2017 ؛ روابط ناپايدار هند ؛پاکستان و افغانستان

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صدا وسيما ؛ در سال گذشته میلادی افغانستان ،پاکستان و هندوستان با تحولات متعددی روبرو بودند

افغانستان ؛ بازتوليد خشونت و ترور
در افغانستان ، سال 2017 خونین ترین سال برای نظامیان ،غیر نظامیان و اقوام در این کشور بود.با شکست گروه تروریستی داعش در سوریه و عراق بسیاری از عناصر آن از آسیای مرکزی افغانستان و پاکستان به مناطق مختلف افغانستان بخصوص ولایت ننگرهار منتقل شدند.
در واقع در سال 2017 گروه تروریستی داعش تلاش کرد بیشترین حملات را در افغانستان انجام دهد تا در جامعه این کشور و منطقه خود نمایی کند.
حمله به بیمارستان نظامی داوودخان ،انفجار تروریستی در مقابل هتل قصر نوین و دادگاه عالی افغانستان در شهر کابل از جمله حملات سال گذشته میلادی گروه تروریستی داعش در این کشور محسوب می شوند .
در اواخر سال 2017 حمله گروه تروریستی داعش به همایش علمی و پژوهشی تبیان و همچنین خبرگزاری صدای افغان نشان داد که این گروه تروریستی قصد دارد با تغییر تاکتیک حملات خود در افغانستان ضمن دامن زدن به فرقه گرایی وجنگ مذهبی در این کشور مانع از نشر واقعیات و آگاهی جوانان این کشور از مسایل مختلف در افغانستان شود .
در سال گذشته میلادی طالبان نیزضمن ادامه مخالفت با پیوستن به روند صلح با دولت افغانستان بر شرط خود مبنی بر خروج نیروهای خارجی در افغانستان تاکید کرد.گروه طالبان همچنین در سال گذشته میلادی در رقابت با داعش ومقابله با گسترش نفوذ آن بر حملات خود در افغانستان افزود.
درگیری عناصر طالبان با گروه تروریستی داعش بر سر جغرافیا در ولایت ننگرهار و مناطق شمالی افغانستان بر پیچیدگی تحولات امنیتی افغانستان افزود .در سال گذشته میلادی توافقنامه صلح میان دولت افغانستان و حزب اسلامی گلبدین حکمتیار کاملا عملیاتی و وی با قشون خود وارد کابل شد .بسیاری براین اعتقاد بودند که این توافقنامه می توانست مبنای توافقنامه های دیگر صلح در افغانستان بخصوص میان طالبان و دولت افغانستان باشد .
این در حالی است که حکمتیار با گرفتن موضع ضد اقوام ،برخی مذاهب و به نوعی حمایت از گروه تروریستی داعش نشان داد که قصد دارد تحولات آتی افغانستان را تحت تاثیر سیاستها و برنامه های حزب اسلامی در بیاورد تا به این ترتیت در انتخابات آتی ریاست جمهوری این کشور پیروز میدان باشد.
در این حال محمد اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان نیز که فاقد پایگاه قومیتی واجتماعی در افغانستان است انتظار دارد با حمایتهای حکمتیار در انتخابات آتی ریاست جمهوری افغانستان مجددا براین کرسی تکیه زند .
در عرصه سیاسی نیز متهم شدن ژنرال عبدالرشید دوستم معاون اول رئیس جمهوری افغانستان و خارج شدن وی از این کشور و رفتن به ترکیه بر تحولات سیاسی افغنستان تاثیر گذاشت .
به گونه ای که با حضور عطا محمد نور رئیس اجرایی حزب جمعیت اسلامی و محمد محقق رهبر حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان در کنار دوستم ائتلافی را تشکیل دادند که مبنای آن مخالفت با برنامه ها و سیاستهای محمد اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان بود .آنان که برای شرکت در مراسم نامزدی باتور دوستم پسر عبدالرشید دوستم به ترکیه رفته بودند با تشکیل این ائتلاف مجموعه ای از خواسته ها و مواضع مشترکشان را بیان کردند .طرح برکناری عطا محمد نواز از والی گری بلخ نیز از مهمترین مسایلی بود که در اواخر سال 2017 بر تحولات سیاسی افغانستان اثر گذاشت .
اشرف غنی که به دنبال فرصتی برای کنارگذاشتن مجاهدین سابق و ایجاد رخته در ائتلاف شمال بود از اختلافات در درون حزب جمعیت اسلامی استفاده کرد و با برکناری عطامحمد نور از والی گری بلخ تلاش کرد صفحات شمالی افغانستان را تضعیف نماید.
تشدید حملات تروریستی در مناطق شمالی افغانستان بیانگر ایجاد ضعف امنیتی در این مناطق پس از خارج شدن ژنرال دوستم از افغانستان و تضعیف موقعیت جمعیت اسلامی در شمال افغانستان است .اعلام راهبرد آمریکا در مورد افغانستان از سوی دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در سال 2017 تکلیف سیاست دولت وی را در مورد افغانستان روشن کرد.
افزایش نیروی نظامی آمریکا در افغانستان و تلاش برای گفتگو با طالبان در کنار ادامه سرکوب آن از جمله مهمترین محورهای این راهبرد در مورد افغانستان است .

پاکستان ؛ دوری از واشنگتن !
در پاکستان در سال میلادی که گذشت مهمترین تحول برکناری محمد نواز شریف از نخست وزیری بود.در پی شکایت احزاب مخالف بخصوص حزب تحریک انصاف عمران خان از فرزندان نواز شریف به اتهام فساد مالی دادگاه عالی پاکستان نیز در پی بررسی پرونده با مجرم شناختن محمد نواز شریف رای به برکناری وی از قدرت داد.با توجه به اینکه رای صرفا نواز شریف را هدف قرار داده بود و حزب حاکم مسلم لیگ نواز می توانست به کار خود در قدرت ادامه دهد نوازشریف با پذیرش رای دادگاه عالی پست نخست وزیری را ترک و حزب شاهد خان عباسی را به عنوان نخست وزیر پاکستان معرفی کرد .احزاب مخالف موفقیت خود را در برکنار کردن نواز شریف از قدرت روز دمکراسی در پاکستان اعلام و آنرا پیروزی بزرگی دربرابر حزب مسلم لیگ دانستند .
از دیگر مهمترین تحولات تاثیر گذار در پاکستان در سال 2017 میلادی اتخاذ سیاستهای ضد پاکستان از سوی دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا بود . وی در زمان اعلام راهبرد واشنگتن در مورد افغانستان پاکستان را به حمایت از تروریسم متهم کرد و مدعی شد پاکستان به پناهگاهی مهم و امن برای تروریستها تبدیل شده است .وی تهدید کرد اگر دولت پاکستان در این سیاست خود تجدید نظر نکند کمکهای مالی و نظامی آمریکا به پاکستان را قطع می کند .
ترامپ در راهبرد جدید امنیت ملی آمریکا نیز مواضع ضد پاکستانی خود را تکرار کرد .این موضع رئیس جمهوری آمریکا با واکنشهای بسیار تند دولت و مردم پاکستان وبرو شد .ضمن محکوم کردن اتهامات ترامپ ضد پاکستان از سوی دولت این کشور ،مردم نیز با برگزاری تظاهرات گسترده ،دولت آمریکا را به دخالت در امور داخلی خود متهم کردند.
ازدیگر تحولات مهم در پاکستان در سال گذشته میلادی تشدید حملات تروریستی در این کشور بود.حمله به آرامگاه یک صوفی در ایالت بلوچستان که منجر به کشته و زخمی شدن دهها نفر شد شدیدترین حمله در راستای تفرقه افکنی در پاکستان صورت گرفت .

مناسبات اسلام آباد - تهران
در سال 2017 "میرحاصل خان بزنجو" وزیر بنادر و کشتیرانی پاکستان در آیین بهره برداری از فاز نخست شهید بهشتی بندر چابهار حضور یافت و نشان داد که بنادر چابهار در ایران و گوادر در پاکستان نه تنها رقیب هم نیستند بلکه می توانند مکمل هم باشد .
در این حال در سال گذشته میلادی رضا ربانی رئیس مجلس سنای پاکستان در سفر به تهران راههای گسترش روابط پارلمانی میان دو طرف را بررسی کرد .
برگزاری اجلاس بین المللی ضد تروریسم در اسلام آباد و حضور علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی در آن از دیگر تحولات مهم پاکستان در سال گذشته میلادی بود .
در این سال ادامه ناامنی های مرزی میان ایران و پاکستان همچنان ادامه یافت و محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران برای گفتگو با مقامات پاکستان در مورد مدیریت مرزهای مشترک به اسلام آباد سفر کرد .
در اواخر سال 2017 تظاهرات ضد دولتی احزاب مذهبی در پاکستان با عنوان تحریک لبیک یا رسول ا... در اعتراض به اقدام دولت برای لغو سوگند نمایندگان پارلمان به ختم نبوت برگزارشد .

هند ؛ ادامه تنش ها با پاکستان
هندوستان در سال گذشته میلادی نیز با تحولات و رویداهای مختلف روبرو بود .
در سال 2017 دولت "نارندارا مودی نخست وزیر هند طرح مالیات بر کالا را به اجرا درآورد.این طرح جایگزین حدود 15 برنامه مختلف شد که دولت مرکزی در حوزه مالیات در ایالتهای مختلف اجرا می کرد .
یکی از مهمترین تحولات سیاسی در هند در سال 2017 انتخاب رئیس جمهور از پایین طبقه اجتماعی و نظام کاستی این کشور بود ."رام نات کوویند" که یک "دالیت " است به عنوان چهاردهمین رئیس جمهوری هند با حمایت 65 درصد رای دهندگان در پارلمانهای ایالتی و مجالس ملی انتخاب شد که بسیاری از محافل سیاسی آنرا نشانه تغییرات چشمگیر در مفاهیمی می دانند که برنظام سیاسی این کشور حاکم است .
در سال 2017 روابط هند و پاکستان نه تنها همچنان با تنش روبرو بود بلکه تحت تاثیر بازداشت جاسوس هندی در ایالت بلوچستان پاکستان و به اعدام محکوم شدن وی قرار داشت ."کلبوش یادیو" جاسوس هندی از سوی دولت پاکستان به خرابکاری نیز متهم است پس از آنکه روابط عمومی ارتش پاکستان اعلام کرد که ژنرال قمر جاوید باجوا فرمانده نیروی زمینی ارتش این کشور حکم اعدام وی را امضا کرده است تنش در روابط هند و پاکستان شدت گرفت .
در سال گذشته میلادی تنش در کشمیر تحت کنترل هند نیز افزایش یافت .به رغم اعزام یک هیات سیاسی از سوی دهلی نو به کشمیر تحت کنترل هند و سفر نارندرا مودی نخست وزیر این کشور به این منطقه تنش ها نه تنها کاهش نیافت بلکه تشدید نیز شد.گروههای کشمیری نیروهای امنیتی هند را به استفاده از خشونت و سلاحهایی که معترضان را کور می کند متهم می کنند.به همین دلیل گروههای کشمیری ضمن درخواست برای لغو حالت فوق لعاده در کشمیر خواهان خروج نیروهای امنیتی هند از این منطقه هستند .
در سال 2017 روابط چین با هندوستان یز با فراز و نشیب هایی روبرو بود .هر چند مقامات سیاسی دو کشور بر تنش زدایی تاکید داشتند اما صف آرایی نیروهای نظامی هند و چین در ناحیه "دوکلم" در بوتان نشان داد که تنش در روابط دو کشور جدی است .این وضعت پس از اعلام طرح اقتصادی ترانزیتی چین موسوم به "یک جاده یک کمربند" میان دهلی نو واسلام آباد ظهور و بروز بیشتری یافت .زیرا هند خواهان عبور این طرح از کشمیر تحت کنترل پاکستان نیست و آنرا تجاوز چین به حریم امنیتی و سرزمینی خود می داند.این در حالی است که چین از هندوستان برای شرکت در اجلاس یک جاده یک کمربند در پکن دعوت کرده بود اما هند در آن شرکت نکرد .
از دیگر تحولات مهم در حوزه روابط منطقه ای هند برقراری ارتباط تجاری آن با افغانستان از طریق بندر چابهار جمهوری اسلامی ایران بود .هر چند تهران بارها تاکید کرده است این بندر نه تنها در مقابل و رقیب بندر تجاری گوادر پاکستان نیست بلکه مکمل هم برای کمک به توسعه همکاری های ترانزیتی هستند .
هند در سال گذشته میلادی چندین موشک از نوع بالستیک آزمایش کرد که پیامد آن افزایش رقابتهای نظامی با پاکستان رقیب سنتی هند است .
فشارهای آمریکا برپاکستان در سال 2017 باعث شد تا اسلام آباد نیز به سمت چین و روسیه بیشتر گرایش پیدا کند .
هند نیز برای جلوگیری از اتحاد منطقه ای در همان حال که تلاش کرد روابط خود را با آمریکا گسترش دهد روبط راهبردی خود را با روسیه نیز توسعه داد تا مانع از شکل گیری اتحاد نظامی میان پاکستان با چین و روسیه برضد دهلی نو شود .
مهمترین نکته منفی در روابط منطقه ای هند در سال گذشته میلادی حمایت از دولت میانمار و یا سکوت در برابر جنایات این کشور ضد مسلمانان روهینگیا بود.
در سال گذشته میلادی در حالی که دولت میانمار تحت فشارهای جدید بین المللی و منطقه ای برای توقف خشونت ضد مسلمانان روهینگیا قرار داشت نارندارامودی نخست وزیر هند با سفر به میانمار از دولت این کشور دربرابر این فشارها حمایت کرد که با انتقادات داخلی ومنطقه ای روبر شد .
در هر حال ،پاکستان ، افغانستان و هندوستان در حالی سال 2018 را آغاز کردند که همچنان سایه تنش بر روابط افغانستان با پاکستان و این کشور با هند حاکم است .
============================================
نویسنده : مجید وقاری - کارشناس سیاست در آسیا .
.