دام ترامپ برای ولیعهد عربستان
سیاست های داخلی و منطقه ای ولیعهد عربستان این گمانه را تقویت می کند که او برای جلب حمایت دولت ترامپ از پادشاهی اش وارد بازی دوسر باختی شده که در پایان بازی خودش هم قربانی خواهد شد.
![](/files/fa/news/1396/8/17/1562786_860.jpg)
عربستان پس از به قدرت رسیدن سلمان وفرزندش محمد وارد مرحله جدیدی از حیات سیاسی خود شده است که می توان آن را بی سابقه توصیف کرد. این کشور در حوزه خارجی یمن را هدف حمله نظامی قرار داده، دور جدیدی از تنش با جمهوری اسلامی را آغاز کرده و در مسیر برقراری ارتباط با رژیم صهیونیستی گام برداشته و در داخل نیز در حوزه سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و دینی دست به تغییرات گسترده و بی سابقه ای زده است. از دادن حق رانندگی به زنان و حضور آنان در استادیوم های ورزشی تا طرح چشم انداز اقتصادی 2030 و تاکید بر جلوگیری ازافراط گرایی دینی وصدور فرمان بستن مدارس دینی این کشور در سراسر جهان و در حوزه سیاسی از میان برداشتن رقبا وتثبیت جایگاه محمدبن سلمان از جمله این تغییرات بی سابقه است.
در حوزه سیاسی این روزها آشکارا شاهدیم که او به بهانه مبارزه با فساد تعدادی از مهمترین رقبای خود از جمله متعب بن عبدالله فرمانده گارد ملی عربستان را از کار برکنار و بازداشت کرده است.
سوال اینجاست که آنچه سبب شده است تا محمدبن سلمان چنین متهورانه دست به اقدامات در حوزه های چهار گانه سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و دینی بزند به خصوصیات فردی و درایت و کاردانی او ربط دارد یا اینکه منشاء این اقدامات را باید در جای دیگری جستجو کرد واو را فقط یک مجری دانست؟ به نظر می رسد مهمترین دلیلی که سبب شده است تا چنین سوالی به ذهن خطور نماید تغییر سیاست های سعودی ها پس از به قدرت رسیدن ترامپ در امریکاست.
در حوزه خارجی، سعودی ها تا پیش از به قدرت رسیدن ترامپ با وجود مخالفت اولیه با روند توافق هسته ای ایران وپنج بعلاوه یک و طرح این انتقاد از دولت اوباما که منطقه را به ایران واگذار کرده و با این توافق به تقویت تهران کمک کرده است با این حال پس از توافق از برجام حمایت کردند. اما پس از اینکه ترامپ با شعار پاره کردن برجام به قدرت رسید مواضع سعودی ها هم تغییر کرد و همانند ترامپ در ابتدا خواستار از بین رفتن توافق و در آخر هم تغییر آن را مطرح کردند. این در حالی است که مسوولان سعودی از جمله محمدبن سلمان ولیعهد وعادل الجبیر وزیر امور خارجه عربستان نیز همان اتهامات را علیه ایران مطرح کردند که از سوی رژیم اسراییل و دولت ترامپ در مورد نقش آفرینی ایران در منطقه مطرح می شد. این همسانی رویکرد را چگونه می توان توجیه کرد جز اینکه تغییر مشی سعودی ها را در چارچوب ادعاهای امریکا و رژیم صهیونیستی علیه ایران پس از به قدرت رسیدن ترامپ دانست؟
اما در حوزه داخلی ولیعهد عربستان در طول چند ماه گذشته اقداماتی را به اجرا گذاشته است که بیش از آنکه منطقی باشد با توجه به ساختار عربستان در حوزه های چهار گانه غیر منطقی می نماید و بعید به نظر می رسد که این تحولات در حوزه های اجتماعی، اقتصادی، دینی و سیاسی آن هم با این سرعت و بدون هیچ ساختار سازی ناشی از تصمیم های فردی ومستقل باشد.
به نظر می رسد نیاز محمدبن سلمان به حمایت امریکا از او برای رسیدن به پادشاهی، سبب شده است تا دولت ترامپ او را وارد بازی نماید که نتیجه آن ممکن است در نهایت به قربانی شدن خود محمدبن سلمان نیز منجر شود. باید گفت که ترامپ به دنبال برگرداندن هزینه هایی است که در طول چند سال گذشته به سبب سیاست های اشتباه دولت های گذشته امریکا به ویژه جرج بوش در خاورمیانه هزینه کرده اند. او گفته است که اولویت اولش امریکاست و نمایی از خرابی های امریکا ترسیم کرده است که باید بازسازی شود و از طرف دیگر اینجا در غرب اسیا عربستان وجود دارد که به گفته ترامپ روزی یک میلیارد دلار درآمد دارد و همانند گاو شیرده ای است که باید آن را دوشید او درسفر به ریاض هم قراردادهایی به ارزش حدود 500 میلیارد دلار به امضاء رساند و وقتی به امریکا بازگشت گفت که صدها میلیارد دلار به امریکا برگردانده است.
در واقع برای ترامپ اینکه محمدبن سلمان یا متعب بن عبدالله یا محمدبن نائف در قدرت باشد تفاوتی ندارد، اما محمدبن سلمان خصوصیت ویژه ای دارد که آن دو ندارند و همین تفاوت کافی است تا گزینه ترامپ برای قدرت باشد. این خصوصیت ویژه محمدبن سلمان در اولویت قدرت قرار نداشتن او اما آزمندی او به قدرت است که او را برای رسیدن به آن جایگاه متهور کرده و حاضر است به هر طرح و برنامه ای تن دهد اما آن دو خود مطمئن بودند که در صدر قرار دارند ولازم نبود هزینه کنند تا به صدر برسند. همین ویژگی است که می تواند در استقلال رای محمدبن سلمان تردید ایجاد کرده و این نظر را تقویت نماید که او برای رسیدن به پادشاهی و جلب حمایت امریکا این اقدامات را انجام داده است. اما سوال اینجاست که بازی که محمدبن سلمان در آن وارد شده یک بازی است که به برد ختم خواهد شد یا اینکه دوسر باخت است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت در حوزه خارجی تجربه شکست های عربستان در عراق، سوریه، لبنان و یمن آن هم در شرایطی که این کشور با چالش های تجربه شکست های خود روبروست همه نشان از آن دارد که هر گونه اقدام نابخردانه اش در منطقه چه علیه ایران چه حزب الله با شکست روبرو خواهد شد و اصولا تهران نیازی ندارد که خود را وارد معرکه ای نماید که پیش از شروع معرکه می داند که بازی گردان آن کیست و چه هدفی را دنبال می نماید. اما در حوزه داخلی، اکنون محمدبن سلمان وارد بازی شده است که با توجه به ساختار قبیله ای قدرت و جایگاه مفتیان در قدرت و شاهزادگان سعودی در اقتصاد و جامعه محافظه کار عربستان، بعید است که طرح ها و اقداماتی که به وی دیکته شده است نتیجه بخش باشد. از این رو این برنامه ها را دیکته شده می گوییم که خبرها حاکیست که بن سلمان برای رسیدن به قدرت در جریان سفر ماه مه ۲۰۱۷ دونالد ترامپ به ریاض، یک میلیارد دلار به او رشوه داده است. او همچنین خط مستقیم ارتباطی با رئیس جمهوری آمریکا دارد. بر خلاف دستگاه دیپلماسی امریکا، ترامپ در تنش ریاض با قطر از عربستان حمایت می کند. پیش از برکناری وبازداشت دهها شاهزاده سعودی از جمله متعب بن عبدالله فرمانده گارد ملی عربستان، جارد کوشنر داماد ترامپ به عربستان رفته و چندین شب متوالی تاصبح با محمدبن سلمان مذاکره و در باره اینکه چه طرح هایی اجرا شود گفتگو کرده است. و در آخر اینکه ترامپ پس از برکناری شاهزادگان سعودی و بازداشت آنها و حتی قتل منصور بن مقرن دیگر شاهزاده سعودی، از اقدامات محمدبن سلمان حمایت کرده و او را به ادامه کار تشویق می کند. از این گذشته گزارش ها حاکیست که رژیم صهیونیستی نیز با حمایت از اقدامات محمدبن سلمان، از همه سفیران خود در کشورهای دیگر خواسته است از ادعاهای سعودی ها علیه ایران وحزب الله حمایت کنند. در چنین شرایطی که ترامپ ودستیارانش به خوبی وضعیت عربستان را می شناسند محمدبن سلمان را به اجرای چنین برنامه هایی تشویق می کنند و همین موضع گیری این گمانه را به وجود آورده است که دولت امریکا با تشویق ولیعهد عربستان به ادامه اقدامات خود در حوزه های داخلی و خارجی در صدد دو هدف است: نخست ایجاد جنگ منطقه ای میان کشورهای مسلمان. دوم اینکه سعی دارند عربستان به عنوان یک کشور ثروتمند را وارد جنگ داخلی نمایند که محمدبن سلمان هم یکی از قربانیان آن خواهد بود.
--------------------------------
رضا محمدمراد