بررسی چرایی بالا بودن آمار چاقی در گیلان

به گزارش اخبار استانهاي خبرگزاری صدا وسیما ، در حالیکه بر اساس اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، میانگین آمار چاقی در افراد بالای 18 سال در کشور حدود 60 درصد جمعیت است، آمار چاقی در گیلان بر اساس همین آمار، هشت  درصد بیشتر از میانگین کشوری و معادل حدود 68 درصد جمعیت بالای18سال این استان است. نظام آماری دانشگاه علوم پزشکی گیلان نشان می دهد 27 درصد افراد 11 تا 18سال گیلان هم، اضافه وزن دارند و چاقند. 
بر اساس اعلام مسئولان حوزه بهداشت و درمان گیلان چاقی یکی از عوامل اصلی خطر بروز بیماری های غیرواگیر است و این دست بیماریها، علت 76درصد مرگ و میرهاست.

آنطور که معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان اعلام می کند؛ اگر چه گیلان به لحاظ شیوع اضافه وزن و چاقی بعد از استانهای مازندران، اردبیل و آذربایجان غربی، در جایگاه چهارم کشور قرار دارد ، اما آمار 68 درصدی چاقی درگروه سنی بالای 18سال که بیشترین آمار گروه سنی فعال جامعه را تشکیل می دهد، آمار تکان دهنده ای است.
مشکلی که پزشکان و کارشناسان علوم پزشکی،  تغییر سبک زندگی و کم تحرکی، پرخوری و عادات بدغذایی ، ژنتیک، برخی بیماری ها و درمان های دارویی که چاقی جزو عوارض آن است و در نهایت افزایش سن و در پی آن کاهش متابولیسم را از دلایل مهم آن         می دانند.

رییس گروه تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان، درخصوص تاثیر چاقی در ابتلا به بیماری های غیر واگیر از جمله  بیماریهای قلب و عروق می گوید: چاقی مقدمه و پیش زمینه ای برای ابتلا به برخی از بیماری های غیرواگیراست.
منیره امینیان، دیابت،  فشار و چربی خون بالا، سکته های قلبی و مغزی، انواع  سرطان ها، مشکلات عضلانی ، اسکلتی، افسردگی و کاهش اعتماد به نفس را از عوارض چاقی و اضافه وزن  اعلام  کرد  و با  اشاره به اینکه بیشترین گروه در خطر  در بین گیلانی هایی که اضافه وزن درند و چاقند، افراد میانسال هستند افزود: گروه سنی 25 تا 65 ساله،  73 درصد افراد چاق و دارای اضافه وزن را در گیلان، تشکیل می دهند. 
وی می گوید: اگرچه آمار دقیقی درخصوص نسبت چاقی مردان و زنان در گیلان در دست نیست اما شواهد حاکیست مشکل چاقی در زنان بارزتر از مردان است. 
رییس گروه تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان، مهمترین عامل اضافه وزن و چاقی در این استان را سبک زندگی و کم تحرکی می داند و می گوید: میانگین نسبت جمعیت شهری به جمعیت روستایی گیلان، در مقایسه با بسیاری از استانها بیشتر است و سبک زندگی شهرنشینی که زندگی ماشینی، حرف اول را در آن می زند، جمعیت بیشتری را به زیر چتر کم تحرکی و وابستگی به ابزار تکنولوژی و ماشین آلات برده است.
منیره امینیان در تشریح نقش تغذیه و عادات بد غذایی در بروز اضافه وزن و چاقی هم گفت: طبق آمارهای وزرات بهداشت، درمان وآموزش پزشکی، از 10عامل خطر بیماری های غیرواگیر، 5 عامل مربوط به تغذیه است که در این بین اضافه وزن و چاقی، بعد از فشار خون ، از مهمترین عوامل خطرسازِ ابتلا به بیماریهایی چون قلبی– عروقی، سرطان و دیابت است.
وی استفاده کمتر از غذاهای خانگی و تمایل گیلانی ها به مصرف فست فودها را از عوامل مهم بالابودن آمار چاقی و اضافه وزن در استان دانست و افزود: تنوع غذایی، در دسترس بودن و تمایل گیلانی ها به مصرف انواع دسر، چاشنی ها و فرآورده های پروتئینی ازجمله زیتون، کباب، کره و ماست، پنیر و دوغ محلی  که عمدتا پرچرب هستند هم باعث شده، گیلانی ها، توجه بیشتری به مصرف غذا داشته باشند و اساسا تغذیه در سبد هزینه های زندگی آنان بیشترین سهم را دارد.

به گفته رییس گروه تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان، اگرچه ۳۰ درصد از چاقی های استان، متاثر از عوامل ژنتیکی است اما عامل ژن برای اینکه منجر به بروز چاقی شود، نیاز به عوامل محیطی چون کم تحرکی و پرخوری دارد و این بدان معناست که با کنترل این 2 عامل ِمحیطی، به مقدار قابل توجهی می توان اثر عامل ژنتیک بر چاقی و اضافه وزن را کنترل و کم کرد.
منیره امینیان افزود: در برخی مواقع ، چاقی و اضافه وزن، به عنوان عوارض مصرفِ برخی داروهای اعصاب و روان و کورتون بروز می کند.
وی با اشاره به اینکه گیلان پیرترین استان کشور است گفت: کم تحرکی به عنوان اولین عامل چاقی در گیلان، در دوره سالمندی، شایع تر از دیگردوره ها و گروه های سنی است و از طرفی کاهش متابویسم و سوخت و ساز بدن در سالمندان، زمینه های چاقی را در استانی که در صدر جدول سالمندی قرار دارد، تشدید می کند.
اما حالا که متولیان بهداشت و سلامت گیلان، کم تحرکی و بدغذایی را  2 عامل عمده و اثرگذار در اضافه وزن و چاقی گیلانی ها می دانند و معتقدند این 2 عامل بر عوامل دیگر چون وراثت  و سالمندی هم اثر می گذارد و به نوعی محرک آنهاست، باید به تغییر الگوی مصرف غذا و سبک زندگی مردم، بیشتر توجه کنند.

و اما معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان درخصوص آگاه سازی جامعه در زمینه خطرات و پیشگیری از عارضه چاقی در گیلان که یکی از چاق ترین استانهای کشور است می گوید: اگرچه دانشگاه علوم پزشکی گیلان، از سال 89 اصلاح الگوی تغذیه را در قالب اجرای بسیج و شعار بسیج ملی تغذیه در گیلان آغاز کرده اما از سال 93 و همزمان با اجرایی شدن طرح تحول نظام سلامت، آموزش عمومی برای اصلاح الگوی تغذیه و ترویج سبک زندگی سالم را در دستور کار خود قرار داده است.
دکتر محمد عباسی با ابراز تاسف  از اینکه از حدود 5 هزار نفری که در نیمه اول امسال، با مراجعه به خانه های بهداشت و مراکز خدمات جامع سلامت از مشاوره بیماریهای مرتبط با تغذیه بهره بردند، حدود40 درصد شان مبتلا به اضافه وزن و چاقی بودند گفت: بهورزان و کارشناسان بهداشت و مراقبین سلامت استان هم  خانواده ها را با الگوی تغذیه صحیح و سبک زندگی آشنا می کنند و هم بعد از ارزیابی سنجش سلامت تغذیه ای مراجعه کنندگانِ ِخانه های بهداشت و پایگاه ها و مراکز خدامات جامع سلامت، در صورت تشخیص اضافه وزن و چاقی، مراجعان را برای دریافت مراقبت های تخصصی تغذیه و رژیم درمانی، به کارشناسان تخصصی ِتغذیه حوزه پزشک خانواده، ارجاع می دهند.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان از آموزش 10 هزار نفر از کارکنان ادارات استان در نیمه اول امسال هم خبر داد و گفت: ارتقای سطح سواد تغذیه ای نوجوانان، جوانان، مادران، میانسالان و سالمندان از طریق توزیع بیش از 100 هزار بسته آموزشی و تهیه سالانه 100دقیقه برنامه تلویزیونی از دیگر برنامه های متولیان حوزه بهداشت و سلامت استان برای اصلاح الگوی تغذیه ای است.
دکتر محمد عباسی در پاسخ به این سوال که چرا با وجود اجرای چنین برنامه هایی، وضعیت اضافه وزن و چاقی در گیلان، از میانگین کشوری بالاتر است گفت : اگرچه اقدامات خوبی برای حساس کردن خانواده ها نسبت به معضل چاقی و همچنین تشخیص و کنترل آن انجام شده اما قطعا کافی نیست و ترویج فرهنگ اصلاح الگوی تغذیه و سبک زندگی، مستلزم تعامل جمعی ِدست اندرکاران فرهنگی و آموزشی و آموزش  از سطوح پایه است.
وی می گوید: بر این اساس از پارسال، در قالب اجرای برنامه ملی خود مراقبتی و آموزش سفیران سلامت، با همکاری آموزش و پرورش به 31 هزار دانش آموز فعال مقاطع تحصیلی ابتدایی ، متوسطه اول و دوم، در خارج از ساعات درسی، آموزش های لازم درخصوص پیشگیری و کنترل اضافه وزن و چاقی ارائه می شود.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان افزود: این دانش آموزان به عنوان سفیران سلامت، این آموزشها را در بین دانش آموزان دیگر، همسالان  و اعضای خانواده  شان، همگانی می کنند که امید می رود با آموزش به دانش آموزان که نسل آینده سازند ، تا حدود زیادی از مقاطع پایه، سبک زندگی و الگوی تغذیه، اصلاح و گیلان سر سبز از چاقی در بیاید و در بین استانهای دیگر به تناسب اندام برسد.
کوتاه سخن اینکه : با وجود اقدامات کنترلی و ترویجی متولیان بهداشت و سلامت گیلان  برای پیشگیری و کنترل چاقی، همچنان این استان در ردیف 5 استان اول چاق کشور قرار دارد و  آمار چاقی در این استان، حدود 8 درصد بالاتر از میانگین کشوری است. آنطور که پیداست، کم تحرکی و تغذیه نادرست، گوی سبقت را از دیگر عوامل شیوع چاقی در این استان، ربوده است. حقیقتی تلخ که گویای الزام فرهنگ سازی بیشتر و اصلاح و ترویج الگوی سبک زندگی و تغذیه است. بی شک در کنار تعامل و کارجمعی همه دستگاه ها و نهاد های مرتبط با بهداشت و سلامت، خود مردم ، نقش اثرگذارتری در پیشگیری و مقابله با معضل چاقی که از عوامل ابتلا به بیماریهای غیر واگیر است، دارند. امری که باز هم، در سایه فرهنگ سازی و آگاه سازی بیشتر جامعه، میسر خواهد شد.

    *    نگارندگان : کبرا اجدادی و مریم امدادی