگرش وی به منطقه و افزایش درک او از امکان ناپذیر بودن اجرای طرح معامله قرن است.
دونالد ترامپ رئیس جمهور امریکا در مصاحبه با روزنامه صهیونیستی اسرائیل هیوم که روز یکشنبه منتشر شد در موضع گیری نادر و برای اولین بار با انتقاد از ادامه شهرک سازی رژیم صهیونیستی گفت: «شهرک سازی ها مسئله ای هستند که باعث می شوند موضوع بحران فلسطین و اسرائیل به شدت پیچیده شود و همیشه هم باعث پیچیده شدن دستیابی به صلح شده اند پس من فکر می کنم اسرائیل باید در مورد شهرک سازی ها بسیار با احتیاط عمل کند.
رئیس جمهور امریکا که ظاهرا دیگر از اجرای طرح توافق قرن مطمئن نیست در پاسخ به سوالی دراین ارتباط افزود: ما منتظر هستیم ببینیم چه اتفاقی رخ خواهد داد. باید بگویم که در حال حاضر فلسطینی ها به صلح فکر نمی کنند. همچنین مطمئن نیستم که اسرائیل نیز به صلح فکر کند. بنابراین تنها منتظر هستیم ببینیم چه اتفاقی رخ خواهد داد.
هم زمان با این موضع گیری ترامپ، رکس تیلرسون وزیر امور خارجه امریکا هم که برای رایزنی در باره طرح سازش به منطقه آمده است در سفر 5 روزه خود برنامه ای برای دیدار از تل آویو ندارد که این موضوع با انتقاد شدید سناتور دموکرات «باب منندز" روبروشد.
در همین حال جاش رافائل، سخنگوی کاخ سفید این ادعای بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی را که گفت در حال مذاکره با آمریکا بر سر گسترش احتمالی حیطه نفوذ قوانین داخلی اسرائیل به شهرکهای یهودی نشین در مناطق اشغالی کرانه باختری رود اردن است، تکذیب کرد و افزود دو طرف هرگز چنین پیشنهادی را بررسی نکرده اند.
این موضع گیری های نادر از سوی دولت ترامپ در حالی است که او پیش از این از قدس به عنوان پایتخت اسراییل نام برده بود و خبرهای درز رفته نیز از این حکایت داشت که موضوع بازگشت آوارگان فلسطینی نیز منتفی شده و در مورد مرزها نیز قرار است غزه به مصر و بخشی از کرانه باختری به اردن واگذار شده وکشور فلسطین در بخش هایی از صحرای سینا و خاک اردن تشکیل شود.
به نظر می رسد در مورد تغییر موضع دولت ترامپ در باره طرح توافق قرن می توان سه دیدگاه را مطرح کرد:
دیدگاه اول/ امریکا تنها با اتکا به عربستان قصد داشت طرح سازش را به فلسطینی ها تحمیل نماید و فلسطینی ها همانطور که جیسون گرینبلات نماینده امریکا در فرایند سازش گفته بود معامله قرن در حال آماده شدن است و فلسطینی ها از این توافق خوششان بیاید یا نه؛ حق ندارند آن را رد کنند تنها با گزینه موفقت روبرو بودند. اما روند اوضاع آنطور که ترامپ تصور می کرد نبود چرا که عربستان دچار بحران داخلی و فرورفته در باتلاق یمن، قطر وسوریه و دیگر بحران های منطقه قادر نبود نظرات خود را بر فلسطینی ها تحمیل نماید و هم اینکه فلسطینی ها متوجه شدند که طرف امریکایی در روند سازش بی طرف نبوده و بطور کامل طرفدار رژیم صهیونیستی است. بطوریکه محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین گفته است واشنگتن نمی تواند تنها میانجی «مذاکرات صلح» خاورمیانه باشد.
بنابر این شاید این تغییر موضع ترامپ برای جلب اعتماد طرف فلسطینی و وانمود کردن به این باشد که حالا امریکا قصد دارد در جریان مذاکرات سازش بی طرف باشد.
دیدگاه دوم/ ممکن است تیم ترامپ از ابتدا هم می دانسته که طرح توافق قرن شدنی نیست اما مصداق ضرب المثل به مرگ بگیر تا به تب راضی شود در صدد بوده است که با وارد آوردن فشار حداکثری و سپس عقب نشینی جزئی از آن، فلسطینی ها را به این باور برساند که اکنون امتیاز گرفته اند و آنها را برای اجرای معامله وسوسه نمایند.
دیدگاه سوم/ ترامپ در بدو ورود به کاخ سفید چندان با اوضاع منطقه آشنا نبوده و اکنون درک بیشتری از منطقه پیدا کرده است و می بیند که چالش های بزرگی در سر راه امریکایی ها در منطقه قرار دارد. امریکا فعال مایشا در منطقه نیست، بازیگران منطقه ای چون محور مقاومت و روسیه نیز تاثیر بسیار زیادی در روند اوضاع دارند. دولت های پیشین امریکا با استناد به گفته ترامپ حدود 7 هزار میلیارد دلار در خاورمیانه هزینه کرده اند بدون اینکه نتیجه ای بگیرند و هر گونه مداخله جدی امریکا در منطقه می تواند به جنگی بزرگ در منطقه منجر شود که ابعاد آن می تواند جهانی باشد و این در حالی است که باز با استناد به سخنان ترامپ، او کشور ویرانه ای را تحویل گرفته است و بنابر این اولویت اولش باید امریکا باشد. از سویی هزینه کردن برای اسراییل آن هم در حالیکه بازیگران تاثیر گذار در منطقه رژیم صهیونیستی را در محاصره قرار دارند برای امریکا سودمند نیست بنابر این کمتر دخالت کردن امریکا در مسائل منطقه و واگذار کردن اسراییل به اینکه خود مسائلش را حل نماید ممکن است سبب تغییر موضع تیم ترامپ شده باشد.
دیدگاه چهارم/ امریکا دیگر قصد ندارد برای خاورمیانه هزینه نماید و توجه وتمرکزش به داخل و حوزه پاسیفیک و تهدید آتی چین است وبنابر این در یک توافق نوشته یا نانوشته ای نقش خود را به روسیه واگذار کرده است تا با توجه به اعتمادی که در منطقه به این کشور به وجود آمده است نظم منطقه ای نوشته شود. بنابر این اکنون این روسیه است که نقش امریکا را در منطقه بازی خواهد کرد و ممکن است این روس ها باشند که هم در ارتباط با مسئله فلسطین و هم سوریه و هم دیگر موضوعات از جمله امنیت رژیم صهیونیستی نقش آفرینی نمایند.
------------------------------------------------
رضا محمدمراد