به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز کرمانشاه؛ منطقهای سرسبز و دارای پیشینهای تاریخی به قدمت ۳ هزار سال، بیشتر مردمانش کشاورز، دامدار و باغدار بوده، مردم پاوه مسلمان و به لهجه هورامی حرف میزنند. پاوه با این لهجه به معنی ایستاده بر پاهای خود معنی میدهد. شهر پاوه مرکز شهرستان پاوه و اورامانات بهفاصله ۱۱۲ کیلومتری از مرکز استان کرمانشاه قرار دارد و ۴۵ کیلومتر با کشور عراق مرز مشترک دارد. سرهنگ پاسدار مراد علی محمدی در خصوص حماسه ۲۶ مرداد ماه ۱۳۵۸ به روایت اسناد چنین گفت:
در بیستم مردادماه ۱۳۵۸ گروههای ضدانقلاب در روستای قوری قلعه جمع شدند و قطعنامهای تنظیم نمودند که در آن خواستار تشکیل شورای شهرستان پاوه و خروج پاسداران از منطقه و دادن خود مختاری به کردستان بودند. مردم در شهر علیه ضد انقلاب تظاهرات کردند و در فرمانداری متحصن شدند و خواستار اعزام نیروی کمکی برای ایجاد امنیت در شهر شدند. چند روز بعد ۶۰ نفر پاسدار به فرماندهی اصغر وصالی به پاوه اعزام شدند و تعدادی از پاسداران سپاه کرمانشاه توسط بالگردهای هوانیروز نیز به این شهر منتقل و در آنجا
مستقر گردیدند. نیروهای ضدانقلاب با گرایشهای مختلف خود را به قوری قلعه رساندند. بعداز ظهر بیست و چهارم مردادماه ۱۳۵۸ به پاوه حمله کردند. پاسگاه ژاندارمری و خانه پاسداران قرارگاه نظامی شهر بود. گروه اصغر وصالی و برخی پاسداران در خانه پاسداران بودند. ملا قادر قادری، روحانی محبوب مدرسه قرآن پاوه هم در بین مدافعان شهر بود. با تاریک شدن هوا هجوم گسترده ضدانقلاب از همه جهت شروع شد. پاسگاه ژاندارمری در محاصره ضدانقلاب قرارداشت، اما نیروهای مستقر در آن دلاورانه میجنگیدند. اصغر وصالی که شرایط را برای دفاع چندان مناسب نمیدید به پاسداران باقیمانده در شهر دستور داد که به طرف ساختمان سپاه عقب نشینی کنند. نیمههای شب درگیری به داخل شهر کشیده شد ساعتی بعد افراد مسلح وارد بیمارستان پاوه شدند تعدادی از نیروهای پاسدار که در آنجا بستری بودند بیرحمانه و به فجیعترین وضع بشهادت رسانند. اخبار وحشتناک پاوه یکی پس از دیگری به مرکز کشور میرسید. دکتر چمران از طرف دولت و تیمسار فلاحی فرمانده نیروی زمینی ارتش و سه نفر از پاسداران نخستوزیری به همراه مقادیری مهمات بوسیله یکدستگاه بالگرد هوانیروز زیر رگبار دشمن خود را به پاوه رساندند.
مدیر کل حفظ آثار ونشر ارزشهای دفاع مقدس در ادامه افزود:اصغر وصالی آخرین وضعیت پاوه را به حضور دکتر چمران و تیمسار فلاحی گزارش میدهد. شرایط ناامیدی حاکم بود از ۶۰ پاسدار غیرمحلی تعدادی شهید و تعدادی نیز مجروح شده بودند. با تاریک شدن هوا نیروهای حزب دمکرات خود را به مراکز حضور پاسداران نزدیک کرده و از هر طرف دست به حمله زدند. حضور دکتر چمران مایه امید شده بود و مدافعان با شجاعت به مقابله برخاستند. پاسگاه ژاندارمری به فرماندهی دلاور مردی از سبز پوشان سپاه استان کرمانشاه سردار
آیت شعبانی هدایت میشد.
سرهنگ پاسدار مراد علی محمدی در خصوص حماسه پاوه گفت: صبح روز ۲۶ مردادماه ۱۳۵۸ بالگرد امداد به طرف پاوه به پرواز درآمد مقداری آذوقه و مهمات زیر رگبار گلوله تخلیه و تعدادی از مجروحین به همراه تیمسار فلاحی جهت ارسال کمک بیشتر به پاوه به سمت کرمانشاه به پرواز درآمد. همان روز هواپیمای فانتومی که برای شناسایی و کمک رفته بود در ۴ کیلومتری شرق پاوه به کوه برخورد و هر دو خلبانش به شهادت رسیدند. ساعت ۴ بعدازظهر بالگرد دوم که حامل آذوقه و تعدادی نیروی کمکی از سپاه کرمانشاه بود بر زمین نشست و سپسدر برگشت درحالی که حامل تعدادی از مجروحینبرای اعزام به کرمانشاه بود. در اثر تیراندازی ضدانقلاب ملخ بالگرد به تپه مجاور محل فرود اثابت و در اثر برخورد آن با زمین سرنشینان بالگرد به همراه تعدادی از نیروهایی که در اطراف بالگرد بودند و دو خلبان آن به شهادت رسیدند.
شب بیست و ششم
غرش مسلسلها، صدای انفجار خمپارهها قطع نمیشد. ضدانقلاب جلو میآمدند. خانههای شهر را غارت میکردند بین مهاجمان و افراد بومی درگیری بوجود میآمد. شیونزنها و بچهها به گوش میرسید. بلندگوهای ضدانقلاب به مردم اعلام میکردند. حزب اعلام نموده هر کس به ما بپیوندد در امان است فقط پاسدارها و دکتر چمران را تحویل بدهید. در مقابل آنها بلندگوی خانه پاسداران روشن و به مردم اعلام میکرد از ضدانقلاب نترسید ما خبر داریم نیروی کمکی در راه است. صبح بود رادیو فرمان تاریخی حضرت امام (ره) را خطاب به نیروهای مسلح و دولت قرائت نمود:
بسمالله الرحمن الرحیم
از طرف ایران گروههای مختلف ارتش و پاسداران و مردم غیرتمند تقاضا کردهاند که من دستور بدهم به سوی پاوه رفته، غائله را ختم کنند من از آنان تشکر میکنم به دولت، ارتش و ژاندارمری اخطار میکنم اگر با توپها و تانکها و قوای مجهز تا ۲۴ ساعت دیگر حرکت به سوی پاوه نشود من همه را مسئول میدانم.
من به عنوان ریاست کل قوا به رئیس ستاد ارتش دستور میدهم که فوراً با تجهیزات کامل عازم منطقه شوند و به تمام پادگانهای ارتش و ژاندارمری دستور میدهم که بیانتظار و دستور دیگر و بدون فوت وقت با تمام تجهیزات به سوی پاوه حرکت کنند و به دولت دستور میدهم وسایل حرکت پاسداران را فوراً فراهم کند
تا دستور ثانوی من مسئول این کشتار وحشیانه را قوای انتظامی میدانم و در صورتیکه تخلف از این دستور نمایند با آنان عمل انقلابی میکنم. مکرر از منطقه اطلاع میدهند که دولت و ارتش کاری انجام ندادهاند من اگر تا ۲۴ ساعت دیگر عمل مثبت انجام نگیرد سران ارتش و ژاندارمری را مسئول میدانم
۲۷ / ۵ / ۱۳۵۸ روحاله الموسوی الخمینی
بدنبال صدور فرمان تاریخی حضرت امام خمینی (ره) نیروهای مسلح به همراه نیروهای مردمی به سمت پاوه حرکت کردند. شور و هیجان سراسر کشور را فراگرفت اقشار مختلف مردم پس از اعلام آمادگی خواستار همراهی با رزمندگان اسلام برای آزادسازی شهر پاوه شدند. جوانان مدافع خسته و مجروح دل که از پاوه دفاع میکردند با صدور فرمان روحیه گرفته و پیش از رسیدن قوای کمکی بسیاری از موقعیتهای ضدانقلاب را فتح و شهر را آزاد کردند با رسیدن نیروها پاوه را پاکسازی و ضد انقلاب را تعقیب کردند. پاوه ایام به یاد ماندنی را تجربه کرد. پاوه ایران کوچکی شده بود که قلب تمام ایرانیها در آن میتپید.
مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در خصوص حماسه مردم پاوه میفرمایند:
من در پاوه منطقهای که برادران اهل تسنن در آنجا فداکارانه با دشمن اسلام و دشمنان جمهوری اسلامی ایران جنگیدند؛ دلهای مصمم، ارادههای قاطع و چهرههای بشاش در مقابل بشارتهای اسلام مشاهده کردم.