لباس محلی گیلان، شادترین لباس جهان

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز گیلان « هفت رنگ است زیر هفت اورنگ »؛ لباس محلی گیلان، که شادترین لباس دنیاست و امسال، در جشنواره لباس نیویورک که برای معرفی لباس های محلی دنیا برگزار شده انتخاب شد. معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان با اعلام این خبر، داشتن تنوع و رنگین کمانی از رنگ های طبیعت را علت این انتخاب برشمرد. لباسی که کاوش های تپه مارلیک در گیلان، آن را یادگاری از هزاره دوم قبل از میلاد معرفی می کند و در گذر تاریخ، غبار فراموشی بر روی آن ننشسته و همچنان در بخشهایی از این استان به تن گیل مردان و گیل زنان می رقصد و پای ثابت پوشش زنان و مردان در جشن های عروسی، بویژه در مناطق کوهپایه ای استان است. این جاذبه خوش آب و رنگ و پر زرق و برقِ ِفرهنگی و گردشگری که در ویترین متنوع صنایع دستی گیلان هم جاخوش کرده، دیباچه ای از هنر و زیبایی این خطه سر سبز را به گردشگران تقدیم می کند؛ بطوریکه کمتر گردشگری است که به گیلان بیاید و این لباس های پر چین و خوش نقش را ببیند و آن را به تن نزند و عکس یادگاری نگیرد. 

خدیجه میلانچی کارشناس لباس محلی گیلان، درگفتگو با خبرنگارما؛ لچک، روسری، سربند، پیراهن، جلیقه، کت، دامن، شلوار و چادرشب را از بخشهای اصلی لباس محلی زنانه گیلان و بلوز روشن، جلیقه همراه با شلوار گشاد، شالِ کمر و کلاه نمدی را از مهم ترین اجزای لباس محلی مردان گیلان نام می برد.

 وی می گوید: اگرچه لباس های محلی گیلان در نگاه اول فقط در رنگ پارچه باهم تفاوت دارد اما نگاهی تیزبینانه به مدل دوخت، نوع پارچه و تزیینات لباس محلی این استان نشان می دهد که این لباس در مناطق مختلف، تفاوت هایی هر چند اندک دارد که بر اساس آن در منطقه شرق، غرب و مرکز استان آن را با نام های لباس قاسم آبادی، تالشی و رسوخی می شناسند. این کارشناس لباس محلی با بیان اینکه گیلان جزو معدود استان هایی است که در آن هنوز از لباس محلی استفاده می شود گفت: اگرچه این لباس، پوشش غالب اهالی این استان نیست اما برخی از اهالی تالش، عمارلوی رودبار، قاسم آباد رودسر، دیلمان سیاهکل و املش که سن و سالی از آنان گذشته، این لباس را می پوشند و البته در برخی از روستاهای کوهستانی، زنان و مردان در تمام سال به این نوع پوشش پایبند هستند.

آنطور که پیداست عواملی چون سازگاری با طبیعت و نوع زندگی، تنوع و انطباق با ارزش های معنوی و زیبایی وشاد بودن رنگ ها و تزیینات لباس های محلی گیلان در پایدار ماندن آن دخیل هستند.

محمد بشرا گیلان پژوه ومردم شناس گیلانی با بیان اینکه گوناگونی و شاد بودن رنگ های لباس محلی گیلان برگرفته از رنگ های موجود در طبیعت خوش آب و رنگ این استان است گفت: لباس محلی گیلان براساس شرایط زندگی در جلگه و مناطق ساحلی و نوع کار، متنوع و متفاوت است و این تفاوت حتی در لباس یک منطقه در فصول گرم و سرد سال هم دیده می شود. 

وی با بیان اینکه طراحی لباس محلی گیل مردان و گیل زنان بگونه ای است که «از باد و باران نیابد گزند » گفت: این لباس سالهاست که مانند سپر و پوششی، سوز تیز آفتاب و باد را گرفته و همچون چتری نرم، آنان را به زیر سایه باران که بیشتر ایام سال مهمان مردمان این دیار به ویژه اهالی کوهستان  است ، می برد. 

این کارشناس فرهنگ فولکلور با بیان اینکه بخش هایی از لباس محلی چون کمرشال و جوراب مردان و چادر شب زنان در گرم نگه داشتن آنان در فصل سرد و افزایش مقاومت عضلانی در مقابل کارهای سنگین، بویژه برای حفظ سلامت ستون فقرات و پیشگیری از دردهای استخوانی موثراست افزود: گیلانی ها در گذشته و حتی امروز هم دربرخی مناطق، هیزم، علوفه و بعضی محصولات کشاورزی شان را در کمرشال و چادر شب ریخته و حمل می کنند.

محمد بشرا با اشاره به اینکه لباس های محلی گیلان معرف ﻫﻮﻳﺖ و جایگاه افراد هم بوده افزود: شلیته های سفید، مهم ترین شناسه دختران دم بخت گیلان بوده و زنان دیگر هم به اقتضای سن وسالشان، شلیته های گلدار می پوشند که هنوز در برخی مناطق مرسوم است. 

وی به وفاق وتناسب ذاتی این لباس با ارزشهای معنوی چون حجاب هم اشاره کرده وگفت: پوشش محلی زنان گیلان که ازپیش از اسلام کاربرد داشته نوعی پوشش همراه باحجاب بوده که پس از ورود اسلام به این خطه، برای کاملتر شدن حجاب، چیزی به آن افزوده نشده و زنان گیلانی با همان پوشش، درفعالیتهای اجتماعی شرکت کرده اند.اما حالا که گذر زمان  و پیشرفت وتکنولوژی، تغییر چندانی   در کارکردهای این یادگار ماندگار هزاره  دوم  قبل از  میلاد  ایجاد  نکرده، و تنوع و شاد بودن، از آن«برندی پرطرفدار» در مجالس جشن  و سرور ساخته و آوازه شاد بودن رنگ آن در دنیا پیچیده، باید دید برای تداوم حیات این هنر و میراث اصیل ایرانی چقدر ابتکار عمل، خلاقیت و تولید، همسو با هم، گام برداشته اند. آنطورکه مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان می گوید: همین3عامل باعث شده این پوشش محلی، درجشنواره ای آنسوی آبها به عنوان نگین و نمادی از شادابی و جذابیت در بین لباس های محلی دنیا بدرخشد.

رضا علیزاده با بیان اینکه درسالهای اخیربا شناسایی و صدور کارت شناسایی مشاغل خانگی و کارگاهی برای 700 نفر از کسانی که دستی بر آتش این رشته هنری دارند، توانسته ایم تولید آن را به 5 هزار دست در سال برسانیم گفت : بیمه کردن 200 هنرمند دوزنده لباس محلی و پرداخت بیش از یک میلیارد تومان تسهیلات به 100 نفر از این هنرمندان استان از اقدامات حمایتی این اداره کل برای حفظ اصالت و افزایش تولید لباس محلی گیلان است.

وی که از ثبت لباس محلی گیلان در فهرست میراث معنوی کشور در سال 88 خبر داد،  با اشاره به اینکه ثبت مالکیت معنوی در کنار برند سازی، موجب جلوگیری از کپی برداری و همچنین باعث ارتقای کیفیت تولیدات صنایع دستی ازجمله لباسهای محلی گیلان می شود افزود: پاشنه آشیل برندسازی، صنایع بسته بندی است که خود معرف و شناسنامه یک کالاست. حال سوال اینجاست برای اینکه این پاشنه آشیل هدف سودجویان قرار نگیرد و لباسی که آثار باستانی، اصالتش را به نام گیلان سند می زند و چین و واچین و رنگ و لعابش، نشان از دیار گیل و دیلم دارد، با نام و کام دیگر مناطق به روی مانکن های لباس فروشی عرض اندام نکند، چه کارهایی انجام شده است؟ 

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری گیلان در پاسخ به این سوال با بیان اینکه با کمک بخش خصوصی و پرداخت 50میلیون تومان تسهیلات توانستیم فناوری بسته بندی ارزان قیمت لباس محلی را در اختیار هنرمندان قرار دهیم گفت: درحال حاضر دانش این فناوری در اختیار 2 کارگاه تولید لباس محلی در مرکز گیلان قرار گرفته تا ضمن جلوگیری از کپی برداری تولیدات شان، ارزش افزوده آن تا 30 درصد افزایش یابد.

سلمان شاه محمدی با بیان اینکه تولید یک دست لباس محلی زنانه با احتساب هزینه پارچه، دوخت و لوازم خیاطی و تزیینی، بین 100تا400 هزارتومان درآمد عاید هنرمندان می کند گفت: علاوه بر700نفری که با دوخت و دوز لباس محلی بطور مستقیم شاغل شده اند حدود 300 نفر هم با اجاره دادن این لباس های محلی و حتی برخی به یمن همین لباس های رنگ وارنگ آتلیه های کوچکی راه انداخته و شغل نان و آب داری بویژه در فصل گردشگری برای خود دست و پا کرده اند.

 وی از فعالیت 25 فروشگاه اختصاصی لباس محلی درگیلان خبر داد و افزود: علاوه بر9بازارچه صنایع دستی استان و یک بازارچه هفتگی رشت، تقریبا در نیمی از430 فروشگاه صنایع دستی گیلان، در کنار عرضه انواع صنایع دستی، لباس محلی گیلان پای ثابت غرفه هاست. 

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری گیلان بابیان اینکه علاوه بر هموطنان مان، کشورهای حاشیه خلیج فارس، روسیه، آمریکا، فرانسه، ایتالیا، استرالیا از متقاضیان لباس های محلی گیلان هستند افزود: سالانه 500 دست لباس محلی به ارزش تقریبی 500 میلیون تومان به این کشورها صادر می شود.

وی با اشاره به شرکت هنرمندان و دوزندگان لباس های محلی در تمام نمایشگاه های استانی و کشوری وهم چنین همایش های فرهنگی که به طورمیانگین هر سال دست کم 150 بار برگزار می شود گفت: بنا داریم با آموزش و نظارت بیشتر بر تولید لباس محلی گیلان، ضمن حفظ اصالت این میراث معنوی، کیفیت آن را ارتقا و میزان تولید و صادرات این نوع صنایع دستی را به 2 برابر افزایش دهیم. 

کوتاه سخن اینکه: لباس، بارزترین سمبل فرهنگی ومهمترین و مشخص ترین مظهر قومی برگرفته از آداب و رسوم هر منطقه است. لباس محلی گیلان هم که یادگاری ماندگار از 4هزارسال پیش و شناسه ای پر نقش و نگار از طبیعت بکر و فرهنگ و آداب و رسوم مردمان گیل و دیلم است، اگرچه از تغییرات ساختاری وغبار فراموشی درگذر زمان و پیشرفت وتکنولوژی جان سالم به در برده و امروز نامش بر تارک فرهنگ و هنر دنیا به عنوان شادترین پوشش می درخشد، اما نباید به این بلند آوازگی اکتفا کرد. بی شک می بایست سوزن های همت و تلاش را نخ کرد و چرخ های دوخت و دوز این لباس را که می تواند الگویی برای طراحان پوشاک ایده آل ایران و ایرانی باشد، بیش از پیش چرخاند تا هم ماندگاریاین یادگار ماندگار تضمین شود و هم نجابت برخاسته از چین و واچین آن برتن دختران و پسران دیارمان که درآشفته بازار مدهای بیگانه چشم هایشان به دنبال زیبایی و خاص بودن لباس می چرخد، خودنمایی کند.