پخش زنده
امروز: -
سند امنيت ملي آمريکا برگردان ديدگاه آن دولت در خصوص تعاملات جهاني با ديگر قدرت هاي جهاني در قالب همکاري و رقابت است در اين ميان روسيه همواره يکي از کانون هاي چالش با واشنگتن بوده است.
به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صدا و سيما ، کاخ سفید هفته گذشته نخستین سند راهبرد امنیت ملی آمریکا را در زمان ریاست جمهوری "دونالد ترامپ" منتشر کرد که واکنش های مختلفی را در سطح بین المللی برانگیخت. سند استراتژی جدید امنیت ملی که شالوده اسناد استراتژیک دیگر آمریکا را تشکیل می دهد، به درخواست کنگره منتشر شده است. ترامپ در نطقی از پیش اعلام شده رئوس این استراتژی را که بر شعارهای انتخاباتی او بنا شده ،مطرح کرد.طبق این سند، روسیه و چین به عنوان تهدیدهای اصلی واشنگتن و ایران و کره شمالی نیز دو کشور سرکش قلمداد شده اند.
ضمن اینکه در سند مذکور ، کاخ سفید به تشریح اهداف جهانی خود و راههای رسیدن به آنها و نیز موانع و چالش های فرا روی آمریکا پرداخته است.با توجه به اهمیت این سند در زمینه تشریح رویکرد واشنگتن به روندهای جهانی و دولتهای رقیب و دشمن آمریکا نخست موارد مهم مطروحه در آن مورد بحث قرار گرفته و در مرحله بعد واکنش مسکو به آن و تاثیراتش بر روابط آمریکا و روسیه مطرح خواهدشد.
محورهاي اصلي
دونالد ترامپ رئیسجمهوری آمریکا استراتژی امنیت ملی جدید کشورش را حدود یازده ماه پس از ورود به کاخ سفید با تاکید بر شعار «نخست آمریکا» منتشر کرد. در این سند 68 صفحه ای علاوه بر مقدمه و نتیجهگیری، راهبرد امنیت ملی آمریکا در پنج بخش مختلف تبیین شده است.
در بخش نخست که با عنوان حفاظت از مردم، سرزمین و سبک زندگی در آمریکا منتشر شده، به مسائل مختلفی از جمله تأمین امنیت مرزها، مقابله با سلاحهای کشتار جمعی، سیاستهای مهاجرتی، مقابله با افراطگرایی و جرایم سازمانیافته پرداخته شده است. تأمین منافع و امنیت آمریکا در فضای سایبری از جمله دیگر مباحثی است که در این بخش به آن اشاره شده است.
بخش دوم این سند راهبردی به ارتقای رفاه در آمریکا میپردازد که در آن مسائل اقتصادی داخلی و خارجی، مسائل حوزه پژوهش و فناوری و تسلط در حوزه انرژی مورد اشاره قرار گرفته است.
بخش سوم این سند با عنوان حفاظت از صلح از طریق قدرت منتشر شده که در آن مباحثی در رابطه با احیای تواناییهای آمریکا در حوزههای نظامی، هستهای، هوافضا، سایبری، اطلاعاتی و صنایع نظامی مطرح شده است. در این بخش همچنین موضوع دیپلماسی و راهبردهای واشنگتن در قبال آن بررسی شده و ذیل این عنوان مباحث دیپلماسی رقابتی، ابزارهای دیپلماسی اقتصادی و حکمرانی اطلاعاتی مطرح شده است.
در بخش چهارم این گزارش به موضوع افزایش نفوذ آمریکا پرداخته شده و عناوینی از قبیل تعامل با شرکا، دستیابی به نتایج بهتر در فضای چندجانبه و گسترش ارزشهای آمریکایی مورد بررسی قرار گرفته است.بخش پنجم این سند به تبیین راهبردهای آمریکا در فضای منطقهای پرداخته که در آن به شش منطقه اقیانوس هند-اقیانوس آرام، اروپا، خاورمیانه، جنوب و مرکز آسیا، نیمکره غربی و آفریقا اشاره شده است.
ترامپ و چالش ها
رئیسجمهوری آمریکا درسخنرانی خود پس از انتشار این سند بر تسلط نظامی و اقتصادی واشنگتن در عرصه بینالمللی تأکید کرده وچارچوب سیاست دولت خود را درخصوص تهدیدهایی که متوجه آمریکا است، تبیین کرده است. ترامپ خاطرنشان کرد: آمریکا با جهانی بسیار خطرناک مواجه شده که از تهدیدهای متعدد و روزافزونی سرشار است.راهبرد امنیت ملی جدید آمریکا چین و روسیه را به عنوان چالشی علیه قدرت، نفوذ و منافع واشنگتن تلقی کرده و تسلیحات هستهای روسیه بزرگترین تهدید موجود برای آمریکا ارزیابی شده است. در این سند بر برتری آمریکا در عرصه بین المللی و همچنین تقویت توانمندی نظامی این کشور برای ایفای نقش ابرقدرتی تاکید شده و از چین و روسیه به عنوان کشورهایی که در پی ضربه زدن به منافع امنیتی و مالی آمریکا هستند یاد شده است. رئیس جمهوری آمریکا در سخنانش از چین و روسیه به عنوان رقیبانی نام برد که تلاش میکنند نفوذ و نظام ارزشهای این کشور را به چالش بکشند ، با این حال تصریح کرد که آمریکا باید برای ساختن "رابطهای قوی با آنها" تلاش کند.او به عنوان نمونهای از فضای جدید همکاری، به قدردانی ولادیمیر پوتین، از سیا به خاطر هشدار در مورد حملهای قریبالوقوع به مردم در سن پترزبورگ اشاره کرد.با این حال در سند استراتژی امنیت ملی که پیش از این نطق ترامپ منتشر شد با زبانی تندتر به روسیه و چین اشاره میشود و آنها را قدرتهای "تجدیدنظر طلب" میخواند.
واکنش روسها
سند جدید استراتژی امنیت ملی آمریکا با توجه به مفاد ضد روسی آن ، واکنش مقامات ارشد روسیه را برانگیخت .بالاترین مقام اجرایی روسیه یعنی ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری این کشور روز جمعه 1 دی استراتژی جدید امنیت ملی آمریکا را دارای ذاتی توهین آمیز و ستیزه جویانه دانست. وزارت امور خارجه روسیه نیز در 28 آذر در بیانیه ای ،استراتژی جدید امنیت ملی آمریکا را «خصومت طلبانه» خواند و تاکید کرد این راهبرد برای رویارویی با کشورها تنظیم شده و به جای پیشنهاد ایجاد روابط مشارکتی با کشورها، تلاش برای حفظ سلطه آمریکا بر جهان که بطور قابل توجهی کاهش یافته به نمایش گذاشته شده است.
در این بیانیه .هم چنین با اشاره به نکات ضدروسی راهبرد جدید امنیت ملی آمریکا تصریح شده که آمریکا نمی خواهد روسیه و چین قدرتمند باشند. وزارت خارجه روسیه در بیانیه خود با اشاره به مفاد این سندگفته است: تقویت توانمندی اقتصادی و نظامی روسیه و چین به عنوان چالشی برای آمریکا خوانده شده است. به عبارت دیگر مقام های آمریکایی نمی خواهند روسیه و چین را دو قدرت مقتدر ببینند و در باره از دست دادن موقعیت سابق خود هراس دارند.این بیانیه می افزاید: به همین دلیل ایالات متحده روسیه و چین را به تعدی به نظام جهانی متهم می کند و بنظر می رسد منظور آمریکا از چنین نظامی، ساختار تک قطبی جهانی است که در آن فقط منافع و نیازهای این کشور مورد توجه قرار گیرد.
به نظر می رسد سند امنیت جدید آمریکا حرف چندانی برای گفتن نداشته و صرفا ادعاها ومفاهیمی که بارها آمریکایی ها بر آن تاکید کرده اند، با زبانی دیگر تکرار کرده است.
محتوای سند و روسیه
محتوای اصلی این سند را می توان تلاش بر ای مشروعیت بخشی به رویکرد سلطه گرانه آمریکا و اقدامات یکجانبه آن دانست که البته محور آن شعار "نخست آمریکا "ترامپ است.
به گفته "بنجامین حداد "پژوهشگر انستیتو هودسون ، سند استراتژی امنیت ملی، مطابقت کاملی باسیاستهای دولت جدید آمریکا طی یک سال گذشته یعنی تمرکز جدی بر پیشبرد منافع آمریکا در رقابت قدرتهای بزرگ هم درزمینه نظامی و هم درزمینه امنیتی وتقابل با نظامهای سرکش دارد. طبیعتا کشورهایی که در سطح بین المللی و یا منطقه ای به مخالفت با این رویکرد هژمونیک آمریکا می پردازند از دیدگاه این سند دشمن و رقیب آمریکا محسوب می شوند.در این راستا در استراتژی امنیت ملی جدید آمریکا بر موضع غیر دوستانه دو قدرت رقیب بین المللی آمریکا یعنی روسیه و چین تاکید شده است.
به گفته "فیلیپ جرالدی" کارشناس سیاسی ، استراتژی جدید امنیت ملی آمریکا، این کشور را وارد مناقشه های بین المللی جدید می کند. دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در چارچوب تشریح استراتژی امنیت ملی جدید آمریکا صراحتا اعلام کردکه ،روسیه و چین می خواهند امنیت و توسعه آمریکا را متزلزل کنند. آنها توان نظامی خود را افزایش داده و با کنترل اطلاعات و داده ها، شهروندان را تحت فشار قرار می دهند.بویژه از نگاه ترامپ و در سند جدید بر رویکرد خصمانه مسکو تاکید شده است.
ترامپ ضمن تاکید بر رقابت با روسیه و چین ، این دو کشور را متهم کرده که مقابل تأثیر آمریکا ایستادگی می کنند. گویی ترامپ برتری منافع آمریکا را اصلی مسلم فرض کرده و بر این مبنا هر کشوری که در مقابل آن ایستادگی کند ،را محکوم می کند .
جمع بندی
با توجه به متن سند استراتژی امنیت ملی امریکا و سخنان ترامپ ، به نظر میرسد بیشترین محورهایی که از سوی واشنگتن در بعد امنیتی مورد نظر است، تهدید چین و روسیه خواهد بود. البته از دهه گذشته نگاه استراتژیک آمریکا و به صورت کلی راهبرد سیاست خارجی آن، مساله مقابله با نفوذ روسیه و همچنین پروژه «نگاه به شرق» را مطرح میکرد. و در وضعیت کنونی نیز این دو محور شعار اول واشنگتن است. شاید به همین دلیل است که دیمیتری پسکوف سخنگوی کرملین ضمن نفی تهدید آمریکا از طرف روسیه تاکید کرده که استراتژی جدید امنیت ملی آمریکا ،ماهیت امپریالیستی دارد.
می توان گفت که انتشار سند جدید امنیت آمریکا موجب ناامیدی هر چه بیشتر روسها از بهبود روابط با آمریکا و یا وجود چشم اندازی امیدوار کننده در این زمینه شده است. بویژه روسیه از تداوم رویکرد یک جانبه گرایانه واشنگتن و تلاش آن برای حفظ نظام تک قطبی و اقدامات آن برای جلوگیری ازتحقق نظام چند قطبی ناراضی است./
=========================================
نویسنده: دکتر سید رضا میرطاهر- کارشناس سياست در شرق اروپا .
.