تعميق تدريجي بازار بين‌بانکي ريالي

به گزارش خبرگزاری صداوسیما از  روابط عمومي بانک مرکزي، بازار بين‌بانکي ريالي در ايران در تير سال 1387 بر اساس سياست‌هاي پولي و اعتباري کشور و مطابق با ماده 34 بسته سياستي- نظارتي سيستم بانکي در اين سال، براي انجام معاملات عمده بين بانک‌ها راه‌اندازي شد. هدف از راه‌اندازي و توسعه فعاليت اين بازار، تقويت مديريت نقدينگي بانک‌ها و تسهيل تامين مالي منابع مورد نياز بانک‌ها در کوتاه‌مدت، برقراري انضباط پولي مناسب بانکي و اجراي مؤثرتر سياست هاي پولي کشور بوده است.

اين بانک به عنوان تنظيم‌کننده بازار، تمام امور مربوط به برنامه‌ريزي، سازماندهي، هماهنگي، تدوين مقررات، نظارت، کنترل و تسويه معاملات را برعهده داشته و براي اعمال سياست‌هاي پولي در بازار شرکت مي کند. همچنين، حمايت از نرخ سودي مشخص ازجانب بانک مرکزي از طريق مداخله در بازار، بر حسب شرايط بازار و مقتضيات سياست پولي و اعتباري انجام مي شود.

در  سال‌هاي فعاليت، بازار بين بانکي ريالي از استقبال قابل قبول شبکه بانکي برخوردار بوده است. تعداد اعضاي فعال در بازار بين بانکي از 10 بانک در سال 1387 به 30 بانک و موسسه اعتباري در 9 ماهه اول 1396 رسيده است. با افزايش تدريجي عمق بازار، معاملات بازار بين‌بانکي ريالي - که شامل سپرده‌گذاري (سپرده‌پذيري) اعضاي بازار نزد (از) يکديگر است- نيز از رشد قابل توجهي برخوردار بوده است؛ به طوري که معاملات بازار با افزايش بيش از 1847 برابري، از 17 فقره در سال 1387 به بيش از 31 هزار فقره در سال 1395 رسيد. تعداد معاملات بازار بين‌بانکي ريالي در 9 ماهه ابتدايي سال 1396 نيز معادل 27.5 هزار فقره است.

براساس آخرين آمار موجود، متوسط ارزش روزانه معاملات بازار بين‌بانکي ريالي با افزايش قابل توجهي از 15.7 ميليارد ريال در سال 1387 به 107 هزار ميليارد ريال در سال 1395 رسيد. با ادامه اين روند، متوسط ارزش روزانه معاملات بازار در 9 ماهه ابتدايي سال 1396 به 180 هزار ميليارد ريال افزايش يافته است.

نرخ سود موزون بازار بين‌بانکي ريالي از 21.1 درصد در سال 1387 به 14.4 درصد در سال 1389 کاهش يافت و در ادامه به دليل وجود تنگناي اعتباري بانک‌ها، نرخ سود با روندي افزايشي به 27.1 درصد در سال 1393 رسيد. ليکن در سال‌هاي اخير با مداخله موثر بانک مرکزي در بازار بين‌بانکي ريالي، روند نرخ سود بازار با کاهش مواجه شده است. با مديريت فعالانه نقدينگي بازار (سپرده‌گذاري‌هاي صريح و ضمني بانک مرکزي در بازار) و همچنين اقداماتي نظير کاهش نسبت سپرده قانوني و اعمال سياست‌ تبديل اضافه‌برداشت برخي از بانک‌ها و موسسات اعتباري به خطوط اعتباري و قرارداد سپرده‌گذاري در بازار، نرخ سود بازار بين‌بانکي ريالي با روندي کاهشي مواجه شده و از 27.1 درصد در سال 1393 به 18.6 درصد در سال 1395 کاهش يافته و در ادامه به 18.9 درصد در 9 ماهه ابتدايي سال 1396 رسيده است.

همان گونه که خلاصه عملکرد بازار بين‌بانکي ريالي کشور در 9 ماهه اول سال 1396 در مقايسه با مدت مشابه سال قبل، در جدول (1) نشان مي دهد، در اين دوره، تعداد و متوسط ارزش روزانه کل معاملات انجام شده بازار به ترتيب با 14.8 و 49.9 درصد افزايش نسبت به مدت مشابه سال گذشته به رقم 27463 فقره با متوسط ارزش روزانه 180 هزار ميليارد ريال رسيده. بررسي معاملات بازار در 9 ماهه آغازين سال 1396 به تفکيک سررسيد معاملات بيانگر آن است که 98.1 درصد از ارزش معاملات مربوط به معاملات يک‌شبه است که با فلسفه تأمين مالي کوتاه‌مدت بازار بين‌بانکي سازگار است. نرخ سود موزون بازار بين‌بانکي ريالي در 9 ماهه ابتدايي سال 1396 معادل 18.9 درصد است که با تداوم سياست‌هاي تسهيل اعتباري، اين نرخ به 18.1 درصد در آذرماه سال جاري کاهش يافته است.

تحليل نرخ سود موزون ماهانه بازار بين‌بانکي ريالي در مقاطع ماهانه بيانگر آن است که روند افزايشي نرخ سود موزون - که به‌خصوص از ماه‌هاي پاياني سال گذشته آغاز شده بود- از مردادماه معکوس شده و با روند نزولي اين نرخ به 18.1 درصد در آذرماه سال جاري رسيده است. مضاف‌براين‌که کمترين پراکندگي نرخ‌هاي سود در 9 ماهه نخست سال جاري مربوط به چهار ماه منتهي به آذر است.

در مجموع، تعميق تدريجي و گسترش ابعاد بازار بين‌بانکي ريالي در کنار حضور موثر بانک مرکزي و مديريت فعالانه نرخ سود بازار (به‌خصوص در سال‌هاي اخير)، اهميت نقش بازار بين‌بانکي ريالي در تامين مالي کوتاه‌مدت بانک‌ها را دوچندان کرده است. اميد است با هدايت کامل انجام مبادلات بازار به سامانه مبادله‌گري بازار بين‌بانکي ريالي، (بانک مرکزي با هدف پايش لحظه‌اي مبادلات بازار بين‌بانکي ريالي و حذف شوک‌هاي نقدينگي تاثيرگذار بر نرخ سود بازار و همچنين سهولت انجام مبادلات بازار بين بانکي ريالي، سامانه مبادله‌گري بازار بين‌بانکي ريالي را در سال 1395 طراحي و راه‌اندازي کرده است) و همچنين ارتقاي خدمات اين سامانه نظير اتصال آن به سامانه ساتنا، شاهد گسترش نقش بازار بين‌بانکي ريالي در تسهيل تامين مالي کوتاه‌مدت شبکه بانکي کشور باشيم.