نخست وزیر در کشاکش چند جانبه ،
انگلستان، انتخابات پارلمانی و بریگزیت
خانم می در موقعیتی وارد مذاکرات خروج از اتحادیه اروپا می شود که با "بدنه حزبی ناراضی و نامطمئن از توانایی مقام نخست وزیری " مواجه است.
به گزارش سرویس بین الملل
خبرگزاری صدا وسیما ، انتخابات پارلمانی انگلستان سرانجام به موقعیتی منجر شد که هیچ حزبی نتوانست اکثریت آراء را برای تشکیل دولت تک حزبی به دست آورد و در نتیجه شاهد تشکیل پارلمان معلق در این کشورهستیم.
مسئله برگزیت از همان ابتدای تصمیم نخست وزیر انگلستان به برگزاری انتخابات زود هنگام پارلمانی، به دال مرکزی این انتخابات تبدیل شد چرا که راهبرد اصلی خانم می، افزایش اقتدار دولت در مذاکرات خروج از اتحادیه اروپا بود. بدیهی است این راهبرد خانم می با شکست مواجه شده است و پیامدهای این شکست، ضربه به وجاهت و توان رهبری خانم می؛ ارتقاء موقعیت حزب کارگر؛ ارتقاء موقعیت اتحادیه اروپا در مذاکرات خروج؛ عدم قطعیت بیشتر در فضای مذاکرات خروج و دشوار تر شدن انتخاب گزینه خروج سخت انگلستان از اتحادیه اروپا خواهد بود.
ضربه به وجاهت رهبری خانم می
این عبارت مورد استفاده روزنامه ساندی تلگرام که " ترزا می در دفتر نخست وزیر و نه در قدرت" عبارت گویایی است که می تواند نشانه ای از تضعیف موقعیت خانم می در سپهر سیاسی انگلستان از جمله در حوزه مدیریت فرایند خروج این کشور از اتحادیه اروپا باشد. خانم می در موقعیتی وارد مذاکرات خروج از اتحادیه اروپا می شود که با بدنه حزبی ناراضی و نامطمئن از توانایی نخست وزیر برای رهبری حزب در انتخابات پارلمانی دور بعد مواجه است. در این چارچوب، مدیریت داخلی مذاکرات خروج برای خانم می به مراتب دشوار تر خواهد شد. تعدادی از طرفداران خروج سخت از حزب محافظه کار به پارلمان راه یافته اند و در برابر اعطاء امتیاز به اتحادیه اروپا مقاومت خواهند کرد. با این وجود، نسبت محافظه کارانی که رای به ماندن در اتحادیه اروپا داده بودند، و نمایندگانی که خواستار یک برگزیت پراگماتیک هستند نیز قابل توجه است. در این نگاه، خانم می در درون حزب خود از دو طرف تحت فشار خواهد بود. از طرف اروپاگرایانی که به دنبال تضعیف اثربخشی برگزیت هستند و از طرف شکاکان به اروپایی که در صورت تزلزل او در مذاکرات خروج، به او حمله خواهند کرد.
یک همه پرسی کوچک !
از دست رفتن اکثریت پارلمانی حزب محافظه کار و افزایش قابل توجه حمایت عمومی از حزب کارگر در کنار افزایش نسبی حمایت از حزب اروپاگرای لیبرال دموکرات و سقوط حزب ضد اروپای یوکیپ در این انتخابات را می توان به عنوان یک همه پرسی کوچک در خصوص پدیدار خروج ارزیابی کرد. چرا که در نظر مردم انگلستان، حزب محافظه کار به رهبری خانم می، برگزیت سخت را انتخاب کرده بود حال آنکه در نظر مردم انگلستان، حتی اکثریت آنهایی که به خروج انگلستان از اتحادیه اروپا رای دادند، خروج سخت واجد تبعات اقتصادی فراوانی خواهد بود. خانم می پس از اینکه دال مرکزی انتخابات اخیر را برگزیت قرار داد، موفق به تصریح سازوکار و برنامه خروج مورد نظر خود نزد افکار عمومی نشد و صرفا بر توانایی رهبری خود برای مواجهه ای منسجم و قدرتمند با اتحادیه اروپا تاکید کرد. در واقع یکی از ضعف های عمده کارزار انتخاباتی خانم می، ارتباط با افکار عمومی در حوزه های مختلف از جمله فرایند خروج از اتحادیه اروپا بود.
ارتقاء موقعیت حزب کارگر
گرچه کسب 43 درصد آراء رای دهندگان توسط خانم می که فراتر از درصد آراء خانم تاچر و تونی بلر بوده است تا حدودی موجب تسلی خاطر حزب محافظه کار را فراهم می کند، ولی موفقیت کوربین در افزایش سهم خود به 41 درصد مجموع آراء، زنگ خطری جدی برای حزب محافظه کار به صدا درآورده است. در انتخابات اخیر، کوربین موفق شد که دستور کار سیاسی کمپین های انتخاباتی را تا حدودی از مسئله برگزیت منحرف سازد و به سمت مسائلی چون نابرابربی و ریاضت اقتصادی متمایل کند. در ضمن، تقویت موقعیت کوربین به عنوان رهبر دولت سایه که عبارت "خروج با اولویت تولید شغل" را برگزیده است- عبارتی که به معنای لزوم یک معاهده تجاری خوب با اتحادیه اروپاست- یکی از علل دشواری انتخاب گزینه خروج سخت برای انگلستان خواهد بود.
مشکل اجماع سازی در دولت جدید
می دانیم که خانم می برای بازیابی موقعیت خود، چاره ای جز ائتلاف و یا همراهی راهبردی حزب دموکراتیک وحدت طلب ایرلند شمالی نخواهد داشت. نکته مهم مرتبط با برگزیت آن است که گرچه حزب دموکراتیک وحدت طلب ایرلند شمالی حامی خروج از اتحادیه اروپاست، همواره بر تمایل خود برای خروج نرم انگلستان از اتحادیه اروپا تاکید کرده است. این حزب همچنین مخالف آن است که نتیجه مذاکرات خروج به ایجاد مرزهایی سخت و اعمال کنترل های شدید مرزی میان ایراند شمالی و ایرلند جنوبی منجر شود. این مسئله عملا خروج انگلستان از اتحادیه گمرکی را بسیار دشوار می کند چرا که در صورت خروج از این اتحادیه، چاره ای جز تشدید کنترل مرزی نخواهد بود. مشکل دیگی خانم می آن است که حزب او در این دوره 12 عضو جدید از منطقه اسکاتلند دارد. منطقه ای که به شدت طرفدار اتحادیه اروپا است و در نتیجه این اعضاء جدید چاره ای جز توجه به خواست عمومی مردم اسکاتلند نخواهند داشت.
چالش تصویب لایحه لغو بزرگ
مشکل و پیچیدگی جدید متاثر از نتایج انتخابات پارلمانی انگلستان به لایحه لغو بزرگ باز می گردد. می دانیم که لایحه لغو قوانین اروپایی موسوم به لایحه لغو بزرگ، سبب خواهد شد تا قوانین اروپایی که طی بیش از 40 سال عضویت انگلیس در اتحادیه اروپا به قوانین این کشور ضمیمه شده بود، لغو و به قوانین انگلیسی تبدیل شود. در این بین، در ترکیب پیچیده و متضاد پارلمانی فعلی، جایگزینی قوانین به ویژه در حوزه های مهاجرت؛ کشاورزی و گمرکات که نیازمند تصویب در مجلس عوام و مجلس اعیان است بسیار دشوار خواهد بود.
مسیر پیش روی در مذاکرات خروج
می دانیم که اصول کلیدی مورد نظر خانم می پیش از انتخابات اخیر پارلمانی؛ پایان دادن به حرکت آزاد؛ پایان دادن به صلاحیت دادگاه های اروپایی؛ پایان دادن به مشارکت مالی بزرگ با اتحادیه و پایان دادن به اعمال قدرت اروپا بر سیاست تجاری انگلستان بوده است. بدیهی است، تحقق برگزیت نرم، مستلزم توفیق اکثریت پارلمان در تغییر یک یا چند اصل از اصول مورد اشاره خواهد بود. رویدادی که تحقق آن چندان آسان نخواهد بود. باید توجه کرد که نتایج انتخابات اخیر به معنای رفع نگرانی عمیق مردم انگلستان در خصوص پدیده مهاجرت بی رویه نیست. پدیده ای که یکی از عوامل اصلی رای اکثر مردم انگلستان به خروج از اتحادیه اروپا بود. به نظر می رسد یکی از دلایل سقوط حزب یوکیپ نیز آن بود که دو حزب کارگر و محافظه کار موفق شدند بخش های مهمی از آراء طرفداران پیشین این حزب را به سمت خود جلب کنند چرا که در جریان فعالیت کارزارهای انتخاباتی، هر دو حزب کارگر و محافظه کار، خود را در خصوص نتایج همه پرسی خروج متعهد نشان دادند.
این مسئله نشانه ای از آن است که نمایندگان هر دو حزب کارگر و محافظه کار در پارلمان، چاره ای جز توجه به نگرانی های مهاجرتی و ملی گرایانه مردم انگلستان ندارند. به عنوان مثال، تعداد زیادی از نمایندگان حزب کارگری در پارلمان جدید، از حوزه های انتخاباتی که به خروج انگلستان از اتحادیه اروپا آری گفته بودند به پارلمان راه یافته اند. در این چارچوب به نظر می رسد آنچه انگلستان در نهایت به دنبال آن خواهد بود، ترکیبی از خروج از اتحادیه اروپا با برخی از اشکال پیچیده از توافق تجارت آزاد خواهد بود. به عنوان مثال، دولت انگلستان ممکن است فضای بیشتری برای مذاکراتی حرفه ای در خصوص مهاجرت شهروندان اتحادیه اروپا که در بخش های مهمی چون خدمات درمانی؛ کشاورزی و مالی تخصص دارند مهیا سازد. البته به نظر می رسد دولت به هیچ وجه تقدم دادگاه های اروپا را بر قوانین داخلی انگلستان را نپذیرد.
اتحادیه اروپا و نتایج انتخابات پارلمانی
به نظر می رسد اتحادیه اروپا نگران تضعیف موقعیت دولت انگلستان در مدیریت داخلی فرایند خروج است. مسئله ای که ممکن است به پیچیده تر شدن و طولانی تر شدن مذاکرات خروج منجر شود. در نگاه اروپا، ضعف طرف مذاکره کننده اتحادیه اروپا یعنی انگلستان، فرایند مذاکرات را با ابهام؛عدم قطعیت و پیچیدگی مواجه می کند. از دیگر سو، نتایج انتخابات پارلمانی انگلستان احتمالا موقعیت اتحادیه اروپا را در مذاکرات خروج تقویت خواهد کرد. انگلستان با دولتی تضعیف شده مواجه است و از دیگر سو اتحادیه اروپا به ویژه بعد از تحولات اخیر سیاسی در کشورهای اروپایی به ویژه پیروزی ماکرون در فرانسه، در مرحه بازیابی اعتماد به نفس خود قرار دارد. این دو پدیده ممکن است موجب افزایش فشار اتحادیه اروپا بر انگلستان به ویژه در حوزه تعهدات مالی آن کشور به اتحادیه و همچنین حقوق آینده شهروندان اروپایی مایل به کار در انگلستان شود. البته اروپا بر این نکته نیز وقوف دارد که شکست مذاکرات خروج نیز به نفع اروپا نخواهد بود.
جمع بندی
امروز حیاتی ترین پرسشی که اتحادیه اروپا در موقعیت کنونی اش از خود می پرسد آن است که چگونه اطمینان حاصل کند که انگلستان هزینه ترک این اتحادیه را پرداخت خواهد کرد و موقعیت آن در خارج از اتحادیه اروپا بهتر از درون اتحادیه نخواهد بود.
در واقع از دیدگاه اتحادیه اروپا، تقویت انسجام آسیب دیده این اتحادیه در گروه احترام بیش از پیش به هنجارهای مقوم اتحادیه اروپا به ویژه حرکت آزاد سرمایه؛ نیروی کار؛ خدمات و کالا است.
در این چارچوب، دست این اتحادیه نیز برای اعطاء امتیازهایی به انگلستان که این هنجار بنیادین را نقض کند چندان باز نیست.
-----------------------
نویسنده - دکتر حسین مفیدی احمدی ، پژوهشگر مسائل اروپا
.