درد پر التهاب واردات بی رویه چسب زخم چه زمانی التیام می یابد؟

چکیده مصاحبه پژوهشی:

• آمارهای گمرک نشان می‌دهد که در ۴ ماه اول سال جاری ۱۷۹ تن چسب زخم به ارزش ۲۹٬۸۸۸٬۱۴۴٬۰۲۹ ریال معادل ۹۲۱٬۰۲۹ دلار وارد کشور شده است که ۶۰ درصد از این واردات در سال جاری از کشور چین بوده است.
• به‌طور میانگین ماهانه 100-75 میلیون پد از این کالا در ایران مصرف می‌شود.
• هم‌اکنون 85 درصد از میزان مصرف چسب زخم در کشور در تسخیر کالاهای خارجی است و تنها 15 درصد از این نیاز را تولیدکنندگان داخلی تأمین می‌کنند.
• کارخانه‌های تولید چسب زخم در ایران ظرفیت تولید 150 میلیون پد در ماه را دارند. اگر تولیدکنندگان داخلی با تمام ظرفیت فعالیت کنند، ضمن تأمین بازار داخل، می‌توانند ماهانه 50 میلیون پد چسب زخم را به کشورهای منطقه صادر کنند.

پژوهش خبری صدا وسیما:شما هم مطمئناً با این موضوع مواجه شده ­اید،‌ وقتی که مسافتی را با اتوبوس یا مترو طی می­ کنی، ناگاه با فروشندگانی مواجه می ­شوی که تقاضای خرید چسب زخم از شما می ­کنند و یا وقتی که برای خرید دارو به داروخانه مراجعه می­ کنی، به جای پرداخت پول خرد به شما چسب زخم می ­دهند. چرا؟ مگر میزان مصرف این محصول؛ که یکی از محصولات پرمصرف در کشور است؛‌ چقدر است؟ چه میزان از آن در کشور تولید می ­شود؟ میزان واردات این محصول چقدر است؟ واردات این محصول از چه کشورهایی صورت می ­پذیرد؟ چرا هنوز بخش اعظمی از این محصول، با توجه به ظرفیت و توان تولید داخلی وارد کشور می ­شود؟

برای پاسخ به این سوالات با مصاحبه تلفنی که با آقایان قاسم نوده فراهانی؛ رییس اتحادیه تهیه و توزیع تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی، محمدرضا جعفری؛ تولید کننده چسب زخم در کشور، خانم زرین کلاه[1]،‌ مسئول واردات چسب زخم در حوزه تجهیزات پزشکی انجام دادیم تا بتوانیم بیشتر به این موضوع بپردازیم.

گذری برآمارهای 4 ماهه نخست چسب زخم در کشور

آمارهای گمرک نشان می‌دهد که در ۴ ماه اول سال جاری ۱۷۹ تن چسب زخم به ارزش ۲۹٬۸۸۸٬۱۴۴٬۰۲۹ ریال معادل ۹۲۱٬۰۲۹ دلار وارد کشور شده است که ۶۰ درصد از این واردات در سال جاری از کشور چین به ارز ریالی 15.957.995.060و ارزش دلاری 49.790 بوده و پس از آن کشورهای امارات به ارز ریالی 7.414.275.270 و ارزش دلاری49.790 و ژاپن به ارز ریالی 1.417.605.750 و ارزش دلاری 43.615 در رتبه بعدی صادرات چسب زخم به ایران قرار دارند. ایتالیا، تایوان، ترکیه و جمهوری چک سایر صادرکنندگان چسب زخم به ایران در سال ۱۳۹۶ بوده‌اند[2].

پس با توجه به آمار و ارقام موجود در جدول می­ توان گفت که متاسفانه واردات بی‌رویه چسب زخم، تولید داخلی این محصول را با مشکلات عدیده‌ای مواجه کرده است، به گونه ­ای که هم‌ اکنون بیش از 80 درصد بازار داخلی چسب زخم، در قرق محصولات خارجی است و دیگر جایی برای تولید کننده کشور باقی نمی ­ماند که بخواهد به رقابت با واردکننده این محصول بپردازد.    

اما در این خصوص خانم زرین کلاه مسئول واردات چسب زخم در حوزه تجهیزات پزشکی ، بر این اعتقاد است که در سال 95 و 6 ماه اول سال 96 ما هیچ گونه مجوز واردات چسب زخم نداشته­ ایم و تنها در سال 93 یک میلیون و 262 هزار عدد ما واردات چسب زخم داشتیم. وقتی از وی در این خصوص بیشتر جویا شدیم که پس چرا آمارهای گمرک و آقای نوده فراهانی، رییس اتحادیه تهیه و توزیع تجهیزات پزشکی از رقم 80 درصدی واردات تنها در 4 ماهه اول 96 خبر می ­دهند، این تناقض به چه دلیل است، وی بیان کرد که شاید این اختلاف آمار در بیان مفهوم چسب زخم باشد که ما تعریفی از چسب زخم داریم و گمرک تعریف دیگر و یا به دلایل دیگر باشد که البته ما به آمار واردات گمرک در 4 ماه اول 96 اعتراض کردیم، اما متاسفانه به نتایج قابل قبولی در این خصوص دست نیافته­ ایم.                                       

 میزان مصرف، تولید و ظرفیت چسب زخم در کشور

از آنجایی که چسب زخم یکی از محصولات پرمصرف در ایران است، بنابراین می ­توان گفت که به‌طور میانگین ماهانه 100 میلیون پد از این کالا در ایران مصرف می‌شود. رصد بازار حکایت از آن دارد که هم‌اکنون 85 درصد از میزان مصرف چسب زخم در کشور در تسخیر کالاهای خارجی است و تنها 15 درصد از این نیاز را تولیدکنندگان داخلی تأمین می‌کنند؛ این در حالی است که قدمت تولید چسب زخم در ایران به بیش از نیم‌قرن می‌رسد و هم‌اکنون شرکت‌های تولیدکننده چسب زخم تنها با 15 درصد ظرفیت کار می‌کنند.[3] 

محمد وطن‌دوست، تولیدکننده چسب زخم هم در این خصوص بیان می­کند که از 100 میلیون پدی که ماهانه در ایران تولید می‌شود، تنها 15 میلیون را ما تولید می‌کنیم و باقی میزان مصرف به‌صورت مستقیم از واردات تأمین می‌شود؛ این در حالی است که کارخانه‌های تولید چسب زخم در ایران ظرفیت تولید 150 میلیون پد در ماه را دارند. اگر تولیدکنندگان داخلی با تمام ظرفیت فعالیت کنند، ضمن تأمین بازار داخل، می‌توانند ماهانه 50 میلیون پد چسب زخم را به کشورهای منطقه صادر کنند. این تولیدکننده چسب زخم درباره کیفیت محصولات داخلی هم بیان می­کند که محصولات داخلی از استاندارد بالایی برخوردارند و این محصولات به‌دلیل نظارت‌های وزارت بهداشت بر تولید آنها در مقایسه با محصولات بی‌نام و نشان وارداتی قابل اطمینان‌ترند.

وطن‌دوست با بیان این‌که تولید این کالای بهداشتی، پیچیدگی و فناوری خاص و بالایی ندارد و تولیدکنندگان داخلی انواع مرغوب آن را تولید می‌کنند، می‌افزاید: هر خط تولید چسب زخم می‌تواند برای 70 تا 100 نفر اشتغال‌آفرینی کند که متاسفانه سهم کارگران ایرانی از این ظرفیت اشتغال در حال حاضر بسیار اندک است.

ممنوعیت واردات چسب زخم در صورت رسیدن به خودکفایی در داخل کشور

قاسم نوده فراهانی رئیس اتحادیه تهیه و توزیع تجهیزات پزشکی در ارتباط با تولید چسب زخم داخلی گفت: کیفیت محصول تولیدی باید جوابگوی نیاز آن باشد تا مورد اعتراض مردم واقع نشود و نیز زمانی واردات آن ممنوع می‌شود که به‌اندازه‌ مورد نیاز، برای مصرف کشور تولید بشود.

برای تولید چسب زخم، اتحادیه تجهیزات پزشکی تهران با همکاری تجهیزات شبکه بهداشت و درمان، مجوز تولیدی‌های کوچک را صادر می‌کند. نزدیک به دو سال است که برای تولیدی‌های کوچک تجهیزات پزشکی، در ابتدا پروانه صادر می‌شود و سپس برای مدیریت بهداشت در تولید به وزارت بهداشت فرستاده می‌شوند؛ در ابعاد مختلفی نیز پروانه صادر شده است اما تا جایی که من مطلع هستم تا به حال برای تولید چسب زخم پروانه‌ای صادر نشده است و اگر مجوزی برای تولید در اختیار دارند، مربوط به گذشته بوده و در حوزه ما هنوز ثبت نشده است.

فراهانی با اشاره به سهولت تولید برای کالایی ساده همچون چسب زخم گفت: چسب زخم محصول پیچیده‌ای نیست که تولید آن سخت باشد و نتوان به اندازه نیاز کشور آن را تولید کرد و با بررسی‌هایی که وزارت بهداشت در این زمینه انجام خواهد داد، اگر واردات بیش از حد چسب زخم صورت پذیرد حتما مانع خواهد شد.

از چسب زخم های تولید داخل حمایت نمی شود

محمدرضا جعفری مدیر فروش یک شرکت تولید کننده نوار چسب گفت: شرکت ما در نوزدهم شهریور سال ۴۷ به ثبت رسیده است و با قرارداد همکاری در قالب دانش فنی تحت امتیاز یک کمپانی آلمانی فعالیت خود را به عنوان اولین واحد تولید کننده نوار چسب آغاز کرد.

چسب ها به دونوع طبی و صنعتی تقسیم می شوند که هرکدام مصارف خاصی دارند. این چسب ها در ابتدا با همکاری آلمانی­ ها تولید می شد اما 6-5 سال از مستقل شدن شرکت با همان کیفیت سابق می­ گذرد، هرچند نمونه خارجی این نوع از چسب ­ها از چین و ترکیه وارد می ­شود که کیفیت مرغوبی نداشته و به بازار فروش ما صدمه زده است.

وی تصریح کرد: محصولات خارجی ۳۰ درصد گران­تر از نوع ایرانی هستند و این بزرگترین آسیب برای ما محسوب می­ شود زیرا ما با نیروی انسانی، تولیدات کاملا ایرانی و با تمام ضربه­ های مالی که خورده ایم شرکت را حفظ کرده­ ایم.

جعفری افزود: ظرفیت تولید یک شرکت چسب زخم در یک شفیت کاری در ماه 10 میلیون انواع چسب با 45 نفر کارگر  می­ شود که قابلیت دو برابر شدن میزان تولید آن هم وجود دارد که در ازای آن مطمئناً نیروی کار ایرانی هم افزایش می­ یابد و خود این امر موجب اشتغال زایی در کشور می­ شود.

وی افزود: طبق دستور وزارت بهداشت مبنی بر حمایت از کالای ایرانی، از طریق سایت می ­توان از هر دو کالای خارجی و ایرانی خرید کرد. با وجود اینکه قیمت کالای ایرانی خیلی کمتر از قیمت کالای چینی و ترکیه‌ای است اما سود بیشتر در گرو خرید کالای خارجی است و در این مدت کم­ترین کمکی به حمایت از کالای داخلی نشده است. البته آیین نامه ­ای را معاون اول رییس جمهور در خصوص ممنوعیت واردات چسب زخم در دو ماه گذشته اعلام کردند که متاسفانه هنوز اجرایی نشده است.

وی یادآور شد: البته مشکل دیگر ما در زمینه قاچاق است که متاسفانه این مسئله هم موجب صدمه زدن به تولید داخلی شده است. همچنین در گمرک کشور در چند ماهه اخیر به دلیل مراحل انجام و راه اندازی سامانه ­ها ما به مشکل ترخیص مواجه شده­ ایم،‌ به گونه ­ای که مواد اولیه ما که از خارج تهیه می ­شود در گمرک باقی می­ ماند و وقتی پیگیر این موضوع شده ا­یم چنین بیان می­ کنند که به دلیل اینکه در راه اندازی سامانه یک فرایند حذف می ­شود ورود مواد اولیه ما که قبل از این به راحتی انجام می ­شد، ‌به سختی صورت می­ گیرد.

  کلام آخر

 ادامه واردات چسب زخم به کشور در حالی است که تولید این کالای بهداشتی، پیچیدگی و فناوری خاص و بالایی ندارد و تولیدکنندگان داخلی انواع مرغوب آن را تولید می‌کنند. با توجه به اینکه رهبر معظم انقلاب اسلامی تاکنون بارها تذکر داده‌اند که کالاهای دارای تولید مشابه تولید داخل،‌ مطلقا نباید وارد شود چون به تولید و اشتغال داخلی ضربه می‌زند. با این وجود، مسئولان دولتی عزمی برای مدیریت واردات کالاهایی که در کشورمان ظرفیت تولید بالایی داریم، ندارند.

از آنجایی که به اعتقاد کارشناسان، توان تولیدکنندگان در حوزه تولید تجهیزات پزشکی نیز قابل توجه است. اما برای حفظ توانایی تولیدکنندگان دولت باید بیشتر از آنها حمایت کند تا در سایه حمایت‌های دولت بازارهای بیشتری از آن تولیدکنندگان ایرانی شود. یکی از حمایت‌های دولت کاهش هزینه تولید در خصوص چسب زخم است، چون بالا بودن نرخ تولیدات ایرانی باعث می‌شود خریداران تمایل چندانی برای خرید محصولات ایرانی بالاخص چسب زخم از خود نشان ندهند.

با این حال اگر از منافع اقتصادی، ایجاد اشتغال و مزایایی که تولید چسب زخم در داخل کشور دارد، بگذریم از نظر اجتماعی نیز چندان خوشایند نیست، نیاز کشور به محصولی ساده که تولید آن فناوری پیچیده‌ای هم ندارد، از طریق واردات تأمین شود؛ آن هم واردات از کشورهایی همچون امارات که از نظر صنعتی به مراتب پایین‌تر از کشور ما قرار دارند.

آیا واقعا وقت آن نرسیده است که واردات این نوع کالا که تولید داخلی آن در کشور به شکل مطلوب وجود دارد و می­تواند زمینه اشتغال زایی را برای کارگر ایرانی فراهم کند؛ ‌فراهم شود؟

پژوهش خبری // زهره دانشمندی

 ------------------------------------

1- مشرق، چین بازار چسب زخم ایران را تسخیر کرد، 19/ 6/ 96

2-http://press.jamejamonline.ir/Newspreview/2998454928330595852