تجهیز و نوسازی شالیزارهای گیلان، اندر خم یک کوچه

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما مرکز گیلان، گیلان با 238هزار هکتار شالیزار، حدود 850 هزار تن برنج سفید سفره های ایرانی را تامین می کند. 25سال پیش کارشناسان کشاورزی به این باور رسیدند که با اجرای طرحی موسوم به «تجهیز و نوسازی» شالیزارها، ضمن کاهش هزینه های تولید، می توان تولید برنج در گیلان را به 900هزار تن رساند. براساس یافته های سازمان جهاد کشاورزی استان، حدود180هزار هکتار شالیزار گیلان  قابلیت تجهیز و نوسازی دارد. بررسی ها حاکیست تجهیز و نوسازی شالیزارها با فراهم کردن امکان تولید ماشینی برنج، کاهش دور ریز، افزایش تولید و نزدیک شدن به خودکفایی، کم شدن سختی کار و هزینه های تولید، بهبود راندمان آبیاری و در نهایت مدیریت بهتر مزارع را به دنبال خواهد داشت.به گفته حبیب جهانساز معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گیلان تجهیز و نوسازی شالیزارهای گیلان که از الزامات توسعه مکانیزاسیون است، کاهش 6 درصدی دور ریز برنج را به دنبال خواهد داشت. ضمن اینکه با ماشینی شدن مراحل کاشت و برداشت، در زمان صرفه جویی می شود و50 درصد از هزینه های تولید هم کاهش می یابد البته نباید فوایدی چون تسهیل انتقال بذر و محصول برداشت شده را نادیده گرفت.معاون مدیریت آب، خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی گیلان هم می گوید:  دراین طرح با ایجاد کانالهای آبیاری و همچنین ایجاد مرزهای خاکی محکم بین شالیزارها،  از هدر رفت آب جلوگیری شده و تا 15درصد در مصرف آب زراعی و به تبع آن آب بهای سالانه شالیکاران می توان صرفه جویی کرد و این یعنی مدیریت مصرف آب.محمد شاه نظری می گوید: ایجاد زهکش در این طرح، مشکل آبگیر و باتلاقی بودن شالیزارهای سنتی را هم در فرآیند کشت دوم حل می کند.این فواید باعث شد جهاد کشاورزی گیلان ازسال71 ماشین آلات تجهیز و نوسازی را به جان شالیزارهای سنتی بیندازد و این طرح را کلید بزند. اما امروز پس از گذشت 25 سال، فقط توانسته دستی بر سر و روی 77هزار هکتار شالیزار بکشد و معادل42 درصد اراضی را که قابلیت دارند، تجهیز و نوسازی کند. آن همه مزایا در قبال روند لاکپشتی اجرای تجهیز و نوسازی شالیزارها، باعث شد دولت یازدهم در سفرش به گیلان در فروردین 94اجرای این طرح را یکی از اولویت های سفرش به این قطب تولید برنج کشور اختصاص دهد.رییس  جمهور درآن سفر مصوب کرد در یک پروسه 5 ساله، هرسال10هزارهکتار شالیزار با استفاده از اعتبارات ملی، تجهیز و نوسازی شود. اگرآنچه در سفر رییس جمهور به گیلان مصوب شد درست و حسابی محقق شود، 118هزار هکتار شالیزار جان می گیرند، اگرچه هنوز تا تجهیز همه شالیزارهایی که قابلیت این کار را دارند، 62 هزار هکتار فاصله خواهیم داشت اما همین اقدام هم، جای شُکر دارد.در مصاحبه ها و گزارش های رسانه ای که پای حرف مسئولان بنشینی، از سرعت گرفتن این طرح می گویند اما اگر موشکافانه اجرای این طرح را تعقیب کنی ماجرا چیز دیگری است. یک حساب سرانگشتی حکایت از آن دارد که از سال 94- کلید خوردن مصوبه دولت- تا 96 باید 30هزار هکتار شالیزار در استان تجهیز می شد اما تاکنون فقط 8 هزار و 300 هکتار آن محقق شده. و این یعنی، مصوبه دولت هم نتوانست آن گونه که باید، به اجرای این طرح سرعت دهد. آنطور که مدیرآب، خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی گیلان می گوید: مهم ترین دلایل محقق نشدن تعهدات این مصوبه ابلاغ و تزریق دیر هنگام اعتبارات و افزایش هزینه های اجرای این طرح است.احمد زارع می گوید: اگرچه در سال نخست، اعتبار خوبی از این محل دریافت کردیم و توانستیم کار را به خوبی پیش ببریم و حدود 8 هزار و 300 هکتار را تجهیز کنیم اما اعتبارات سال 95، بسیار دیر و اردیبهشت امسال به دستمان رسید.وی با بیان اینکه اردیبهشت فصل کشت و کار است و نمی توان عملیات تجهیز و نوسازی انجام داد، گفت: مجبور شدیم تا پاییز امسال و برداشت محصول کشاورزان صبر کنیم.مدیرآب، خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی گیلان که از تجهیز و نوسازی حدود 7هزار و 550 هکتار شالیزار خبر داد و گفت:این مقدار، تعهدات سال 95 است که ازهفته آینده آن را آغاز می کنیم.مدیرآب، خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی گیلان در پاسخ به این سوال که مگر مصوب نبود که سالانه 10 هزار هکتار نوسازی شود؟ گفت: در سال 94با احتساب هزینه های روز ؛ اجرای این طرح در 10هزار هکتار، 50میلیارد تومان بود اما این رقم با گذشت هر سال، افزایش می یابد.احمد زارع می گوید : امسال هزینه تجهیز و نوسازی 10 هزار هکتار شالیزار، حدود 80 میلیارد تومان است.وی با گلایه از اینکه سهم اعتبارات امسال این مصوبه ی دولت هنوز ابلاغ نشده افزود: براساس روال و برنامه باید حداکثر، این اعتبارات تا اوایل پاییز هر سال ابلاغ شود تا بعد  از طی مرحله برگزاری مناقصه و انتخاب پیمانکار که بطورمعمول یک ماه طول می کشد، بتوانیم از اواسط پاییز عملیات اجرایی را شروع کنیم. البته مدیرآب، خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی گیلان به این نکته هم اشاره کرد که اگرچه همین حالا هم برای ابلاغ اعتبار امسال دیر است، اما حتی اگر70میلیارد تومان اعتبار سال96 را که با درخواست و رایزنی بسیار توانستیم قول مساعدش را از مسئولان کشوری بگیریم، در همین ماه به ما ابلاغ شود، می توانیم تعهد امسال را اجرایی کنیم.اما با همه تلاشها، حتی اگر اعتبارات 96 هم تزریق شود، بازهم اجرای این طرح بر اساس برنامه از پیش تعیین شده حدود 5 هزار هکتار عقب است. رییس سازمان جهاد کشاورزی گیلان در پاسخ به این سوال که برای جذب به موقع اعتبارات چه کردید؟ گفت: با مسئولان وزارت جهاد کشاورزی و رییس سازمان برنامه و بودجه رایزنی ها و مذاکرات مکرر داشتیم که نتیجه آن قول مساعد معاون وزیرجهاد کشاورزی بر ابلاغ اعتبارات سال  96 تا قبل از پایان پاییز شده است.علیرضا شعبان نژاد بابیان اینکه درحال حاضر امکانات و تجهیزات یکپارچه سازی شالیزارها به اندازه کافی در استان موجوداست و گیر کار فقط کمبود اعتبارات است افزود: در صورت افزایش و جذب اعتبارات، حتی می توانیم تعهدات سالانه را از10هزار هکتار به 15 هزار هکتارافزایش و درمدت 6 سال همه شالیزارهایی که مستعدند را به زیر چتر یکپارچه سازی ببریم.کوتاه سخن اینکه : اگرچه سن و سال طرح تجهیز و یکپارچه سازی شالیزارها در گیلان با سن یک جوان 25ساله امروزی هم طراز است، اما گذشت ربع قرن برای تجهیز 77هزار هکتار شالیزار، طولانی به نظر می رسد و انتظار برای تجهیز و نوشدن، شالیزارها را پیر کرده است. شالیزارهایی که اگر ماشین آلات تجهیز، غبار پیری را از سر و روی شان بتکاند، هم توانشان برای تولید بیشتر می شود و هم شالیکار می تواند نفس راحتی بکشد.اما اگر موانع کمبود و ابلاغ دیرهنگام اعتبارات از سر راه اجرای این طرح، برداشته نشود، این طرح همچنان، اندر خم یک کوچه باقی خواهد ماند. دراین بررسی اجمالی مسولان استان از پیگیریهای شان گفتند اما امید که«تجهیز و نوسازی» شالیزارهای گیلان مصداق این زبانزد نشود که«هزار وعده خوبان یکی وفا نکند».