تقویت مشارکت مردم در عرصه مبارزه با قاچاق کالا

پژوهش خبری صدا وسیما: مسأله‌ی ایفای نقش پررنگ مردم در اقتصاد مقاومتی یک ضرورت است. به نظر می رسد برای این‌که مبارزه با قاچاق کالا موفق باشد، باید بازیگران اصلی این اقتصاد را نه به صورت کلی، که کاملا جزئی تعیین کرد. یعنی تقسیم‌بندی خود را از حالت مردم و مسئولین به یک تقسیم‌بندی تخصصی تبدیل کنیم که شامل اساتید دانشگاه، اساتید حوزه، دانشجویان، طلاب، دانش‌آموزان، معلمان و زنان خانه‌دار و همه‌ی اقشار دیگر شود. این نیاز وجود دارد که مهارت‌های مردم کاملا رصد گردد تا در روز مبادا از این مهارت ها استفاده شود و مشخص شود که چه کسانی برای این کشور به کار می‌آیند و اگر کسانی چند مهارت دارند، کدام مهارتشان در اولویت استفاده قرار دارد.

درهمین راستا مبارزه با قاچاق و کالا و ارز برای ادامه فعالیت خود نیازمند تشکل های غیردولتی هستند و این تشکل ها ضامن بقا و موفقیت این مبارزه است. اگر قرار باشد اقدام به نهادسازی در مبارزه با قاچاق کالا گردد، هیچ لزومی ندارد که این نهادسازی را دولت انجام دهد، بلکه ضروری است که مردم وارد این عرصه شوند تا از ورود معضلات دولتی اعم از بروکراسی، موازی کاری، ناهماهنگی و رانت خواری جلوگیری شود. نهادهای اقتصادی مردمی و سازمان‌های مردم‌نهاد می‌توانند نقش بسیار پررنگ و تعیین‌کننده‌ای داشته باشند. اگر ما فضا را برای حضور جوانان مؤمن و خلاّق ایران اسلامی در عرصه‌ی اقتصادی فراهم کنیم، قطعا تحولات مثبتی را در این عرصه شاهد خواهیم بود.

ضرورت تشکیل نهادهای غیر دولتی در عرصه مبارزه با قاچاق کالا

قطعا سازمان های غیردولتی مردم نهاد محدودیت های متعددی دارند اما نکته ی مهم این است که اینها به پشتوانه ی شهروندان قابل اعتماد ، هم اعتبار و اطمینان کسب کردند و هم توانسته اند به صورت سازمان یافته در قبال مسائل اجتماعی عمل کنند. این سرمایه ی اجتماعی قابل اعتمادی است جهت ورود جدی آن ها به مبارزه با قاچاق کالا و این بدین معنی است که مردم آماده و حساس نسبت به فراخوان این سازمان ها جهت اقدام علیه قاچاق هستند.

نکته دیگر آن است که همراهی و همکاری نهادهای مذهبی و دینی با سازمان های مردمی نهاد، در عملکرد و موفقیت آنها بسیار مؤثر است. البته سازمان های مردمی نهاد همواره از فقدان اطلاعات و آگاهی و گاه قدرت کافی در کسب اطلاعات رنج می برند اما با گذر زمان و جلب اعتماد دستگاه های حاکمیتی، توانسته اند با اتکاء به ابزارهای جدید و قدرتمندی چون ابزارهای تجاری، آموزش تخصصی، مطبوعات، تجمعات، سنجش و مقایسه، بیانیه ها، گزارشات سالانه و انتشار مقالات علمی-پژوهشی متعدد در زمینه ی فعالیت خود، منابع و امکانات در دسترس فراوانی را جذب کرده و به کار بگیرند.

سازمان های غیردولتی در قانون به گونه ای پیش بینی شده که به ساماندهی امور اجتماعی بپردازند نه سیاسی، اگرچه این سازمان ها مانند احزاب دارای کارکرد سیاسی نیستند، وارد عرصه قدرت نمی شوند و اصولا هویت این سازمان ها از هویت احزاب جداست، اما نقش حساس این سازمان ها به اعتبار داوطلبانه و مستقل بودنشان بر هیچکس پوشیده نیست. چرا که کار در این سازمان ها بر مبنای ذوق و علاقه و اشتیاق فردی، با کمترین چشم داشت مادی، با هدف رسیدن به افق های متعالی و انسانی پایه ریزی شده است. اما شرط موفقیت سازمان های مردم نهاد در استقلال آن از دولت و حاکمیت است. اگر سازمانی واقعا مردم نهاد است و با مشارکت داوطلبانه مردم تأسیس شده باشد، دولت وظیفه حمایت و اداره ی مستقیم آن را به عهده نخواهد داشت و می تواند آرا و نظرات مردم را نمایندگی کند و در امور و حقوق شهروندان به ایفای نقش بپردازد.

همانطور که مطرح شد نظارت عمومی و علی الخصوص کارکرد جامعه ی مدنی و سازمان های غیر دولتی در استراتژی مبارزه با قاچاق کالا بسیار مؤثر است. غالب کشورها علی الخصوص کشورهای توسعه یافته به خوبی به خطر قاچاق کالا و ارز پی برده اند و می دانند اگر فورا با آن برخورد نکنند، تهدید بزرگی برای ثبات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آن ها خواهد بود. ضمنا مردم نسبت به این مسأله حساس اند و مسئولان آن جوامع هم نمی خواهند که حساسیت آن ها کاهش یابد. در ایجاد این حساسیت که ضمانتی مهم برای پیشگیری از این گونه خطرات است، نظام مقتدر و هم چنین دسترسی به رسانه ها و مشارکت سازمان های مردم نهاد در مبارزه و تصمیم گیری نقش مهمی دارند.

کلام آخر

مشارکت دادن مردم در مبارزه به اعتبار مسئله محور بودن مردم و حساس بودن آن ها نسبت به پیامدهای منفی قاچاق کالا وارز منجر به این می شود که نقش و ظرفیت بی بدیلی برای سازمان های مردم نهاد مهیا کرده است.

پژوهش خبری //نویسنده مسئول:رضا فروانی، متخصص حوزه روانشناسی