ضرورت تجدید نظر در ساختار و فرآیندهای حوزه مدیریت بحران

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، محمد باقر قالیباف امروز در سخنانی در مراسم رونمایی از دستاوردهای سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، با اشاره به پیشرفت های صورت گرفته در این سازمان طی سال های گذشته افزود: مدیریت بحران در روزهای ابتدایی که ما توفیق خدمت در شهر تهران پیدا کردیم، حتی جایی برای استقرار نداشت. در آن زمان ساختمانی طراحی شده بود که با شرایط ویژه برای مدیریت بحران ساخته شود اما امروز سرانجام کار به نتیجه رسیده و این مجموعه مایه افتخار شهر است.

وی تاکید کرد: هر چند باید اقرار کنیم این سازمان هنوز به نقطه ای نرسیده که بحران های جدی شهر را اداره کند، با این وجود جا دارد به همه متخصصان و همکارانم در شهرداری تهران و همچنین به اندیشمندانی که خارج از محیط شهرداری دلسوزانه در مراکز تحقیقاتی، دانشگاهی و سازمان های بین المللی با این مجموعه همکاری کردند تقدیر و تشکر کنم.

شهردار تهران گفت: بحران ما این است وقتی پشت تریبون ها قرار می گیریم یادمان می رود خطاب به چه کسانی صحبت می کنیم؛ ما در پشت تریبون به جای اینکه بگوییم چه کرده ایم، در نقش اپوزویسیون حرف می زنیم.

قالیباف ابراز داشت: باید به ما مسئولان بگویند هر کسی پشت تریبون قرار گرفت، توضیح دهد که در حوزه مسئولیت خودش چه کرده است. اینکه چرا دیگران کار  نکردند مهم نیست، مهم این است ما چه کاری کردیم؟ حالا مدیریت بحران خودش گرفتار این بحران است.

وی با اشاره به قانون مدیریت بحران مصوب سال 1387 گفت: پنج سال ابتدایی این قانون آزمایشی بوده و دوره آزمایشی آن در سال 1393 تمام شده است؛ البته نمی خواهیم بگوییم که بی قانون هستیم اما باید کارهای اداری لازم نیز روی این قانون انجام شود. با این وجود جای این سوال وجود دارد که با همان قانونی که نوشته شد، چه کردیم؟ .

شهردار تهران اظهار کرد: در سال 85 هنوز این قانون نوشته نشده بود اما در شهر تهران به موضوع مدیریت بحران پرداخته شد چرا که تهران حتما یکی از شهرهای پر خطر کشور است و کشور ایران نیز جزو 10 کشور حادثه خیز دنیا به شمار می رود از این رو مدیریت شهری از روز اول موضوع مدیریت بحران را مورد توجه قرار داد.

قالیباف با اشاره به چالش ها و دلسوزی های فراوان در شورای شهر سوم به منظور پیشرفت حوزه مدیریت بحران در شهر تهران، ادامه داد: تهران تنها شهری است که قانون مدیریت بحران آن را بر عهده شهردار گذاشته و در بقیه کشور این مسئولیت بر عهده استانداران است. 

وی تصریح کرد: آنهایی که در زمان بروز حوادث مثل حادثه پلاسکو به دنبال رفتار سیاسی غیر منطقی هستند، حداقل گزارش  کمیته ملی پلاسکو و گزارش شورای اسلامی شهر را بخوانید و نسبت به قضاوت هایی که در زمان حادثه صورت گرفت، مقایسه کنید، همچنین ببینید آیا کارهایی که در شهر تهران صورت گرفته با مجموعه کشور قابل قیاس است؟ 

شهردار تهران ادامه داد: البته ما اقرار می کنیم با همه این تلاش ها، حتما مدیریت بحران تهران جوابگوی نیازها نیست و در حداقل ها قرار داریم.

قالیباف به اقدامات صورت گرفته به منظور افزایش ایمنی در شهر نیز اشاره کرد و گفت: در سال 84 ما در حدود 70 ایستگاه آتش نشانی داشتیم که هر ایستگاه 10.7 کیلومتر مربع را تحت پوشش داشتند؛ باید توجه داشته باشیم که از سال 84 تا امروز روزانه حدود هزار ماشین در این شهر پلاک می شود و چند میلیون خودرو نیز به شهر اضافه شده است. اگر قرار بود در آتش سوزی و حریق با همان وضعیت قبلی به محل حادثه برسیم، چه وضعیتی در شهر تهران به وجود می آمد؟

وی افزود: از 75 ایستگاه قدیمی آتش نشانی که در سال 84 در شهر تهران وجود داشت، ما نزدیک به 40 ایستگاه را به طور کامل تخریب و نوسازی کردیم و تعداد ایستگاه ها را نیز از 75 ایستگاه به 125 ایستگاه رساندیم. از دیگر سو مناطق تحت پوشش هر ایستگاه از 10.7 کیلومتر مربع به 6.7 کیلومتر مربع کاهش پیدا کرد اما هیچ وقت کسی نگفت خدا قوت.

به گفته قالیباف با وجود افزایش تعداد خودروها در شهر تهران اما زمان رسیدن نیروهای آتش نشانی به محل حادثه از 5 دقیقه و 32 ثانیه به 4 دقیقه و 10 ثانیه  کاهش پیدا کرده است، این در حالی است که همه عوامل برای دیر رسیدن نیروهای امدادری در شهر فراهم بوده است 

شهردار تهران با بیان اینکه تا پیش از این دوره مدیریت شهری حتی یک پایگاه مدیریت بحران در شهر وجود نداشت»، اظهار کرد: امروز 110 پایگاه داریم که در هر محله تجهیزات در آنها مستقر شده و آموزش ها نیز ارایه شده است.

وی به موضوع شناسایی گسل ها اشاره کرد و گفت: از سال 85 بحث شناسایی گسل ها در شهر تهران شروع شد و در این راستا بیش از سه هزار کار میدانی و فعالیت های تحقیقاتی صورت گرفت. با استفاده از تجربه دیگران، کمک سازمان های بین المللی و فعالیت های صورت گرفته در نهایت نقشه گسل ها را در تهران آماده کردیم. مراکز علمی و تحقیقاتی زیادی برای شناسایی گسل ها به ما کمک کردند و خود شهرداری در این کار پیشقدم بود. 

قالیباف اظهار کرد: برای این کار همه مسیرها را طی کردیم و اخیرا هم این موضوع در شورای عالی شهرسازی به تصویب رسید. جالب اینجا است که در مکاتباتی که با ما انجام می دهند، ما بدهکار هستیم چرا که خطاب به ما می گویند ما نقشه گسل ها را تهیه کردیم و حالا شما توضیح دهید چرا گسل ها را در سیستم نمی گذارید! البته من در توضیح نوشتم دوستانی که این عتاب و خطاب را می کنید، آن روزها شما نبودید چرا که از سال 88 جمع اندیشمندان شهر و مراکز تحقیقاتی همه با هم تلاش کردیم که این سند را تهیه کردیم و خودمان این سند را در طرح تفصیلی و جامع گذاشتیم؛ امروز اگر سری به سایت بزنید گسل ها مشخص است و آئین نامه ها نیز روشن است.

وی افزود: شهرسازی تهران سیستم شهرسازی تحت وب و طرح تفصیلی دارد اما سوال ما این است که  کدام شهر دیگر کشور این سیستم را دارد؟ در کجا شهرسازی هوشمند است و با کدام طرح تفصیلی اقدامات انجام می شود؟

شهردار تهران تصریح کرد: از موارد بحران در کشور ما آن است که یک آتش سوزی اتفاق می افتد، امروز نیز همه کارهای کارشناسی صورت گرفته است اما چه کسی ضمانت می کند در آتش سوزی بعدی این اتفاقات نیفتد؟  در این زمینه نباید بهانه کنیم و بگوییم قانون نداریم. البته که می توانستیم قانون بهتر از این هم داشته باشیم اما ما مجریان باید بگوییم قانون را چطور اجرا کردیم؟ اگر ده ها قانون خوب بنویسیم اما آن را اجرا نکنیم، چه فایده ای دارد؟

قالیباف تاکید کرد: رقمی که شهرداری تهران در طول مدت 14 سال در حوزه مدیریت بحران سرمایه گذاری کرده است به چند هزار میلیارد تومان می رسد. در قانون نیز سالانه اعتباری برای بحث پیشگیری در نظر گرفته می شود، اما جای سوال وجود دارد که در این مدت 14 سال سهم شهر تهران با 740 کیلومتر مربع مساحت و هشت میلیون نفر جمعیت از این چند هزار میلیارد تومانی که در حوزه مدیریت  بحران هزینه شده، چقدر است؟ با این وجود مدیریت شهری خودش چند هزار میلیارد تومان برای تجهیزات، امکانات و ... هزینه کرده است.

وی با اشاره به رونمایی از دستاوردهای سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، تاکید کرد:  این نرم افزارهایی که امروز رونمایی می شود کار یک ساله و دوساله نیست، بلکه پایه گذاری آن ها در طول سالیان گذشته انجام شده و رنج و زحمت های زیادی روی آن انجام گرفته است  که امروز به راحتی از طرح تاب آوری، نقشه گسل، کاهش خطرات محلات و ... سخن می گوییم.

قالیباف در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع نوسازی بافت های فرسوده و پر خطر نیز اشاره کرد و گفت: بر اساس قانون مجلس شورای اسلامی باید سالانه 10 درصد نوسازی انجام شود تا در طول یک دوره 10 ساله مشکل بافت فرسوده شهرها حل شود. الان حدود 10 سال از این قانون گذشته و باید نوسازی بافت های فرسوده تمام می شده است اما با این وجود پیشرفت نوسازی در بافت های فرسوده کشور 8 درصد بوده است. در این زمینه خوشحال هستیم که در شهر تهران 34 درصد بافت های فرسوده را در نزدیک سه هزار هکتار مساحت بافت فرسوده احیا و نوسازی کردیم این در حالی است که بر اساس قانون امروز باید در شهر تهران به مرز 80 درصد می رسیدیم.

شهردار تهران تاکید کرد: ما از اینکه بافت فرسوده در شهر تهران 34 درصد پیشرفت داشته است و نسبت به بقیه شهرها پیشتاز هستیم، خوشحالیم اما نسبت به وظیفه ما که نوسازی 80 درصد بافت فرسوده بوده است، هنوز عقب هستیم. در این شرایط آن 8 درصدی ها هم توضیح دهند که چرا به 80 درصد نرسیدند؟ 

وی گفت: تنها از اعتبار قطعی مصوب مجلس که ردیف و بودجه مشخصی برای نوسازی بافت فرسوده شهرها وجود دارد ، دولت حدود 600 میلیارد تومان به شهر تهران بدهکار است اما با این وجود ما در شهر تهران 34 درصد نوسازی را انجام دادیم. این در شرایطی است که ما در شهر تهران به کمک شورای شهر همه عوارض و جریمه ها را به صورت 100 درصد در بافت فرسوده بخشیده ایم و شهرداری از یک درآمد بزرگ در بافت فرسوده صرف نظر کرده است.

قالیباف افزود: بخشی از مراکز مهم تاسیساتی و زیرساخت ها نیز از جمله نقاط مهم و اساسی هستند که باید برای آنها هم تدبیر شود. 

شهردار تهران بر ضرورت تجدید نظر ساختاری در حوزه مدیریت بحران تاکید کرد و گفت: در این ساختار و سیستم کسی که مسئولیت مدیریت بحران را بر عهده می گیرد، دستش خالی است و نمی تواند اعمال مدیریت و فرماندهی کند. به همین جهت ما دچار اشکال ساختاری هستیم و باید این اشکال را اصلاح کنیم.

وی در ادامه به برخی رفتارهای سیاسی نیز اشاره کرد و گفت: در یکی از جلسات یکی از دوستان شورای شهر تهران می گفت اگر بخواهیم بگردیم و دو نفر مدیری را در حوزه نظری و علمی پیدا کنیم که تجربه مدیریت بحران را داشته باشد، حتما یک نفر از آنها قالیباف است؛  بعد می گفت حالا توضیح دهید شما با چه تخصصی مدیریت بحران شده اید؟ وقتی موضوع سیاسی می شود، شرایط اینگونه خواهد شد.  قانون گفته است من مسئول مدیریت بحران باشم. خدا رحم کرده است که هم تخصص این کار در دهه 70 را داشته ام و هم سابقه این کار را در سه بحران مهم زلزله طبس ، رودبار و بم -  منهای مدیریت بحران در دوران دفاع مقدس را داشتم. 

شهردار تهران در ادامه بر ضرورت توجه به بهسازی تاکید کرد و گفت:  در مجموعه مدیریت بحران، مرکز تحقیقات ملی و ساختمان و محیط های دانشگاهی کارهای خوبی برای بهسازی صورت گرفته است، حداقل همین اقدامات را ابلاغ کنیم تا کار انجام شود.

وی ابراز داشت:  در زمینه بهسازی پل های شهر تهران نیز کار بزرگی انجام شد، چرا که به جز پل های ساخته شده جدید، عمدتا پل های قدیمی نیز بازنگری و نوسازی شده است. 

قالیباف مهم ترین بخش مدیریت بحران را پیشگیری بیان کرد و گفت: به دلیل اینکه در ساختار و فرایندهای مدیریتی دچار مشکل هستیم، نتیجه این می شود که اگر اعتبار و بودجه ای هم به اسم مدیریت بحران می آید، این اعتبار به کارهای دیگر  اختصاص پیدا می کند. 

وی به اقدامات گسترده صورت گرفته در شهر تهران به منظور آموزش و فرهنگسازی اشاره کرد و گفت: مردم ما نیز نشان دادند که اگر در حوزه فرهنگ سازی و ایمنی اقدام کنیم  نیز همراه هستند. به عنوان نمونه  در دولت اصلاحات بیشترین آسیب تصادفات مربوط به عدم استفاده کمربند ایمنی بود. ما طرحی برای مشکل حمل و نقل و ترافیک شهر تهران و پیشگیری حوادث در جاده ها را دنبال کردیم چرا که در آن زمان سالی 28 هزار نفر در تصادفات جاده ای کشته می شدند که این آمار از جنگ هم بیشتر بود. در آن روز در دولت به ما گفتند همه این ها را قبول داریم ، شما اگر تنها موضوع کمربند ایمنی را اجرا کردید، ما بقیه این طرح را نیز اجرا می کنیم. 

شهردار تهران تاکید کرد: 97 درصد مردم ما تا سال 80 کمربند نمی بستند اما طی مدت زمان کمتر از دو ماه، بالای 70 درصد مردم کمربند بستند و قبول کردند دو نفر سرنشین جلوی ماشین ننشینند.  از این رو مردم  نشان دادند اگر مسئولانشان پای کار باشند، نیاز به چند سال زمان نیست بلکه یک کار نشدنی را در 45 روز انجام می دهند. 

قالیباف یادآور شد: با وجود همه کارهای نرم افزاری و سخت افزاری اگر در تهران حادثه ای اتفاق بیفتد، واقعا خطرناک است چرا که مدیریت بحران نمی تواند موضوعات را دنبال کند. این در حالی است که امکان مالی، ظرفیت ها و  امکانات وجود دارد اما از این امکانات به درستی استفاده نمی شود.

وی ادامه داد: روزی که تصمیم گرفتند در این شهر گازکشی کنند، تبدیل کردن انرژیهای فسیلی به انرژیهای الکتریسیته منطق اقتصادی نداشت چرا که تقریبا 42 درصد بهره دهی در تبدیل انرژی به دست می آمد، از این رو تصمیم گرفته شد تا گاز را به درب خانه ها برسانیم. اما امروز که فناوری ها اجازه می دهد تا این بهره دهی را به بالای 72 درصد برسانیم و حتما بخش خصوصی نیز می تواند این کار را انجام دهد، چرا این همه گاز را زیر پای شهر می گذاریم و این گاز را تبدیل به انرژی پاک و الکتریسیته نمی کنیم؟ حداقل باید در پشت دروازه های شهر بتوانیم انرژی را تبدیل کنیم و به خانه ها برسانیم.

شهردار تهران گفت: ما موضوعاتی مثل آتش نشانی و بستن کمربند ایمنی را دنبال می کنیم اما این تصمیمات اساسی است که ما را از انفجارها و آتش سوزی های متعدد و مرگ و میر بالا در زلزله نجات می دهد، چرا این تصمیمات اساسی را نمی گیریم؟.

وی در پایان خاطر نشان کرد: امیدوارم توفیق پیدا کنیم که در هر کجا هستیم به جای رفتارهای سیاسی در موضوعات تخصصی  که با جان، سلامت و ایمنی مردم سرو کار دارد، کار خود را به درستی انجام دهیم.