تشدید رقابت میان ایران و عربستان ناآرامی‌های منطقه را شعله‌ورتر می کند

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما  ، روزنامه نیویورک تایمز نوشت نتیجه تشدید اختلافات کشورهای حوزه خلیج فارس و جدال قدرت میان ایران و عربستان تنها به نفع گروه های فرقه گرا و افراطی است و بیش از گذشته منطقه را دستخوش آشوب و ناآرامی خواهد کرد.

پایگاه اینترنتی این روزنامه آمریکایی در تحلیلی درباره تحولات خاورمیانه به قلم دیوید کرک پاتریک و آنه بارنارد نوشت: اگر گروه داعش دو حمله روز چهارشنبه در ایران را انجام داده باشد- همانطور که این گروه ادعا می کند- زمان بسیار مناسبی را برای ایجاد ناآرامی های بیشتر در منطقه انتخاب کرده است.

ایران خیلی سریع عربستان سعودی، رقیبش در جدال قدرت در دست کم دو جنگ نیابتی در منطقه در کشورهای سوریه و یمن، را سرزنش کرد.

البته به نظر می رسید عربستان سعودی دلمشغولی دیگری داشت که به این انتقاد واکنش نشان نداد. در پی تصمیم سعودی ها و دیگر متحدان عربی اش برای قطع روابط با قطر به عنوان بخشی از جدال قدرت دیگر در میان کشورهای حوزه خلیج فارس، بخش عمده برنامه های رسانه های دولتی عربستان سعودی سرگرم انتقاد از این کشور همسایه و متحد قدیمی این پادشاهی است.

حملات در تهران خطر آغاز درگیری های گسترده تر منطقه ای میان این دو قدرت بزرگ- ایران و عربستان سعودی- را آن هم در زمانی که بلوک حوزه خلیج فارس متحد با غرب با خود دچار اختلاف شده را تشدید کرده است. البته عربستان سعودی در دو سالی که ملک سلمان و ولیعهد قدرتمندش شاهزاده محمد بن سلمان روی کار آمده اند، نشان داده است  برای درگیر شدن در چند جبهه تمایل غیرمنتظره ای دارد.

مدتها است که ترکیه یکی از شرکای پادشاهی های حوزه خلیج فارس در جنگ نیابتی علیه ایران در سوریه بوده است. اما روز چهارشنبه پارلمان این کشور مجوز اعزام نیرو به پایگاه این کشور در قطر- ظاهرا برای کمک به دفاع از قطر در برابر سعودی ها- را تصویب کرد.

مهمتر این که شاید سعودی ها واقعا خطر سوق دادن قطر- بزرگ ترین تولیدکننده گاز طبیعی دنیا و میزبان بزرگ ترین پایگاه هوایی آمریکا در منطقه- به سمت ایران را به جان خریده باشند.

تهران مشتاقانه به قطر پیشنهاد داده است مواد غذایی و دیگر نیازهای آن را پس از بسته شدن مسیرهای مهم حمل نقل از عربستان سعودی تامین کند.

تا کنون قطر این پیشنهاد ایران را رد کرده و گفته است ترجیح می دهد از ترکیه و از مسیر هوایی نیازهای خود را تامین کند. مقامات نزدیک به وزیر امور خارجه قطر گفتند، البته دیپلمات های قطری به طور پنهانی مذاکرات خود را با همتایان ایرانی شان افزایش داده اند.

مایکل استیفن محقق موسسه خدمات متحد سلطنتی گفت ، اختلافات داخلی کشورهای عربی بعد جدیدی به درگیری های شدید میان کشورهای عربی متحد غرب با عوامل ایران در سوریه و یمن می افزاید. این نتیجه ای نیست که عربستان سعودی به دنبال آن است، زیرا آنها اقدامات خود را علیه قطر تحت عنوان اشتباه این کشور برای تعامل با ایران توجیه می کنند.

داعش با انتشار فیلمی ویدئویی از صحنه حمله در تهران، بر ادعای خود در این خصوص تاکید می کند. با وجود این تهران همچنان عربستان سعودی و نیز رئیس جمهور ترامپ را سرزنش می کند.

سپاه پاسداران ایران با انتشار بیانیه ای که در رسانه های خبری ایران منتشر شد،  گفت «این حمله تروریستی تنها یک هفته پس از دیدار میان رئیس جمهور آمریکا و رهبران پشت پرده اش که از تروریست ها حمایت می کنند، رخ داد.»

احتمالا حملات روز چهارشنبه و واکنش ایرانی ها به آن بیش از آن چیزی که داعش انتظارش را داشت، بر اختلافات فرقه ای دامن می زند.

هرچند داعش و پادشاهی سعودی آموزه های متحجرانه سنی را دنبال می کنند و دولت ایران شیعه مذهب است، اما جدال های نیابتی میان این دو قدرت منطقه ای فراتر از اختلافات فرقه ای در سوریه، یمن، عراق، بحرین و لبنان دنبال می شود.

عربستان سعودی انتقادات خود را از ایران به عنوان منطق جدیدی برای توجیه اختلافات خود با قطر تشدید کرده است. دو ساعت قبل از حمله روز چهارشنبه در تهران، رسانه های خبری عربستان سعودی گزارش دادند وزیر امور خارجه این کشور اظهارات جدیدی درباره تنبیه ایران به علت رفتارهای بی ثبات کننده اش در منطقه داشته است.

البته رقابت میان عربستان و قطر ارتباطی به ایران ندارد. این اختلافات بیشتر به چند دهه تنش میان  عربستان سعودی- به عنوان قدرت بزرگ شبه حزیره عرب، و قطر که خواستار خودمختاری است، برمی گردد.

اعضای خانواده سلطنتی قطر معتقدند در سال 1995 عربستان سعودی به مهندسی کودتایی در دوحه کمک کرده است. پس از آن قطر به تدریج سیاستی اتخاذ کرد تا خود را از چنین موضوعی مصون کند. در حالی که قطر اتحاد خود را با واشنگتن و ریاض حفظ کرد، روابطش را با نقش آفرینان مخالف منطقه ای از جمله اخوان السلمین، حماس، طالبان و جنبش حزب الله تحت حمایت ایران نیز آغاز کرد.

هرچند روابط ایران و قطر هرگز به اندازه روابط دوحه با همسایگانش  در خلیج فارس نزدیک نبود، اما دوحه خود را مقید می دانست روابطش را با ایران شاید به علت داشتن حوزه گازی مشترک با تهران حفظ کند. 

دیپلمات ها و تحلیلگران سعودی و قطری معتقدند تنش های اخیر میان دو کشور کمتر به اختلافات آنها بر سر ایران ربط دارد و بیشتر به اختلافات آنها درباره بهار عربی در سال 2011 برمی گردد. عربستان سعودی و متحدانش- بیشتر امارات متحد عربی- از حافظ نظام گذشته حمایت کردند و قطر از ناآرامی ها در تونس، مصر و لیبی حمایت کرد.

راندا اسلیم یک کهنه کار در دیپلماسی غیررسمی در منطقه و محقق موسسه خاورمیانه در واشنگتن گفت، حملات تهران و اختلافات میان پادشاهی های حوزه خلیج فارس، لایه دیگری  از اختلاف و درگیری در منطقه است.»