بافت فرسوده کرمانشاه چشم انتظار اراده ای جدی برای مرمت

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز کرمانشاه ، تغییر و تحول در بافت‌های شهری امری اجتناب ناپذیر بوده که یکی از این تحولات فرسودگی بافت‌ها با گذشت زمان است.
بافت فرسوده زنگ خطری است که این روز‌ها بیشتر از هر زمان دیگری در کرمانشاه به گوش می رسد. زلزله ۷.۳ دهمی در استان کرمانشاه و سریال پس لرزه‌های آن که از ۱۴۰۰ هم گذشته است در واقع هشداری برای مسئولان استان کرمانشاه است که عملیات بهسازی را از قوه به فعل تبدیل کنند و اراده‌ای جدی را برای این امر داشته باشند.
کرمانشاه یکی از قدیمی‌ترین شهر‌های کشور است که از قدمتی چند صد ساله برخوردار است و همین امر باعث شده که بخشی وسیع از این شهر را بافت فرسوده تشکیل بدهد.
عمده این بخش از جغرافیای شهری شهر کرمانشاه در قسمت‌های مرکزی از محدوده میدان آزادی تا خیابان خیام، خیابان شریعتی تا محدوده شریعتی، خیابان رشیدی تا محدوده خیابان کارگر را شامل می‌شود.
بافت‌های فرسوده به سبب عوامل مؤثر در فرسوده بودن دارای ماهیت‌های متفاوت اند. این بافت‌ها را در چهار گروه زیر قرار میدهند:
بافت‌های دارای میراث شهری
بافت‌های شهری (فاقد میراث شهری بافت‌های حاشیه ای)
سکونتگاه غیررسمی
بافت‌های روستایی شهری: این بافت‌ها در اثر گسترش شهر‌ها و پیوستگی کالبدی روستا‌های اطراف شهر به محدوده شهری ایجاد می‌شوند.
از سوی دیگر در نشست تخصصی عمران و بهسازی شهری بافت‌های فرسوده را در هفت دسته تقسیم بندی کرده اند که عبارتند از:
۱ -فرسودگی کالبدی
۲ -فرسودگی کارکردی
۳ فرسودگی تصویر ذهنی
۴ -فرسودگی قانون و رسمی
۵ -فرسودگی مکانی
۶ -فرسودگی مالی
۷ -فرسودگی نسبی اقتصادی 
در گذشته حل مسائل و مشکلات تمامی بافت‌های فرسوده در قالب طرح‌های جامع و تفصیلی صورت می‌گرفت. این طرح‌ها نگاهی تقریباً یکسان به تمامی این بافت‌ها داشته و علی رغم تفاوت‌های فاحش در ویژگی‌های ساختاری و کالبدی عملاً راهبرد‌ها و راهکار‌های یکسانی را برای توسعه آن‌ها پیشنهاد می‌کردند، اما در سال‌های اخیر با شروع رویکرد راهبردی – ساختاری و بعد از آن مشارکتی در میان اندیشمندان حوزه شهرسازی، حل مسائل مربوط به بافت‌های فرسوده به صورت خاص سرلوحه کار مسئولان قرار گرفته است.

در این میان استفاده از تخصص طراحی شهری بجای طرح‌های کلان جامع و حتی ساختاری راهبردی در بسیاری از کشور‌ها به عنوان روش مناسب جهت ارتقاء کیفی و توسعه پایدار این مناطق مورد استفاده واقع شده است که در کشور ما این مسئله تاکنون محقق نشده است و یا بسیار کم رنگ بوده است.
با توجه به ویژگی‌های خاص و متمایز اینگونه بافت‌ها اولاً نگاه کمرنگ گذشته به مقوله طراحی شهری متناسب تر شده است و ثانیاً، علاوه بر ویژگی‌های کیفی این رشته و متناسب با بافت‌های فرسوده ویژگی‌های دیگر آن تشریح شود که در حال حاضر در جوامع حرفه‌ای ما این مشکل وجود دارد و متاسفانه تصمیم برای بازسازی ها بر این منوال است که تمام بافت فرسوده باید کوبیده شود و از نو ساخته شود این در حالی است که بسیاری از این بافتها بار تاریخی و پیشینه شهری را در خود به یدک می کشد.
در حقیقت طراحی شهری حلقه مفقوده بین برنامه ریزی شهری، معماری و اجراست که نه تنها می‌بایست بدان توجه بیشتری شود که باید ویژگی‌های آن با موضوعات جدید پیش روی متناسب سازی گردد.
تخصص طراحی شهری عملی فراگیر و میان تخصصی است که در هنگام دخالت در هر نوع بافت شهری تلاش می کند ارتباط منطقی و عملی و کارآمدی را میان تمامی نیرو‌ها و عوامل دخیل و تاثیرگذار بر تحولات شهری در آن منطقه ایجاد نماید.
موضوع مداخله در بافت‌های فرسوده شهری مقوله‌ای نسبتاً جدید در تمامی نقاط جهان است که در کشور‌های در حال توسعه بنا به دلایل خاص از گستردگی و پیچیدگی بسیار بیشتری برخوردار است.
این مقوله، اما در استان‌ها و شهر‌های کوچکتر با پیچیدگی‌های خاص خود عملا در گره‌ای کور باقی مانده است.

عدم نقدینگی و نیز اراده ناکافی در ساماندهی بافت فرسوده کرمانشاه عملا به معضلی تبدیل شده است که چهره این شهر را مکدر کرده است.
مجتبی نیک کردارمعاون عمرانی استانداری کرمانشاه طی مصاحبه‌ای در روز شنبه دوم دی ماه ۱۳۹۶ با خبرنگار صدا وسیما می‌گوید: اراده‌ای جدی برای به سرانجام رساندن ساماندهی به بافت فرسوده در استان به وجود آمده است و به همین علت هرهفته ستاد توانمند سازی تشکیل جلسه میدهد و برای ده محله در سطح استان کرمانشاه در حال برنامه ریزی هستیم.

 

 

وی در ادامه می‌گوید: در ردیف بودجه سال ۹۷ سه ردیف بودجه‌ای، بافت فرسوده، حاشیه نشینی و زلزله کرمانشاه قرار داده شده است که در صورت تصویب این مقوله در استان به نقاط خوبی خواهد رسید.

از سوی دیگر سرپرست شرکت عمران تخصصی بهسازی شهری ایران در مصاحبه با خبرنگار ما از تخصیص ۱۲۳هزار میلیارد برای بهسازی بافت‌های فرسوده خبر داد و گفت: این مبلغ از منابع ۲۲ دستگاه اجرایی عضو ستاد بازآفرینی شهری برای بهسازی و بازسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری اختصاص می‌یابد
هوشنگ عشایری در این مصاحبه تاکید می‌کند: مبلغ ۱۲۰ هزار میلیارد تومان به این مفهوم نیست که به منابع جدید اضافه شود بلکه سیاستگذاری برنامه سهم دهی و جهت دهی است
سرپرست شرکت عمران تخصصی بهسازی شهری ایران همچنین گفته است: ۵۵ هزار میلیارد تومان بودجه مصوبه شهرداری‌ها در ۵۴۳ شهر است که ۱۲ درصد از منابع و بودجه شان را اختصاص بدهند به محلات هدف همان شهر و این مبلغ سالانه ۷ تا ۸ هزار میلیاد تومان خواهد شد.
عشایری افزود: اگر مجموعه دستگاه‌های دولتی حدود ۱۴ هزار میلیارد تومان در فعالیت‌های شهری مجموع اقداماتشان باشد این مبلغ برای اختصاص به بهسازی بافت‌های شهری سالانه حدود ۷ تا ۸ هزار میلیارد تومان خواهد بود.

 

وی اظهار داشت: به دولت تبصره پیشنهادی دادیم که اگر در مجلس تصویب شود حدود ۳۰ درصد از بودجه عمرانی دولت که در اختیار دستگاه‌های اجرایی است و فعالیت خدمات شهری انجام می‌دهند برای فعالیت‌های بهسازی و نوسازی بافت‌های خدمات شهری اختصاص بدهند تا بتوانیم به اهدافمان برسیم.
همچنین عشایری گفته است: براساس برنامه سال ۹۷ عملیات اجرایی برای بازسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده آغاز خواهد شد.
با این حساب اگر چه بازار وعده وعید‌های مسئولان همواره گرم بوده است، اما به نظر می‌رسد  سر رشته زلزله‌ها و پس لرزه‌های استان کرمانشاه همچنان دراز است و چشم مردم نگران به آینده که چه وقت دیوار نگرانی هایشان ترمیم خواهد شد.