تریتا پارسی: آمریکا متن برجام را نقض کرده است

مجری شبکه الجزیره انگلیسی در ابتدای گفتگوی زنده اختصاصی از طریق اسکایپ در واشنگتن دی سی با تریتا پارسی، رییس نیاک درباره اظهارات جدید دولت دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا، درباره توافق هسته‌ای ایران (برجام) از وی پرسید: آیا شما از شنیدن این خبر متعجب شده‌اید که 50 دقیقه گفت و شنودهای بسیار پویا میان آقای ترامپ، که می‌خواست بلافاصله اقدامات بیشتری (علیه برجام) انجام دهد، از یک سو، و مشاوران ارشدش از سوی دیگر، رخ داده است، زیرا مشاوران ترامپ به وی می گفتند: نه ، تو باید آن را همانطور که هست نگهداری و شاید بتوانی، ضمن حفظ برجام، اقدامات بیشتری (علیه ایران) انجام دهی؟ 

تریتا پارسی پاسخ داد: «من متعجب نشدم، زیرا به نظر من، رییس جمهور ترامپ قبلاً نیز به روشنی اعلام کرده بود که این توافق (برجام) را نمی‌خواهد. من فکر نمی‌کنم ترامپ پیامدهای (ناگوار) دور ریختن (لغو) این توافق را کاملاً درک کرده باشد، ولی به عقیده من، مشاوران ترامپ این مسئله را به خوبی درک می‌کنند. ترامپ به مشاوران خود این مأموریت را داده بود که راهی برای لغو برجام - بدون ایجاد بحران یا منزوی کردن آمریکا - پیدا کنند و این در حالی است که مشاهده می‌کنیم شش ماه پس از روی کار آمدن دولت ترامپ، آنان (مشاوران ترامپ) نتوانسته‌اند چنین راهی را پیدا کنند، زیرا متن این توافق، تعمداً به طرزی نگاشته شده است که آمریکا و ایران را محدود سازد که نتوانند مخاصمات میان خود را گسترش دهند و همچنین قادر نباشند به راحتی این توافق را به‌هم زنند. از همان ابتدا، متن برجام به نحوی تنظیم شده است که برای هر کشوری که بخواهد آن را از بین ببرد، بسیار پرهزینه تمام شود. به نظر من، دولت ترامپ به تدریج در حال درک این مطلب است. 

مجری پرسید: فاصله میان حالت کنونی و امروزِ برجام و آنچه که دولت ترامپ تلاش دارد آن را به آن تبدیل کند، چقدر است؟ 

پارسی: به نظر من، آقای ترامپ در واقع هیچ ایده‌ای در این خصوص ندارد. به عقیده من، مشکلی که ترامپ با این توافق دارد، بسیار مشابه همان مشکلی است که رییس کابینه اسرائیل (نتانیاهو) و برخی دیگر از افراد - از جمله پادشاه عربستان سعودی - با این توافق دارند. آنان با نفسِ هرگونه توافق (با ایران) مخالفند و برای‌شان هیچ فرقی نمی‌کند که جزییات آن توافق چه باشد. آنان کلاً از این ایده که آمریکا با ایران به توافق برسد، خوششان نمی‌آید، زیرا این به خودی خود، ایران را از انزوا خارج می کند و تا حدی باعث پذیرش این واقعیت می‌شود که ایران قدرتی بزرگ در منطقه است. از اینرو، به دلایل جغرافیایی-سیاسی (ژئوپولیتک)، رییس کابینه اسرائیل و پادشاه عربستان سعودی اصولاً از این ایده خوششان نمی‌آید. دولت پیشین آمریکا (دولت اوباما) بر این باور بود که این حقیقتی غیرقابل اجتناب است که ایران واقعاً قدرتی بزرگ در منطقه است و شما باید راهی برای پرداختن به این موضوع پیدا کنید. اگر شما بتوانید راهی برای پذیرش این موضوع (که ایران قدرت منطقه ای است) پیدا کنید، که به طور همزمان مانع دستیابی ایران به سلاح‌های هسته‌ای شود، آنگاه این بسیار خوب خواهد بود. 

مجری پرسید: آیا هیچ احتمالی وجود دارد که - البته من نمی‌خواهم حرف در دهان شما بگذارم،  ولی - آیا به رغم این که واشنگتن اعلام کرده است تهران علیه روح برجام عمل می‌کند، واشنگتن در حقیقت خودش در حال عمل برضد روح برجام باشد؟ مثلاً اگر شما (آمریکا) مدام بگویید این توافق ایراداتی دارد، با وجودی که از لحاظ قانونی و حقوقی، این توافق هیچ مشکلی ندارد، این مسئله باعث می‌شود که فضای تجارت (کشورهای خارجی) با ایران سرد شود و مانع از آن می‌شود که کشورهای خارجی پای خود را از مرحله صرفاً گفتگو و مذاکره فراتر بگذارند و واقعاً در ایران سرمایه‌گذاری کنند. این مسئله باعثِ کندی گردش چرخ‌های همان روندی می‌شود که شما درباره آن صحبت کردید، یعنی مانع پایان دادن به انزوای ایران و وارد کردن آن در جامعه بین‌المللی خواهد شد. 

تریتا پارسی: شما کاملاً درست می‌گویید، ولی در حقیقت من فکر می کنم که آمریکا حتی از این نیز فراتر رفته است. تا چند ماه پیش، واقعیت همین بود که شما گفتید (آمریکا روح برجام را نقض کرده بود)، ولی اکنون دولت ترامپ خودش نه‌تنها روح برجام، بلکه «بند 29 متن برنامه جامع اقدام مشترک» را مشخصاً نقض کرده است. در آن بند (بند 29) به روشنی آورده شده است که آمریکا یا هیچیک از سایر امضاکنندگان این توافق (گروه پنج به علاوه یک) حق ندارد علیه تجارت عادیِ ایران، که اکنون (کاملاً) قانونی است، هیچ‌گونه اقدامی انجام دهد. این در حالی است که در اجلاس اخیر سران گروه 20، دولت ترامپ به‌شدت تلاش کرد کشورهای دیگر را قویاً تشویق کند که با ایران وارد تجارت و معامله نشوند. این نقض روشن این توافق هسته‌ای است و دیگر نمی‌توان گفت که صرفاً نقض "روح" برجام است.» 

مجری پرسید: به نظر شما، چقدر احتمال دارد که آمریکا این توافق را در 90 روز آتی لغو کند، زیرا شما می‌دانید که دولت آمریکا باید هر سه‌ماه یکبار، تصمیم بگیرد که آیا خوب است که به (پایبندی به) این توافق برای دوازده هفته‌ی دیگر همچنان ادامه دهد یا خیر.  

پارسی: به عقیده من، راهبرد (دولت آمریکا) به تدریج در حال تبدیل شدن به این راهبرد است که تاجایی که می‌تواند فضای تجارت (کشورهای خارجی) را با ایران سرد کند، تا ایران از منافع پیروی از برجام کاملاً محروم شود و (دولت آمریکا) امیدوار باشد که ایرانیان که هیچ سودی از برجام عایدشان نمی‌شود، خودشان از این توافق دست بکشند و از آن خارج شوند. اگر چنین شود، ایرانیان (مقامات ایرانی) - و نه دولت ترامپ - خودشان هزینه نقض برجام و فروپاشی آن را خواهند پرداخت.