سیاست تهاجمی ریاض به اعتبار و اقتصاد آن لطمه زده است

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما، عربستان سعودی با در پیش گرفتن سیاست خارجی تهاجمی در سالهای اخیر، علاوه بر به خطر انداختن اقتصاد و ثبات این پادشاهی، شراکت های سنتی و جایگاه بین المللی خود را نیز به مخاطره انداخته است.

پایگاه اینترنتی المانیتور نوشت: از دو سال و نیم قبل که ملک سلمان بن عبدالعزیز آل سعود به تاج و تخت رسید، سیاست خارجی تهاجمی تر و جسورانه تری را نسبت به سلفش در پیش گرفت. روشن است که ملک سلمان اهل خطر کردن است اما مشخص نیست که وی تا چه اندازه موفق بوده است. 

این پادشاهی در باتلاق جنگ یمن گرفتار شده است، از رقیبش ایران عقب افتاده است و در شورای همکاری خلیج فارس شکاف ایجاد کرده است. اتحادهای سنتی درهم شکسته اند و مخالفت هایی با سیاست های سعودی در دو سوی اقیانوس اطلس شکل گرفته اند.

از زمان پادشاهی ملک فیصل سیاست خارجی عربستان سعودی واکنشی و محتاطانه بوده است. این پادشاهی اهل خطر کردن نبود. سیاست امنیت ملی از طریق ابزارهای مخفی اجرا و از اعمال زور اجتناب می شد. 

اما ملک سلمان خیلی سریع در اوایل 2015 به یمن تجاوز کرد این جنگ به فاجعه انسانی برای مردم یمن و بن بستی نظامی برای ائتلاف سعودی تبدیل شد. بیماری وبا در بیست و یک استان از بیست و دو استان یمن شیوع یافته و گزارش شده است دویست و پنجاه هزار نفر به این بیماری مبتلا شده اند. اما نبردها در یمن نتوانسته است تغییری را ایجاد کند.

این جنگ همچنین برای عربستان سعودی بسیار پرهزینه است. نه ماه نخست این عملیات ها بیش از پنج میلیارد دلار برای عربستان هزینه داشت. بر اساس برآوردی، در حال حاضر عملیات های نظامی هر ماه نزدیک به هفتصد میلیون دلار هزینه دارد. همچنین هزینه های مخفی دیگری برای حمایت از کشورهایی مثل سودان که نیروی نظامی به این جنگ اعزام کرده اند، وجود دارد.

این جنگ همچنین بر شراکت های گذشته تاثیر گذاشته است. عمان به این ائتلاف ملحق نشد. از آن زمان ملک سلمان و سلطان قابوس به طور مستقیم دیدار نکرده اند. پارلمان پاکستان، تنها قدرت هسته ای مسلمان، به اتفاق آراء به بی طرف ماندن و اعزام نکردن نیروی نظامی به  جنگ علیه شورشبان حوثی(انصار الله) رای داد. مصر نیز از این ائتلاف حمایت چندانی نکرد.

ایران بزرگ ترین ذینفع در این تحولات بوده است. ایران در مقایسه با هزینه های عربستان سعودی، هزینه چندانی نداشته است. نیروهای نیابتی ایران در عراق و سوریه همواره در برابر دشمنان سنی شان پیروز بوده اند.  

ملک سلمان در سال 2016 روابط خود را با ایران قطع کرد. اکنون عربستان سعودی آشکارا از دشمنان ایران حمایت می کند. شاهزاده ترکی بن فیصل آل سعود دو بار در کنفرانس های مجاهدین خلق (گروهک تروریستی منافقین) در پاریس شرکت کرده است. اما این اقدامات ایران را مرعوب نساخته است. 

این پادشاهی پس از نشست ریاض در ماه مه که ظاهرا به نظر می رسید کشورهای مسلمان را در حمایت از عربستان سعودی متحد کرد، شتاب زده بحران با قطر را آغاز کرد. در عوض، اختلاف با دوحه شورای همکاری خلیج فارس را دچار شکاف کرده است. عمان هر چه  بیشتر از عربستان سعودی دور شده است. رسانه های پاکستانی به شدت به تلاش سعودی ها برای تعطیل کردن سازمان خبری قطری الجزیره و محدود کردن حاکمیت قطر انتقاد کرده اند. صدها هزار کارگر پاکستانی در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس کار می کنند و این کشور رسما بی طرف است، اما این نزاع بیش از گذشته اعتبار روابط خارجی سعودی ها را در اسلام آباد و دیگر کشورها کاهش داده است.

عربستان سعودی به طور ناگهانی و ظرف هفتاد و دو ساعت پیش از آغاز نشست گروه بیست، برنامه هایش را برای شرکت در این نشست در هامبورگ لغو کرد. در عوض، یک تکنوکرات (فن سالار) را به نمایندگی از این پادشاهی فرستاد. بر اساس ارزیابی های آلمانی ها، سعودی ها نگران بودند در این نشست بر آنها فشارهای پنهانی برای مذاکره با دوحه وارد شود. پسر ملک سلمان، ولیعهد او، نیز به هامبورگ نرفت. عربستان سعودی میزبانی نشست گروه بیست را در 2020 برعهده دارد.

موفقیت آمیز ترین سیاست خارجی ملک سلمان تلاش برای جلب نظر دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، در نشست ریاض بوده است. اما جنگ یمن و اختلاف با قطر برای عربستان سعودی به قیمت از دست دادن حمایت های کنگره آمریکا تمام شده است. جدیدترین قرارداد خرید تسلیحاتی نیم میلیارد دلاری برای جنگ یمن تنها توانست حمایت شمار اندکی از سناتورهای سنا را جلب کند(پنجاه و سه رای موافق در برابر چهل و هفت رای مخالف). اکنون رئیس کمیته روابط خارجی سنا می گوید، دیگر مجوز فروش سلاح به هیچ کشور دیگر عضو شورای همکاری خلیج فارس را تا زمان حل بحران قطر بررسی نخواهد کرد. سعودی ها بیش از دیگر کشورها در خطرند زیرا بطور پیوسته به تامین سلاح برای نبرد علیه حوثی ها(انصارالله) نیاز دارند.

در لندن نیز عربستان سعودی باید با شرایط نامساعد مقابله کند. اندیشکده ای این پادشاهی را به بزرگ ترین حامی مالی مساجد افراط گرا در انگلیس متهم کرده است. نخست وزیر انگلیس از انتشار نتایج تحقیقات دولتی درباره موضوعی مشابه خودداری کرد، که ظاهرا به این علت بود که نتایج مشابهی را نشان داده است. حزب کارگر، حزب مخالف دولت انگلیس، که در تابستان امسال پیروزی بزرگی به دست آورد، توقف فروش سلاح به نیروی هوایی سلطنتی ریاض را بطور اخص و کل این پادشاهی را بطور اعم خواستار شده است. نیروی هوایی عربستان سعودی به حمایت های آمریکا و انگلیس به شدت وابسته است و هرگونه ممنوعیت فروش سلاح می تواند آن را فلج کند.

با توجه به پایین بودن بهای نفت در آینده قابل پیش بینی، این پادشاهی با چالش های اقتصادی شدیدی مواجه است. این کشور نمی تواند بیش از دیگر کشورها پول بیشتری را با توجه به سرانه جمعیت برای سلاح هزینه کند. اگر هزینه های دفاعی عربستان سعودی مهار نشود، امیدهای آن برای اصلاحات اقتصادی نقش برآب خواهد شد. اکنون زمان آن است که عربستان سعودی رویکرد سنتی تر و اقدامات محتاطانه تری را در سیاست خارجی در پیش بگیرد.