778 زمین لرزه در خراسان رضوی

ثبت 778 زمین لرزه در مدت پنج روز و تداوم پس لرزه ها ، نیروهای ستاد مدیریت بحران خراسان رضوی را برای مقابله با خطرات وقوع زمین لرزه های شدید احتمالی بسیج کرد.

تکرار و تعدد پس لرزه هایی با قدرت تخریب بالا ،یکبار دیگرخاطره تلخ فاجعه انسانی بم را برای مردم پایتخت معنوی ایران با میزبانی میلیونها زائر یادآوری کرد.

16 فروردین امسال ، زلزله 6 و یک دهم ریشتری در خراسان رضوی ،4مصدوم، 2کشته ،تخریب 40 تا 100 در صدی چند روستا و ثبت 200 پس لرزه شدیددر فاصله 16 ساعت از وقوع نخستین زلزله، تیتر درشت اخبار خبرگزاری ها و رسانه های داخلی و خارجی بود.

همچنین ثبت 1330 زمین لرزه در اردیبهشت ماه 96 تلنگری به مسئولان بود تا به یاد آورند خراسان رضوی به دلیل واقع شدن بر روی گسل، در معرض خطر ویرانی قرار دارد.

از پرتلفات‌ترین زلزله های ایران در ۲۴ سال گذشته می توان از زلزله طبس با 15 هزار کشته، زمین‌لرزه دشت‌بیاض و فردوس با 12 هزار کشته و زلزله رودبار و منجیل در سال ۱۳۶۹ با حداقل 40 هزارکشته یاد کرد.

خوب است بدانیم سالانه حدود 500 هزار زمین لرزه اتفاق می افتد که از این تعداد 100 هزار زمین لرزه احساس می‌شود.

شکرچی‌زاده رئیس مرکز تحقیقات راه ومسکن میگوید:در زلزله ای که فروردین ماه 96 در خراسان رضوی به وقوع پیوست حدود هزار واحد مسکونی در روستاهای منطقه آسیب دید .

دکتر سید کیوان حسینی رئیس مرکز تحقیقات زمین‌لرزه ‌‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد میگوید:زمین لرزه نتیجهٔ رهایی ناگهانی انرژی از داخل پوسته زمین است که امواج مرتعشی را ایجاد می ‌کند.او در توضیح عمق زلزله یافاصله بین مرکز و کانون زلزله اضافه میکند:زلزله های عمیق با عمق کانون بیش از 300 کیلومتر ،زلزله های متوسط با عمق کانون بین 70 تا 300 کیلو متر،وزلزله های کم عمق با عمق کمتر از 60 کیلومتر است و هر چه عمق زلزله ها کمتر باشد خرابیهای بیشتری دارد.

او همچنین با تاکید بر اینکه همه ساخت‌وسازهای انجام‌شده روی پهنه برشی گسل، با وقوع زلزله، به طور کامل تخریب می‌شود، میگوید: در دنیا سازه‌ای وجود ندارد که روی پهنه گسل ساخته‌شود و مقاوم باشد پس برای جانمایی شهرهای جدید باید از مطالعات کامل و نظر کارشناسان و متخصصان زمین شناسی بهره برد.

علی وطن خواه کارشناس زلزله و حوادث غیرمترقبه با اشاره به اینکه خراسان رضوی جزو شش استان نخست کشور به لحاظ حادثه خیزی است و این امر ضرورت اجرای طرح های پیشگیرانه را در این استان دو چندان می کند میگوید: استان خراسان رضوی حدود 6 میلیون نفر جمعیت دارد و 65 درصد مساحت استان در خطر نسبی بالا و 35 درصد در محدوده متوسط خطر زلزله قرار دارد.

اوبا ارائه آمار وقوع سالانه 600 زلزله در مناطق مختلف خراسان رضوی به قرار گیری خراسان رضوی بر روی گسل و تجمع تنش و انرژی داخل منطقه‌ای ( 21گسل‌ فعال )و آزاد شدن این انرژی در طول زمان اشاره کرده و میگوید ، وقوع زمین لرزه های شدید در خراسان رضوی دور از انتظار نیست.

بی شک اقدامات پیشگیرانه و برنامه های علمی طراحی ساختمان‌ها و مقاوم‌سازی بناهای شهری وخانه های روستایی از مهمترین روشهای پیشگیرانه برای مقابله با خرابی های زلزله است که محمود فخرائیان کارشناس ارشد زمین‌شناسی نیز به آن اشاره میکند.

این در حالیست که محمد مقدوری معاون عمرانی استاندار خراسان رضوی اعلام کرده است خراسان رضوی دارای 466 هزار و 791 هکتار بافت فرسوده است و در سالهای اخیر به بحث نوسازی بافت‌های فرسوده توجه کمتری شده و روند بهسازی بافتهای فرسوده به کندی انجام می شود.در حال حاضر تنها 25 درصد از خانه های روستایی استان در برابر زلزله ۶ریشتری مقاوم است .

دکتر «سیدکیوان حسینی» که از بی توجهی مدیریت بحران استانداری خراسان رضوی به توصیه ها و تذکرات این مرکز در خصوص احتمال وقوع زمین لرزه های شدید گله مند بود میگوید: مرکز تحقیقات زمین لرزه شناسی دانشگاه فردوسی مشهد با کمبود امکانات ، تجهیزات و تکنولوژی پایش زلزله های احتمالی مواجه است و چندین بار از استانداری، برای تخصیص بودجه ده میلیارد ریالی خریدتجهیزات پایش زلزله استمداد شده اما تاکنون هیچ پاسخ مثبتی دریافت نشده است. حسینی از مسئولان استان برای جلوگیری از وقایع ناگوار زلزله در آینده وکمک به کاربردی شدن تحقیقات صورت گرفته برای پایش زلزله استمداد میطلبد.

دکتر حسینی میگوید: بارها در باره احتمال وقوع زمین لرزه های بزرگ به استانداری هشدار داده ایم اما پاسخ مثبتی برای رفع کمبودها دریافت نکرده ایم ،امروز غفلت از این هشدارها بی توجهی به حق زندگی در شرایط امن برای میلیونها نفر از ساکنان استانیست که بر روی گسل های فعال بنا شده است.

او با اشاره به نامناسب بودن جانمایی ساخت و سازها میگوید: به‌هیچ‌وجه بر روی پهنه گسل نباید ساخت‌وساز انجام شودو رقم کلی جهانی اعلام‌شده برای رعایت حریم گسل‌ها و جلوگیری از انجام ساخت‌وسازها، تا فاصله ۵۰۰متر از هر طرف از خط اصلی گسل است که در ساخت و سازهای انجام شده ،اعمال نشده است.

ابوالقاسم باغبان‌نژاد مدیر ساماندهی و مهندسی بحران شهرداری مشهد مشکل اصلی را در حوزه نظارت بر ساخت‌وسازها میداند و رعایت مقرارت در ساخت و سازها و اصول ایمنی را بهترین راهکار برای پیشگیری از خسارتهای زلزله اعلام می کند.

دکتر حمیدرضا موسوی دانش آموخته دکتری معماری یاد اوری میکند،معماران هم نقش راهبری تخصصی در گروههای طراحی بر عهده دارند و میتوانند خطرات خرابی ناشی از زلزله را کاهش دهند اما نبود آیین نامه های اجرایی در قوانین و مقررات مربوط به ساخت و ساز در شهرداری مهمترین ریشه ناتوانی در نظارت و پایش ویرانی های زلزله است که فقط سه بخش از الزامات عمومی به مقوله کاهش آسیب پذیری در برابر زلزله می پردازد و مفاد آن فراتر از آیین نامه 2800 زلزله نیست.

آیین‌نامه 2800 اصول اصلی محاسبات ساختمان‌ها در مقابل بارهای جانبی زلزله را شامل می‌شود و دربردارنده کلیات، محاسبه ساختمان‌ها در برابر نیروی زلزله و ضوابط ساختمان‌های با مصالح بنایی غیرمسلح است.

همگان به یاددارند ساعت 5 و 26 دقیقه صبح پنجم دی ماه 1382 زمان وقوع حادثه تلخ بم بود، از روزها قبل بم بارها لرزیده بود. شواهدی از بروز زمین لرزه مانند گرم شدن آب قناتها و پر آب شدن برخی چاهها تا شنیده شدن صداهای مهیب از درون زمین و پیش لرزه های خفیف روی داده بود اما غفلت و بی توجهی مسئولان ،موجب مرگ 40 هزار نفرو زخمی وبی خانمان شدن بیش از 30 هزار نفرشد.

امروز نگرانی هایی از بابت تکرار زلزله هایی با قدرت تخریب بالا در اذهان عمومی وجود دارد و باید با فرهنگ سازی بر تکمیل مطالعات از نظر لرزه‌خیزی و تخصیص اعتبار لازم برای تجهیز مرکز زلزله شناسی استان به ابزار و تکنولوژی پایش زلزله و اجراهای کارشناسی شده و همچنین تکمیل مراحل مقاوم‌سازی ساختمانها در منطقه نگاهی ویژه داشت.