پشت پرده دادن حق رانندگی به زنان در عربستان

در چند روز گذشته سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان فرمان هایی برای بدیهی ترین حقوق زنان صادر کرده که با استقبال زیادی روبرو شده و بازتاب گسترده ای هم در رسانه ها داشته است. سلمان  در ابتدا مجوز رانندگی برای زنان را صادر  و دو روز بعد وزیر کشور را مأمور کرد قانونی برای مبارزه با آزار و اذیت(جنسی) زنان طی 60 روز تهیه کند. 

سوال اینجاست که آیا اقدام پادشاه عربستان در دادن فرمان اجرای بدیهی ترین حقوق زنان متناسب با ساختار سیاسی این کشوراست؟ یا اینکه این فرامین بیانگر تغییرات در ساختار سیاسی این کشور بوده و عربستان در حال گذار از جامعه سنتی به مدرن است؟ البته خبر دیگری نیز منتشر شد مبنی بر اینکه زنان هم می توانند فتوی صادر کنند و این اتفاق این سوال را نیز به ذهن متبادر کرد که آیا عربستان در حال فدا کردن سنت در پای مدرنیسم است؟ یا اینکه در ورای این فرمان ها اهداف دیگری نهفته است؟ در میان این فرمان ها خبر دیگری منتشر شد مبنی بر اینکه یک زن با تاکید بر بی حجابی او به عنوان سخنگوی سفارت عربستان در واشنگتن انتخاب شد. 

اینکه بالاخره عربستان هم قرار است بدیهی ترین حقوق زنان را رعایت نماید البته آن هم از تابستان سال آینده جای بسی خوشبختی دارد اما سرکوب های اخیر به ویژه دستگیری دهها فعال مدنی و امنیتی شدن شهرهای مهم این کشور در دو هفته گذشته پس از درخواست برای برگزاری اعتراضات مدنی توسط جنبش 15 سپتامبر، این گمانه را تقویت نمی کند که ساختار سیاسی در عربستان در حال تغییر است. چرا که اگر ساختار در حال تغییر بود باید شاهد فرامینی چون حرکت در مسیر دموکراسی، مشارکت در مدیریت کشور و توزیع عادلانه ثروت می بودیم. 

عربستان در حال حاضر متهم به ترویج افراط گرایی از طریق فرقه وهابیت است. این کشور میلیاردها دلار نیز برای ترویج این آئین در جهان از طریق تاسیس مدارس دینی و مساجد سعودی هزینه کرده است که از آنها گروههای تروریستی در سراسر جهان سر برآوره اند. از طرفی عربستان متهم اصلی حادثه تروریستی 11 سپتامبر است و ترامپ هم بارها وعده داده بود که قصد دارد  افراط گرایی را نابود کند و در این مسیر هم در اولین سفر خود به ریاض رفت و در آنجا  با باج خواهی 500 میلیارد دلاری ازسعودی ها خواست در مسیرمبارزه با افراط گرایی گام بردارند. هر چند از اینکه در جریان دیدار مقام های سعودی به ویژه محمدبن سلمان با ترامپ چه گذشته است ما خبر نداریم اما می توان حدس زد که ترامپ به شدت سعودی ها را در مورد پرونده 11 سپتامبر مورد بازخواست قرار داده باشد و احتمالا قراردادهای 500 میلیارد دلاری سعودی ها با ترامپ بخشی از باج دهی آنها برای مسکوت نگه داشتن این پرونده بوده است و به احتمال زیاد سلمان وفرزندش این قول را نیز به ترامپ داده اند که با اصلاحات اجتماعی زمینه کم رنگ کردن افراط گرایی را نیز فراهم خواهند کرد و چه بسا این فرامین سلمان که به احتمال زیاد در آن محمد نقش داشته است در راستای به اثبات رساندن توانمندی آنها برای اداره امور و جلب حمایت امریکا بوده است.

اما با توجه به اینکه جامعه عربستان به شدت سنتی است و نقش مفتی های وهابی در ساختار قدرت   چشمگیر است این سوال پدید می آید که آیا حالا سعودی ها برای رضایت مندی ترامپ خود را از چاله به چاه می اندازند یا اینکه از داخل مطمئن هستند؟ به نظر می رسد اینکه قرار است این فرمان از یکسال دیگر اجرایی شود بیانگر نگرانی هایی است که پادشاه عربستان و فرزندش همچنان با آنها در داخل روبرو هستند اما گریزی نیز از اجرای آن ندارند اما با این فرمان هم ترامپ را راضی می کنند و هم تا سال دیگر فرصت دارند فضای داخلی را بیازمایند.

-----------------------------------

رضا محمدمراد