عید قربان یا عید الاضحی (روز دهم ذی الحجه) از عیدهای بزرگ مسلمانان است. بنابر روایات دینی، در این روز خدا به ابراهیم خلیل فرمان داد اسماعیل را ذبح کند. او اسماعیل را به قربانگاه برد ولی جبرئیل همراه با «قوچى» فرود آمد و ابراهیم آن را به جای اسماعیل قربانی کرد.
روز دهم ماه قمری ذی الحجه، مصادف با عید قربان از گرامی ترین عیدهای مسلمانان است که به یاد ابراهیم و فرزندش اسماعیل، توسط بسیاری از مسلمانان جشن گرفته میشود، این عید یکی از روزهای فرخنده در گاهشماری اسلامی است.
در این عید که از جمله تعطیلات رسمی مسلمانان است، از یک تا چهار روز جشن گرفته میشود و در طی آن مردم با پوشیدن بهترین پوشاک خود، پس از انجام عبادات، به دید و بازدید و جشن و سرور میپردازند.
البته برگزار کردن مراسم قربانی در این عید بر همه واجب نیست و تنها بر زائران کعبه در مراسم حج واجب است، اما بسیاری از مسلمانان در سراسر جهان در این روز، گوسفند، گاو یا شتری را قربانی کرده و گوشت آن را میان همسایگان و مستمندان تقسیم میکنند.
حاجیان در این روز پس از به پایان رساندن مناسک حج، حیوانی را ذبح میکنند و پس از قربانی آنچه بر آنان در حال احرام، حرام شده بود - مانند نگاه کردن در آینه، گرفتن ناخن و شانه زدن مو -، حلال میگردد و با توجه به اینکه حج، یکی از عبادتهای بسیار مهم در اسلام است،
توانایی به انجام رساندن آن نیز برای هر مسلمانی بسیار شادی آور است، در نتیجه، روزی که پس از انجام وظایف سنگین حج، به عنوان جایزه الهی و اتمام احرام پیش میآید را عید میدانند.
همچنین در روایتهای مکرری نقل شده که در روز عید قربان، قربانی کنید تا گرسنگان و بیچارگان نیز به خوراک برسند.
عید قربان به عنوان یکی از بزرگترین اعیاد اسلامی، در مناطق مختلف کشورمان با مراسم و آیین هایی خاص و شکوهی ویژه برگزار می شود. با دقت در نحوه برگزاری این مراسم مشاهده می شود اگرچه مردم هر ناحیه، آداب متفاوتی در این خصوص دارند ولی این مراسم در لایه های عمیق تر شبیه یکدیگر و مطابق با آیین های دیرین و کهن برگزاری عید سعید و عزیز قربان است.
ایرانیان بنا بر رسوم ویژهای که دارند از مدت ها پیش از روز عید قربان، خود را آماده جشن می کنند و مقدمات این مراسم با خرید حیوان قربانی آغاز می شود. انتخاب حیوان برای قربانی در هر منطقه متناسب با عادت ها و عقاید ویژه همان منطقه است و حیوان قربانی با شرایط خاصی برای زمان ذبح، نگهداری، آماده و آراسته می شود.
ایرانیان قربانی خود را در مناطق مختلفی فدیه می کنند، برخی در اماکن مقدس از جمله امامزاده ها، برخی در خانه های مسکونی و برخی دیگر در میدانهای اصلی محل زندگی به انجام این عمل معنوی میپردازند. پس از قربانی بنا بر رسم رایج، گوشت قربانی برای تبرک بین مردم همان ناحیه و به ویژه مستمندان توزیع می شود.
قربانی کردن با نیت الهی در بین ایرانیان از ارزش و جایگاه ویژهای برخوردار است و علاوه بر به جای آوردن این سنت حسنه در عید قربان، در هنگام برآورده شدن نذرهای خود و یا به دست آوردن موفقیت های مادی در زندگی نیز با قربانی کردن حیوانی حلال گوشت و تقسیم آن بین همسایه ها و افراد فقیر، به عرض ارادت به ذات احدیت و شکر گذاری به درگاه الهی می پردازند.
یکی از جالب ترین و منحصربه فردترین سنت ها و آدابی که در روز عید سعید قربان در مناطق مختلف برگزار می شود، عیادت گسترده و حضور همسایگان و نمازگزاران مسجد محلات از خانواده همسایه ها و دیگر نمازگزاران به صورت دسته جمعی و پس از خاتمه نماز عید سعید قربان است.
مردم مسلمان ایران پس از به جای آوردن نماز صبح در مساجد مانده و با طلوع آفتاب نماز عید سعید قربان را باشکوه و عظمت هرچه بیشتر به جای می آورند.
کمک به همنوع و دستگیری از مستمندان یکی دیگر از سنت های حسنه مردم در اعیاد اسلامی است که به صورت گسترده و دسته جمعی از سوی نمازگزاران عید قربان در مساجد جمع آوری می شود و علاوه بر مستمندان محل، امام جماعت مسجد و خادم مسجد نیز کمک هایی را دریافت می کنند.
مهم ترین و تأثیرگذارترین بخش نذورات و کمک های عید سعید قربان در مراسم قربانی و توزیع قربانی ها در بین مستمندان به ثبت می رسد که مسلمانان این خطه از میهن اسلامی در شهرها و روستاهای مختلف در این روز با شور و شوق بسیار همه مستمندان و افراد بی بضاعت را در جشن و سرور خود شریک می کنند.
در مناطق روستایی و مناطقی که آداب و سنن مردم از تأثیرات و هجمه های کمتر فرهنگی قرار گرفته است شاهد مراسم ویژه ای در خصوص قربانی کردن هستیم که از جمله می توان به جدا کردن بهترین گوسفند از سوی فرد روستایی و پرورش ویژه این گوسفند برای قربانی کردن در روز عید قربان اشاره کرد.
از دیدگاه مردم مناطق استان خوردن گوشت قربانی برکت دارد و حتی خود صاحب قربانی نیز برای اینکه از این برکت بی نصیب نماند به اندازه سهم یک همسایه از گوشت قربانی بهرهمند میشود.
صاحبان قربانی با دعوت از گروه های دف نواز و مولودنامه خوان ها تا پاسی از شب به شب زنده داری و مدح و ثنای پیامبر اکرم می پردازند، که این مهم خود به آداب و رسوم ویژه این روز مبارک حلاوت و شیرینی وافری می بخشد.
زمان اقامه نماز
وقت نماز عید فطر از اوّل آفتاب است تا ظهر، ولی مستحب است نماز عید قربان را بعد از بلند شدن آفتاب بخواند و در عید فطر مستحب است بعد از بلند شدن آفتاب افطار کند و زکات فطره را بدهد و بعد نماز عید را بجا آورد.
اعتقادات شیعیان
این نماز در زمان حضور امام شیعه واجب است و باید به جماعت خوانده شود، و در غیراینصورت مستحب است.
روش خواندن نماز عید قربان
نماز عید قربان مسلمانان در دو روز عید فطر و عید قربان میخوانند. این نماز در سال اول هجرت واجب شد و مسلمانان در زمان حضرت محمد(ص) ، به جماعت در این نماز شرکت میکردند. این نماز پس از فوت پیامبر، برای مسلمانان سنت موکده دانسته میشود. خطبه پس از نماز عید و شنیدن آن سنت است.
نماز عید فطر و قربان دو رکعت است. اقامه آن همانند نماز صبح است با این تفاوت که به جای سوره توحید در رکعت اول و دوم مستحب است به ترتیب سورههای اعلاء و سوره الشمس خوانده شود به علاوه رکعت اول ۵ و رکعت دوم ۴ قنوت دارد.
رکعت اول:در رکعت اوّل بعد از خواندن حمد و سوره باید پنج تکبیر گفت و بعد از هر تکبیر یک قنوت خواند و بعد از قنوت پنجم تکبیر دیگری بگوید و به رکوع رود، بعد دو سجده به جا آورد و برخیزد.
رکعت دوم:در رکعت دوّم بعد از خواندن حمد و سوره چهار تکبیر گفته میشود و بعد از هر تکبیر قنوت خوانده میشود و بعد از تکبیر پنجم به رکوع رفته و بعد از رکوع دو سجده به جا آورد و تشهّد و سلام گفته میشود.
نماز عید سوره مخصوصی ندارد، ولی بهتر است که در رکعت اوّل آن سوره شمس (سوره ۹۱) و در رکعت دوّم سوره غاشیه (سوره ۸۸) را بخوانند، یا در رکعت اوّل سوره لاْعْلی (سوره ۸۷) و در رکعت دوّم سوره شمس را بخوانند.
در قنوت، هر دعایی میتوان خواند، ولی خواندن دعای «اللهمَّ اَهْلَ الکبْریاءِ وَالعَظَمَهِ، وَاَهْلَ الْجُودِ وَالْجَبَرُوتِ …» توصیه شده است.
برگزاری نماز عید قربان فردا در سراسر میهن اسلامی برگزاری نماز عید قربان فردا در سراسر میهن اسلامی برگزاری نماز عید قربان فردا در سراسر میهن اسلامی برگزاری نماز عید قربان فردا در سراسر میهن اسلامی برگزاری نماز عید قربان فردا در سراسر میهن اسلامی برگزاری نماز عید قربان فردا در سراسر میهن اسلامی