بازی نیاز و ضرورتی غیر قابل انکار برای کودکان ما

چکیده مطلب:

ـ‌ بازی کودکان جدی ترین کار کودکان قلمداد می شود که  قابل ارزشیابی است.

ـ کودک با بازی مقررات و معیارهای اجتماعی مانند حس همکاری , رعایت نوبت و .... را می آموزد .

ـ  بازی موجب  تقویت اعتماد به نفس، افزایش خلاقیت، آموزش علوم پایه، تقویت قوای حسی و جسمی و... می شود.

ـ‌ مضرات بازی های جدید خیلی بیشتر از منفعت آن است.

ـ تغییر سبک زندگی عامل اصلی تغییر سبک بازی ها می ­باشد.

پژوهش خبری صدا وسیما: بازی با تولد کودک آغاز می‌گردد و بلافاصله پس از تولد  فعالیت‌های انطباقی جهت سازگاری با محیط جدید تر ظاهر می‌شوند[1] به هنگام بازی کودکان نیروی فکری و بدنی خودرا بکار می‌گیرند و بازی را بخشی از زندگی عادی خویش به حساب می‌آورند و ازآن لذت می برند. بازی کودکان فقط تفریح نیست، بلکه باید آن را جدی ترین کار کودکان قلمداد کنند زیرا فعالیتی قابل ارزشیابی است. حتی درتعلیم و تربیت امروزی، بازی به عنوان یکی از موثرترین وسایل تربیتی شناخته شده است زیرا بازی هم وسیله‌ای است در خدمت تربیت و هم از طریق  بازی می توان به درمان برخی از بیماریهای روانی و مشکلات رفتاری کودکان پرداخت. در این میان  با پیشرفت تکنولوژی و تغییر سبک زندگی مردم بازی هم تا حدودی تغییر سبک و حتی ماهیت داده است. روزگاری هفت سنگ و تیله بازی سرگرمی کودکان بود و امروز تبلت‌ها و رایانه‌ها. حال با این تغییر بازی چه منافع و مضراتی برای بچه ها داشته است؟ نقش رسانه ها برای کاهش آسیب‌ها چیست؟   

 تعریف بازی

 هرگونه فعالیت جسمی و ذهنی که بصورت اختیاری و خودخواسته توسط کودکان انجام می‌گیرد بازی نامیده می شود.[2]

 اهمیت بازی

بازی یک روش طبیعی یادگیری است. کودک از راه بازی تجربه و آزمایش می‌کند. نتیجه می‌گیرد و می‌آموزد بازی قدرت ابداع و ابتکار و تمرکز رادر کودک می‌پروراند و اورا درکشف رابطه میان اشیاء و آنچه پیرامون اوست یاری می‌دهد. دربازی‌های گروهی، مقررات و معیارهای اجتماعی مانند حس همکاری، رعایت نوبت و .... را می‌آموزد.

 فواید بازی

« بازی» در تقویت اعتماد به نفس، افزایش خلاقیت، آموزش علوم پایه، تقویت قوای حسی و جسمی، تخلیه انرژی، مقابله با اضطراب، تقویت مهارت های کلامی و ذهنی، تقویت حس تعادل، ایجاد حس نوع دوستی و تعامل با دیگران، افزایش سلامت روان و جسم، زایش انگیزه، تبادل ایده و افکار و ... نقشی انکار ناپذیر و بی بدیل دارد. [3] 

 انواع بازی

در مجموع می توان بازی‌ها را می توان به چهار دسته «کلامی»، «ذهنی»، «حرکتی» و «مجازی» تقسیم بندی کرد.

«بازی‌های کلامی»  بازی هایی نظیر چیستان، بیست سوالی، مشاعره و...

«بازی‌های ذهنی» مثل شطرنج، اسم و فامیل، حل چیستان و معما و...

«بازی های حرکتی» مثل گرگم به هوا، قایم باشک، هفت سنگ و..

«بازی های مجازی» مثل بازی های رایانه‌ای.[4]

در اینجا سه دسته ابتدایی بازی‌ها را می‌توان بازی سنتی هم نامید. 

 فواید و مضرات بازی‌های سنتی و رایانه‌ای

- بازی‌های جدید ارتباط معناداری با فرهنگ و ملیت ما ندارد.

- بازی‌های سنتی همراه با نظارت والدین و بزرگترها در میدان و فضای باز انجام می‌شود، اما بازی‌های اینترنتی در پستو و اتاق بدون هیچ نظارتی صورت می‌گیرد.

- بازی‌های‌ سنتی، تحرک و فعالیت‌های بدنی دارد اما در بازی‌های اینترنتی، خیلی از تحرک خبری نیست و بازی‌ها منفعلانه هستند.

- استفاده از بازی‌های رایانه‌ای عوارض جسمانی همچون تنبلی، سستی، چاقی افراطی و رخوت دارد و مقدمه بسیاری از بیماری‌های جسمی دیگر است.

- بازی‌های سنتی دربرگیرنده تفکر و اندیشه است، اما برای بازی‌های اینترنتی بیشتر تیزی سرانگشت‌ها مهم است.

- برخی از بازی‌های رایانه‌ای آموزنده نیستند، بلکه محرک هستند و روحیه خشونت‌طلبی را تقویت می‌کنند.[5]

 علل گرایش به بازی ها در فضای مجازی

بدون شک تغییر سبک زندگی و آپارتمان نشینی و کوچک شدن خانواده را می‌توان از دلایل عمده و اصلی گرایش کودکان به دنیای دیجیتال، به ویژه بازی‌های رایانه‌ای و دور شدن از بازی‌های سنتی دانست.کوچکی حیاط و یا مشاع بودن فضای مشجر و پارکینگ بسیاری از مجتمع های آپارتمانی، فضای کم محیط داخل خانه، ایجاد مزاحمت برای طبقات مجاور در صورت انجام بازی‌های حرکتی و سایر محدودیت های خاص در مجتمع ها باعث شده تا خانواده‌ها بازی‌های رایانه ای را جایگزین بازی‌های حرکتی و قدیمی کنند.

امکان بازی در اکثر ساعات شبانه روز، مشغله زیاد خانواده ها و حوصله نداشتن برای بازی با کودکان، افزایش ساخت و ساز در سطح شهرها و کمبود زمین های خاکی در سطح شهر ها، افزایش جمعیت خودرویی کشور و عدم امکان بازی در کوچه ها، تنوع برنامه های تلویزیونی، شهریه بالای اماکن ورزشی و تفریحی، بروز برخی مشکلات اخلاقی در سطح جامعه و در نهایت جذابیت های تصوری و گرافیکی بازی های رایانه ای در گسترش روز افزون این بازی ها و از رونق افتادن بازی های حرکتی، ورزش و حتی حرکات ورزشی در جامعه کنونی موثر بوده اند. [6]  

سخن آخر

بازی به اندازه تغذیه صحیح و احساس امنیت  برای رشد کودک مهم و ضروری است . بازی کردن فرصتی فراهم می‌کند تا مهارت‌های بدنی نادرست اصلاح شود و همچنین درتامین و حفظ سلامت جسمی کودک نیز موثر است .

بازی عاملی است که به رشد تفکرات و خلاقیت‌های کودک کمک می‌کند . فراهم کردن زمینه‌ای برای تمرین مهارت‌های اجتماعی،  عمل کردن به عنوان دریچه‌ای برای ابراز احساسات و فراهم کردن فرصتی مناسب برای درک ارزش‌ها از فواید بازی است .

بهترین راه برای کاهش صدمات بازی های جدید اینست که کودکان  به حرکت وادار شوند. این کار درخانه و از طریق انجام فعالیت‌های جسمانی و پر تحرک و؛  نه نشسته و بی‌حرکت (مانند تماشای تلویزیون) باشد. [7]

پژوهش خبری//پژوهشگر: سید قاسم سید آقایی

------------------------

[1] ـ علی اکبری ، محمد ، وبلاگ روانشناسی ، 28 /12/ ۱۳۸٩

[2]  ـ همان

[3] ـ همان

[4]  ـ پایگاه اینترنتی تبیان  تاریخ 12/12/ 1395

[5] ـ بای ، جعفر ، جامعه شناس، خبرگزاری مهر، 1394/3/22

[6] ـ پایگاه اینترنتی تبیان، تاریخ 12/12/ 1395

[7] ـ خالقی، نغمه پایگاه اینترنتی تو ایران،  27/ 11/ 95