گام‌هایی برای شیرین‌ شدن کام خرماداران

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز بوشهر، اما چند سالی است با اجرای طرح های مختلف در راستای بهبود کیفیت و بسته بندی مناسب و در یک کلام مشتری پسند کردن خرما و البته در کنار آن بازاریابی خوب، افزایش صادرات، تبلیغات گسترده و فرهنگ سازی در زمینه مصرف خرما موجب شده بازار فروش این میوه بهشتی بهتر شود .

جواد یزدان پناه که خودش از نخلداران و صادر کنندگان خرمای شهر  دالکی در شهرستان دشتستان است، می‌گوید: در یکی دو سال اخیر هم قیمت در بازار خوب بوده و هم افزایش صادرات داشتیم که به نظر من مهم ترین دلیل این موضوع  تغییر در بسته بندی بوده است .

وی با اشاره به افزایش تعداد کارگاه‌های بسته بندی از یک کارگاه به 20 کارگاه در این شهر  توضیح می‌دهد: قبلا در بسته های سه کیلویی و بیشتر  خرما را بسته بندی می کردیم که برای بسیاری از مشتریان مورد پسند نبود، اما اکنون با بسته بندی خرما در جعبه های یک، یک و نیم کیلویی و کمتر و با استفاده از دستگاه های چاپ جدید و بسته بندی مرغوب توانسته‌ایم مشتریان بیشتری را جذب کنیم .

یزدان پناه استفاده به موقع و روز افزون از سردخانه را نیز از دیگر عوامل بهبود بازار می‌داند و می‌گوید: در یکی دو سال اخیر با فرهنگ سازی صورت گرفته استفاده از سردخانه برای نگهداری محصول افزایش یافته و این خود موجب شده تا هم محصول سالم بماند هم دست دلالان برای خرید با بهایی اندک کوتاه شود .

وی با بیان این‌که بسیاری از نخلداران خواهان ایجاد سردخانه هستند، به این نکته اشاره می‌کند که برای ایجاد یک سردخانه به جهاد کشاورزی مراجعه کرده‌ است اما به او گفته‌اند که باید از 11 اداره اجازه کار بگیرد!

این صادر کننده همچنین می گوید: در حال حاضر 80 کارگر دارم که می توانم با راه اندازی صنایع و سردخانه آنها را تا 180 نفر افزایش دهم و کار آفرینی کنم اما متاسفانه برخی دستگاه ها با ما همکاری لازم را ندارند .

سبحانی نماینده باغداران روستای چهار برج آبپخش نیز می‌گوید: افزایش تعداد سردخانه ها و تنوع در بسته بندی باعث فروش بیشتر شده است در حالی که پیش از این ضایعات خرما زیاد بود و محصول روی دست باغدار می ماند.

او مهم ترین خواسته نخلداران را حمایت بیشتر برای صادرات محصول وپرداخت تسهیلات برای راه اندازی سردخانه عنوان می‌کند.

عبد الله اشعثی نخلدار اهل آبپخش هم مثل بقیه نخل‌داران از فروش محصولش راضی است اما از کم شدن نوبت آب دهی گله مند است و می‌گوید: میزان آب دهی به نخل‌ها از 5 بار به 2 بار کاهش پیدا کرده و مسوولان علت را کم آبی اعلام می‌کنند اما همین مساله باعث شده تولیدمان کم شود.

وی همچنین قیمت بالای نگهداری خرما در سردخانه را از دیگر مشکلات نخلداران می داند.

عبد الرسول اکسیر نخلدار اهل جم نیز از این که خرمای خاصویی (گونه ای از خرما)  4 هزار تومان به صورت عمده و 5 هزار تومان در بازار به فروش می‌رسد، راضی است و علتش را سرعت در بسته بندی، عرضه به موقع در بازار و افزایش صادرات می‌داند.

یک نخلدار اهل اهرم نیز کم آبی را مشکل نخلداران این شهر عنوان می‌کند و می‌گوید: هر چند امسال بازار خوب بود، اما خرمای زاهدی (گونه ای خرما) که از پارسال روی دستمان مانده بود به سختی فروش رفت و حتی هنوز وجهش را به ما نداده اند .

در همین حال معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت خارجی سازمان صنعت معدن و تجارت استان بوشهر، بهبود بازار خرما را در یکی دو سال اخیر مرهون عوامل مختلفی ازجمله افزایش کیفیت خرمای تولیدی، بسته بندی مرغوب، بازاریابی  گسترده، تبلیغات در فضای مجازی، ورود هر چه بیشتر بخش خصوصی در بازار خرما و البته افزایش نرخ ارز عنوان می‌کند.

به گفته ابوالقاسم محمد زاده، در حال حاضر خرمای استان هرکیلو یک و نیم دلار در بازارهای جهانی به فروش می رود که نسبت به سال‌های قبل پنج برابر شده است.

وی می‌گوید: بازار یابی گسترده نیز موجب شده تعداد کشورهای خریدار خرما ی استان افزایش یابد به طوری که کشورهای مالزی، اندونزی، هندوستان و لهستان از کشورهایی هستند که تازه به جمع خریداران خرمای بوشهر پیوسته اند .

محمد زاده  با اشاره به این‌که اجرای طرح خوشه صنعتی خرما نقش موثری در بهبود وضع خرمای استان داشته است، افزایش سردخانه ها، تسریع در حمل و نقل و افزایش زیر ساخت های یخچالی و بهبود هر چه بیشتر کیفیت خرما را گام های موثری در دستیابی هر چه بیشتر به بازارهای جهانی عنوان می‌کند.

مدیر عامل شرکت شهرک های صنعتی استان بوشهر نیز معتقد است کیفیت پایین خرمای تولیدی، استفاده از روش‌های تولیدی سنتی، پایین بودن میانگین عملکرد در واحد سطح باغ های  خرما، نبود و ضعف  اطلاع رسانی و تبلیغات و حضور نیافتن در نمایشگاه‌های بین المللی، نبود  یک تشکل قوی در زمینه تولید و صادرات و مدیریت بسته بندی و  بالا بودن هزینه تولید  و صادرات خرما در استان بوشهر از مهم ترین چالش هایی بود که در طول سال‌ها صنعت خرمای استان را درگیر کرده بود،که در این میان ناتوانی در بازاریابی  و تمرکز بر محصولات تازه خوری با بسته بندی سنتی، نقطه فشار کلی بر این صنعت بود.

مهدی صفوی می‌گوید: بر این اساس و با استفاده از تجارب دیگر استان ها بر آن شدیم تا طرح خوشه صنعتی خرما را به عنوان یک مدل توسعه در استان اجرا کنیم؛ طرحی که مطالعه آن از سال 91 کلید خورد و پس از شناسایی مشکلات با ارائه راهکارهای علمی و عملی اکنون به مرحله ای رسیده ایم که توانسته ایم تا حدود زیادی به سه هدف ارتقا کمی و کیفی مواد اولیه، ارتقا بازار فروش فعلی از بازارهای واسطه به حلقه های انتهایی بازار مصرف و ارتقا محصولات فعلی به محصولات دارای ارزش افزوده بیشتر دست یابیم .

وی با اشاره به این‌که در مدت سه سال اجرای طرح خوشه صنعتی از سال 91 تا 94 تعداد واحدهای فعال از 44 درصد به 62 درصد افزایش پیدا کرده است، عنوان می‌کند که در همین مدت میزان اشتغال در صنعت خرما بیش از 7 درصد، میزان فروش بیش از 18 درصد و صادرات بیش از 10 درصد افزایش پیدا کرد که ما را به ادامه راه مصمم کرد .

صفوی با بیان این‌که مهم ترین مشکل نخلداران نگهداری خرما بود، توضیح می‌دهد: تا پیش از این تنها چهارتا پنج هزار تن از محصول تولیدی در سردخانه ها نگهداری می شد و بقیه به صورت سنتی درمنازل و مکان هایی که مناسب این کار نبودند انبار می شدند و این موضوع باعث می شد نخلدار مجبور شود در فصل برداشت خرما به سرعت و با هر قیمتی محصول خود را به فروش برساند که نتیجه این کارجز ریختن حاصل دسترنج کشاورز در جیب سودجویان نبود .

وی می‌گوید: در این میان راغب نبودن کشاورز به نگهداری محصول در سردخانه به علت بهای بالای نگهداری و البته ایجاد فضای منفی از سوی کسانی که می خواستند به این وسیله در زمان مناسب و پس از ناچاری کشاورز محصول وی را به قیمت پایین خریداری کنند، نیز مزید بر علت بود.

مدیر عامل شرکت شهرک های صنعتی استان بوشهر در ادامه به تغییر روش نخلداران و سپردن محصولشان به سردخانه‌ها اشاره می‌کند و این‌که حالا 30 هزار تن از خرمای استان یعنی حدود 20 درصد آن در سردخانه‌ها نگهداری می‌شود.

صفوی مهم ترین حلقه گمشده در صنعت خرما را همین سردخانه می‌داند و از تمایل باغ‌داران به ایجاد سردخانه‌های کوچک در باغشان صبحت می‎کند؛ سردخانه‌هایی که تا 30 درصد ارزش افزوده برای آنها ایجاد می‌کند.

البته مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان بوشهر می‌گوید تلاش می‌کنیم به جای ساخت سردخانه به صورت انفرادی سردخانه های متمرکز ایجاد شود و برای این کار تسهیلات 2 تا 8 درصدی در اختیار باغداران قرار می‌دهیم .

وی استفاده از ماشین‌های نوین بسته بندی و ارتقا فناوری و توزیع و حمل و نقل را از دیگر عوامل بهبود بازار خرما می داند و می‌گوید: تا پیش از این خرما در اندازه‌های بزرگ و به شکلی نامناسب بسته بندی می‌شد که با خرید دستگاه های ترموفرمینگ اکنون تحولی بزرگ در بسته بندی خرمای بوشهر رخ داده به طوری که خرما حتی به صورت دانه ای هم بسته بندی شده و همگام با محصولات روز دنیا به مشتری ارائه می شود .

صفوی حضور در نمایشگاه های خارجی و داخلی را از دیگر عوامل بهبود بازار خرما می داند و معتقد است حضور در بازارهای جهانی موجب می شود  تولید کننده و صادر کننده با خواست و سلیقه مشتری بیشتر آشنا شوند و مطابق میل و ذائقه وی گام بردارند .

مدیر عامل شرکت شهرک های صنعتی به برخی از اهداف طرح خوشه صنعتی خرما اشاره می‌کند و می‌گوید: ما قرار بوده تا سال 97 به اهدافی از جمله افزایش ارزش صادرات خوشه تا میزان50درصد، افزایش سرانه مصرف داخلی تا 20 درصد، تنوع  بسته بندی و محصولات تا 30  درصد، فرآوری تولید محصولات فرعی و افزایش اشتغال واحدهای تولیدی تا 50 درصد دست یابیم که تا کنون به میزان بالایی از این اهداف دست یافته ایم.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر نیز در این زمینه می‌گوید: یکی دو سالی است که بازار خرمای استان خوب شده و قیمت ها به میزانی رسیده که می توان گفت برای کشاورز راضی کننده است به طوری که هر کیلو خرمای زیر نخلی که قبلا کمتر از هزار و 700  تومان از کشاورز خریداری می‌شد امسال تا 3 هزا رو 500  تومان  به فروش رسید و قیمت  خرمای بسته بندی  نیز تا 6 هزار تومان رسیده است .

به گفته خسرو عمرانی، امسال 156 هزار تن خرما  از 34 هزار هکتار نخلستان های استان برداشت شد که این میزان سال گذشته 150 هزار تن بود .

وی با اشاره به این‌که استان بوشهر مقام دوم تولید خرما در کشور را داراست، می‌گوید: دشتستان، تنگستان و جم از مهم ترین شهرستان های تولیدکننده خرما در استان است و 70درصد خرمای استان  حدود 110 هزار تن در دشتستان تولید می شود .

عمرانی روسیه و اوکراین را خریداران عمده خرمای کبکاب و هند و پاکستان را خواستاران  خرمای زاهدی  استان بوشهر معرفی می‌کند.

در همین زمینه، مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر نیز با اشاره به این‌که در حال حاضر 64 واحد صنایع تبدیلی در استان فعالیت می‌کنند، می‌گوید: تولید سالانه 156 هزار تن خرما لزوم هر چه بیشتر ایجاد واحدهای بسته بندی و فراوری خرما را به منظور افزایش ضریب ایمنی و بسته بندی مرغوب ضروری ساخته است .

مصطفی قلی پور با بیان این‌که صنایع تبدیلی نقش موثری در بهبود وضع خرمای تولیدی و بازار فروش در این یکی دو سال داشته اند، از فعالیت واحد های تولیدی صنایع بسته بندی و فراوری شامل بسته بندی رطب ،شیره خرما ،خمیر خرما ،شکلات،  لواشک و سرکه خرما و از این دست با ظرفیت اسمی 76 هزار تن خبر می‌دهد و عنوان می‌کند: پارسال 25 هزار تن خرما به ارزش 30 میلیون دلار از استان صادر شده است .

وی ظرفیت سردخانه ای استان بوشهر را 25 هزار تن اعلام می‌کند و می‌گوید: در سه سال اخیر  چهار سردخانه با ظرفیت اسمی سه هزار و 600 تن به بهره برداری رسیده و در حال حاضر نیز 19 واحد سردخانه با ظرفیت اسمی 17 هزار و 700 تن و پیشرفت 30 درصدی در بوشهر، دشتستان، تنگستان و کنگان در دست ساخت است.

قلی پور همچنین تخصیص تسهیلات برای راه اندازی واحدهای تولیدی راکد و تسهیلات ویژه صادراتی برای صادر کنندگان خرما، صدور 30 فقره جواز تاسیس سردخانه و 50 فقره جواز تاسیس واحد صنایع تبدیلی را از جمله کارهای صورت گرفته در سه سال گذشته برای بهبود وضع بازار خرمای استان معرفی می‌کند.

مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر، تشکیل انجمن های خرمای ایران شعبه بوشهر با هدف عضویت فعالان خرما در آن، شرکت در نمایشگاه‌های داخلی و بین المللی، اصلاح و نوسازی نخیلات،کشت ارقام جدید و تجاری و اصلاح شیوه‌های آبیاری از جمله عواملی می‌داند که در بهبود بازار خرما نقش موثری داشته است.

هرچند به گفته مسوولان استان بوشهر تا رسیدن به نقطه مطلوب برای این‌که کشاورزان حاصل دسترنج خود را بی دغدغه دریافت کنند فاصله داریم، اما به نظر می‌رسد با اقدامات و تلاش های صورت گرفته در حوزه صنعت خرما چشم اندازی روشن پیش روی میوه شیرین استان باشد؛ چشم اندازی که خرمای استان را به محصولی پیشتاز با ارزش افزوده بالا و منطبق بر تقاضای بازار  با برندی واحد وارد بازارهای ملی و بین المللی تبدیل خواهد کرد .

گزارش: ناهید کارگران