بازگشت تنش در روابط دوحه- ریاض به نقطه اول

تنها پس از گذشت نیم ساعت از تماس تلفنی تمیم بن حمد امیر قطر با محمدبن سلمان ولیعهد عربستان دوباره تنش در روابط دوحه- ریاض به نقطه اول بازگشت. این تماس تلفنی پس از آن برقرار شد که دونالد ترامپ رئیس جمهور امریکا در پی دیدار با امیر کویت و طرح مباحث جدی در مورد مشکلات منطقه، بر آن شد تا نقش میانجی را بین قطر و عربستان بازی کند و البته این دیدار پرده دیگری از اختلافات در داخل شورای همکاری خلیج فارس را به نمایش گذاشت جاییکه صباح احمد جابر الصباح، از قصد ائتلاف سعودی برای حمله نظامی به قطر در آغاز تنش خبر داد و این ائتلاف آن را تکذیب کرد. 

اما چرا تنشی که در روابط دوحه – ریاض از پنجم ژوئن و یک روز پس از سفر ترامپ به ریاض آغاز شد همچنان ادامه دارد و حتی میانجیگری امریکا و تماس تلفنی تمیم بن حمد با محمد بن سلمان نیز نمی تواند به آن پایان دهد؟ به نظر می رسد ادامه دار بودن این تنش با تصمیم نشست ریاض بی ارتباط نیست یکی از تصمیم های مهم نشست ریاض که در آن ترامپ حضور داشت موضوع مبارزه با تروریسم و افراط گرایی بود و پس از این نشست هم بود که عربستان همسایه خود قطر را به حمایت از تروریسم و افراط گرایی متهم و روابطش را با دوحه قطع کرد و بلافاصله امارات، مصر و بحرین نیز به تبعیت از ریاض، روابط خود را با دوحه قطع کردند.

در طول این مدت یکی از شروط اصلی ائتلاف سعودی برای کاهش تنش، دست برداشتن قطر از حمایت از تروریسم و افراط گرایی بود  آن هم از سوی عربستان که خود متهم اصلی ترویج افراط گرایی وحمایت از تروریسم است و همین چند روز پیش روزنامه نیویورک تایمز از انتشاراسناد دیگری از دست داشتن سفارت این کشور در واشنگتن در حملات تروریستی 11 سپتامبر  خبر داد. مصر و امارات هم در این میان به عربستان پیوستند چرا که حمایت دوحه از اخوان المسلمین را تهدیدی برای خود می دانستند و منامه هم که با انقلاب مردمی روبروست به دلیل مشارکت نظامیان سعودی در سرکوب مردم بحرین خود را وام دار ریاض می دانست.

در چنین فضایی که یکی از شروط اصلی ائتلاف سعودی برای عادی سازی روابط دست برداشتن دوحه از حمایت از تروریسم است پس از تماس تلفنی امیر قطر با ولیعهد عربستان، سعودی ها سعی کردند با پیش دستی وانمود کنند که تماس تمیم بن حمد با محمدبن سلمان به معنای تسلیم قطر در برابر شروط 13 گانه  از جمله دست برداشتن از حمایت از تروریسم است. دوحه نیز به خوبی می دانست که پذیرش چنین شروطی علاوه بر از دست دادن استقلال به معنای اعتراف رسمی به حمایت از تروریسم است که می تواند ضمن تبرئه سعودی ها، پیامدهای حقوقی و بین المللی را  علیه دوحه به دنبال داشته باشد و به نظر می رسد روشدن این نقشه سعودی ها سبب شد تا محمد بن عبدالرحمن آل ثانی وزیر امور خارجه قطر در سی وششمین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل در ژنو ضمن رد شروط 13 گانه، اعلام کند کسانی که مخالفان خود را تروریسم می خوانند در مبارزه با تروریسم جدی نیستند و در پی آن، انور قرقاش، وزیر خارجه امارات نیز خطاب به مسئولان قطری گفت:«این بحران ساختگی نیست، بلکه نتیجه حمایت قطر از افراط گرایی و توطئه علیه استقرار همسایگانش بوجود آمده است».  چهار کشور عضو ائتلاف سعودی هم در بیانیه ای تاکید کردند «بهتر بود وزیر خارجه قطر از پشت این تریبون بین المللی، پایبندی دوحه به توقف حمایت از تروریسم را اعلام می کرد.

----------------------------------------------

رضا محمدمراد