توسعه بازار سرمایه با حذف تدریجی حجم مبنا و اصلاح دامنه نوسان

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ در تاریخ بازار سرمایه ایران متغیری مهمتر و حساسیت زا‌تر از شاخص وجود نداشته و محدودیت هایی مانند دامنه نوسان و حجم مبنا محصول این حساسیت بوده است.
با وجود آنکه نزدیک به ۱۲ سال از تصویب قانون بازار اوراق بهادار می‌گذرد، اما تن‌ها در ابتدای سال جاری بود که رئیس سازمان بورس با اعلام خبر رفع محدودیت ها، به دغدغه چندین ساله فعالین بازار سرمایه پاسخ داد. با وجود اینکه فعالان بازار سرمایه از این رویداد خرسند هستند، اما همچنان سوالات زیادی درباره کم و کاستی‌ها و، اما اگرهای رفع این محدودیت‌ها دارند.
همین سوالات و ابهامات پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه (سنا) را برآن داشت تا در یک میزگرد دغدغه‌های فعالان بازار را منعکس کند. بر همین اساس در میزگرد "سنا" که با حضور محسن خدابخش، مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار، روح الله میرصانعی، دبیر کل کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار، حمید گلپاشا، مدیر توسعه بازار لوتوس پارسیان حمیدرضا مهرآور، مدیرعامل شرکت کارگزاری بانک سامان، رضا کیانی، مدیر تحقیق و توسعه بورس اوراق بهادار تهران و دکتر سعید اسلامی بیدگلی، دبیرکل کانون نهادهای سرمایه گذاری برگزار شد، تاریخچه و آسیب‌های رفع و اعمال محدودیت دامنه نوسان و حجم مبنا مورد بررسی قرار گرفت.

دامنه نوسان و حجم مبنا از کجا آمد؟


در ابتدای این میزگرد، روح الله میرصانعی دبیر کل کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار گفت: در زمان شکل گیری بازار سرمایه، عامل تعیین قیمت پایانی، آخرین داد و ستد سهم بود و حجم معاملات در طول روز ملاک سنجش قرار نمی‌گرفت.
همچنین در آن زمان این امکان بر روی سامانه وجود نداشت تا قیمت میانگین به عنوان قیمت پایانی تعیین شود و این شرایط مشکلاتی برای بازار سرمایه ایجاد می‌کرد و تبعاتی به همراه داشت از جمله آنکه، برخی فعالان بازار با عرضه یا خرید در لحظه آخر قیمت پایانی را افزایش یا کاهش می‌دادند.
وی با اشاره به اینکه در مقطع زمانی مورد اشاره حجم بازار نیز کوچک بود، ادامه داد: کوچکی بازار سرمایه باعث می‌شد دست کاری قیمت‌ها از سوی برخی فعالین بازار سرمایه آسان‌تر شود، بنابراین برای جلوگیری از قیمت سازی محدودیت حجم مبنا اعمال شد.
رضا کیانی، مدیر تحقیق و توسعه بورس اوراق بهادار تهران نیز به تاریخچه دامنه نوسان و فرمول محاسبه حجم مبنا اشاره کرد و گفت: حجم مبنا، حداقل تعداد سهامی است که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم در پایان روز با قیمتی منطقی به ثبت برسد. این الزام، با هدف کنترل رشد و محدود کردن نوسنات قیمت سهام تصویب شد.
وی با بیان اینکه در طول تاریخ بازار سرمایه ایران متغیری مهمتر و حساسیت زا‌تر از شاخص وجود نداشته است، افزود: در حالی که در بسیاری از بورس‌های مهم دنیا حجم معاملات کلید و متغیر اصلی محسوب می‌شود، اما همواره در بازار سرمایه ما شاخص به عنوان متغیر اصلی شناخته شده است.
کیانی ادامه داد: در دنیا بورس به عنوان یک بازار شناخته شده نه آینه اقتصاد کلان، اما در کشور ما از آن به عنوان دماسنج اقتصادی نام برده می‌شود.
وی افزود: تن‌ها حدود ۲۰ درصد از تولید ناخالص ملی کشور از طریق شرکت‌های بورسی و فرا بورسی تامین می‌شود و همچنین میزان کمی از اشتغال کشور به این شرکت‌ها اختصاص دارد و به نظر می‌رسد نمی‌توان از بورس به عنوان آینه اقتصاد نام برد. اما این تفکر به نحوی از انحا باعث شده بیش از اندازه به نوسانات شاخص توجه و الزام هایی مانند محدودیت دامنه نوسان و حجم مبنا برای کنترل آن ایجاد کنیم و از بازار بودن بازار سرمایه فاصله بگیریم.
مدیر تحقیق و توسعه بورس اوراق بهادار تهران ادامه داد: در بورس‌های مهم دنیا تمرکز بازار، بر افزایش حجم معاملات، تسهیل فرآیند داد و ستد و توان نقدشوندگی است، اما روند مذکور در بازار سرمایه ایران عکس این جریان حرکت می‌کند.
کیانی یاد آور شد: در بورس‌های مهم دنیا، هنگام شک‌های اقتصادی دامنه نوسان وسیع‌تر می‌شود، اما ما در زمان تکانه‌های اقتصادی دامنه نوسان را محدود می‌کنیم و این توجه بیش از حد به کنترل نوسان شاخص باعث شد محدودیت هایی مانند دامنه نوسان و حجم مبنا وارد بازار سرمایه شود.
روح الله میرصانعی دبیر کل کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار گفت:: یک موضوع مهم در اینجا مطرح شد، و آن بحث توجه به شاخص به جای حجم معاملات است، همواره جلوگیری از نوسانات شاخص از اهمیت زیادی برخوردار است و حجم معاملات نادیده گرفته می‌شود.
وی ادامه داد: اعمال محدودیت هایی مانند دامنه نوسان و حجم مبنا برای کنترل نوسان شاخص، در زمان نزولی و صعودی شدن قیمت سهام حجم معاملات را به شدت کاهش می‌دهد و این رویکرد صحیحی نیست.
دبیر کل کانون کارگزاران با بیان اینکه در همه دنیا این رویکرد برعکس است و نهاد‌های ناظر به دنبال نقدشوندگی بازار هستند، افزود: در بورس‌های مطرح جهانی کارآیی و اثر بخشی نهاد ناظر با شاخص سنجیده نمی‌شود، بلکه شفافیت، نقدشوندگی و حجم معاملات کارآیی و اثر بخشی ملاک سنجش هستند.
در ادامه حمیدرضا مهرآور، مدیرعامل شرکت کارگزاری بانک سامان به تاریخچه دامنه نوسان و حجم مبنا اشاره کرد و گفت: در گذشته دور الزاماتی وجود داشت که اعمال محدودیت هایی همچون دامنه نوسان و حجم مبنا را ضروری ساخته بود. زمانی که حجم بازار سرمایه کوچک بود، هنگام تشکیل صف خرید، برخی فعالین بازار سرمایه باعث می‌شدند ارزش سهام به صورت غیر واقعی کاهشی یا افزایشی شود و این مسئله موضوع اعمال حجم مبنا و دامنه نوسان را مطرح کرد.
وی با بیان اینکه فکر تعیین حجم مبنا و اعمال دامنه نوسان در آن زمان اقدام مثبت و لازمی بود، ادامه داد: در مقطعی دکتر حسین عبده تصمیم به افزایش دامنه نوسان گرفت و دامنه نوسان چند سهم باز شد، اما نوسان نماد‌ها بسیار زیاد بود و روند رفع محدودیت دامنه نوسان متوقف شد.
حمید گلپاشا مدیر توسعه بازار لوتوس پارسیان نیز در خصوص دامنه نوسان و حجم مبنا، گفت: در ابتدای شکل گیری بازار سرمایه، حتی فعالین حرفه‌ای این حوزه از دانش بالایی برخوردار نبودند؛ بنابراین در آن زمان اعمال محدودیت هایی برای کنترل ریسک اقدام خوبی بود.
مدیر توسعه بازار لوتوس پارسیان ادامه داد: در آن زمان شرکت‌های رتبه بندی، صندوق‌های سرمایه گذاری، تحلیل گران حرفه ای، مشاوران بازار سرمایه و شرکت هایی که بتوانند ریسک سهام را شناسایی کنند حضور نداشتند و در نتیجه فعالیت حرفه‌ای در بازار سرمایه انجام نمی‌شد در نتیجه اعمال محدودیت برای کنترل ریسک ضروری بود.
گلپاشا با تاکید بر اینکه امروز شرایط بازار سرمایه کشور تغییر کرده است، اظهار کرد: فعالیت سرمایه گذاران در بازار سرمایه به سمت رفتار حرفه‌ای حرکت کرده، عمق بازار به شدت افزایش داشته، ابزارهای مختلف مالی که در گذشته وجود نداشت در دسترس و دانش مالی ما رشد بسیاری داشته است و همچنین فعالیت صندوق‌های مختلف سرمایه گذاری و سبد گردانی و مشاوران مالی حرفه‌ای بازار را شاهد هستیم.
وی ادامه داد: با شرایط جدید بازار سرمایه، رفع محدودیت‌های بازار سرمایه امکان پذیر شده است. با اصلاح دامنه نوسان و حذف حجم مبنا ریسکی متوجه سرمایه گذاران حرفه‌ای بازار نخواهد شد.
مدیر توسعه بازار لوتوس پارسیان با اشاره به اینکه ریسک حاصل از رفع محدودیت‌های بازار سرمایه تن‌ها مربوط به سرمایه گذاران غیر حرفه‌ای بازار سرمایه است، گفت: باید مانند همه کشورهای پیشرفته با فرهنگ سازی، سرمایه گذاران غیر حرفه‌ای بازار سرمایه را به سمت مشاوران حرفه ای، صندوق‌ها و کارگزاری‌ها هدایت کرد.
وی خاطر نشان کرد: همه فعالین بازار سرمایه باید ریسک حضور در بورس را بپذیرند. شاید فعال حقیقی یا حقوقی نیاز به نقدینگی داشته باشد یا تصمیم به فروش و خرید سهام حتی در شرایط منفی و رشد داشته باشد، نباید به اعمال محدودیت‌ها این امکان را سلب کرد. امروز شرایطی مهیا شده که می‌توان حق سرمایه گذاران را رعایت کرد.
میرصانعی به فعالیت حرفه‌ای و غیر حرفه‌ای در بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: وظیفه نهاد ناظر حمایت از سرمایه گذاران است و جایی به حرفه‌ای بودن و غیر حرفه‌ای بودن آن‌ها تاکید نشده است. بازار سرمایه ذاتا حرفه‌ای است و در هیچ کشور پیشرفته‌ای حضور مستقیم در بورس به غیر حرفه ای‌ها توصیه نمی‌شود و حتی در برخی بورس‌ها ممنوع است.
وی افزود: اساسا حضور مستقیم سرمایه گذاران غیر حرفه‌ای در بازار سرمایه دارای اشکال است. به عنوان مثال ما در حال برگزاری مسابقات حرفه‌ای شنا بگوییم، چون ممکن است یک شناگر غیر حرفه‌ای در مسابقه حضور پیدا کند باید تعداد غریق نجات‌ها را افزایش دهیم و ما به جای مسابقه به افزایش غریق نجات‌ها تمرکز کنیم.
دبیر کل کانون کارگزاران با بیان اینکه بازار سرمایه محل فعالیت مستقیم حرفه ای‌ها است و غیر حرفه ای‌ها در بورس باید از ابزار‌های دیگری همچون مشاوران بهره ببرند، ادامه داد: در مقطعی از زمان که ما ابزار‌های لازم را برای استفاده غیر حرفه ای‌ها در بازار سرمایه تعبیه نکرده بودیم اعمال محدودیت‌ها با هدف کنترل ریسک ضروری بود، اما امروزه ابزار‌های متنوعی مانند مشاورین سرمایه گذاری، صندوق‌ها و سبد‌ها وجود دارد که غیر حرفه ای‌ها می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند، در نتیجه اعمال محدودیت‌های گذشته منطقی به نظر نمی‌رسد.
میرصانعی تاکید کرد: ما نباید به خاطر حضور غیر حرفه ای‌های بازار سرمایه که به اشتباه مستقیما وارد بورس شده اند تمام بازار را با اعمال محدودیت کنترل کنیم. باید با فرهنگ سازی به غیر حرفه ای‌های بازار سرمایه آموزش داد به شکل مستقیم وارد این فعالیت اقتصادی نشوند و به شکل غیر مستقیم از طریق حرفه ای‌ها وارد بازار شوند.
در ادامه رضا کیانی، با اشاره به اینکه ورود غیر حرفه ای‌ها به بازار سرمایه از طریق مستقیم مانند معامله گران بر خط معمولا با بازدهی منفی همراه بوده، ادامه داد: اگر ورود به بازار سرمایه از طریق نهاد‌های حرفه‌ای انجام شود بدون شک به راحتی می‌توان محدودیت‌های بازار سرمایه را رفع کرد و همچنین بازدهی بیشتری را در بازار سرمایه شاهد بود.
وی تاکید کرد: متاسفانه در حال حاضر تن‌ها ۲ درصد داد و ستد بازار سرمایه به صندوق ها، ۱ درصد به شرکت‌های سرمایه گذاری و نیم درصد به هلدینگ‌ها اختصاص دارد و این در دنیا غیر معمول است و این وضعیت نیاز به اصلاح دارد.
حمیدرضا مهرآور، در واکنش به مباحث مربوط به حضور فعالین حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای بازار سرمایه گفت:: ابزاری مانند صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک، شرکت‌های مشاوره‌ای یا امثال آن‌ها که در بازار سرمایه فعال هستند نتوانستند تا کنون به شکل فراگیر فعالیت کنند و افراد را جذب کنند.
از طرفی اگر معامله گر غیر حرفه‌ای به اختیار خود ضرر کند مسئولیتی متوجه هیچ فرد و نهاد ثالث نیست، اما اگر یک صندوق سرمایه گذار یا مشاور زیان کند چه اتفاقی رخ می‌دهد؟
مدیرعامل شرکت کارگزاری بانک سامان ادامه داد: ابتدا باید علت عدم موفقیت نهاد‌های حرفه‌ای بازار سرمایه مانند صندوق‌ها و تحلیل گران بازار را مشخص کنیم.
چرا سرمایه گذار برغم آنکه غیر حرفه‌ای است ترجیح می‌دهد به صورت مستقیم داد و ستد کند؟
حمید گلپاشا مدیر توسعه بازار لوتوس پارسیان در ادامه گفت: متاسفانه تفکر پرداخت کارمزد سرمایه گذار غیر حرفه‌ای به مشار وجود ندارد. سرمایه گذار با نگاه به صف خرید یا فروش سهام خود را داد و ستد می‌کند و دامنه نوسان و حجم مبنا یکی از عوامل ایجاد این صف است.

مشکلات اعمال محدوده نوسان و حجم مبنا

در ادامه روح الله میرصانعی دبیر کل کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار به آسیب اعمال محدودیت دامنه نوسان و حجم مبنا اشاره کرد و گفت: زمانی که اخبار مثبت و منفی در خصوص یک سهم منتشر می‌شود محدودیت هایی مانند دامنه نوسان و حجم مبنا اجازه نمی‌دهد قیمت سهم به حد تعادلی و منطقی وارد شود. حجم مبنا و دامنه نوسان باعث می‌شود فرآیند رسیدن به قیمت تعادلی زمان بر و فرسایشی شود.
حمید رضا مهر آور نیز به آسیب‌های دامنه نوسان و حجم مبنا اشاره و بیان کرد: مهم‌ترین محصول محدودیت دامنه نوسان و حجم مبنا ایجاد صف است. زمانی که یک سهم با پدیده صف روبرو می‌شود، تحلیل پذیری از میان می‌رود معاملات بدون پشتوانه انجام می‌شود، فرآیند در سامانه معاملات به شدت کند می‌شود، نقدشوندگی بازار کاهش پیدا می‌کند و ارزش گذاری واقعی قیمت سهم محقق نمی‌شود. این شرایط انگیزه سرمایه گذارهای واقعی و حرفه‌ای بازار سرمایه را کاهش می‌دهد.
در ادامه این میزگرد محسن خدابخش، مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: در ابتدای سال جاری دکتر شاپور محمدی رییس سازمان بورس و اوراق بهادار از آمادگی رفع محدودیت‌های بازار سرمایه خبر داد.
وی در پاسخ به مسائل مطرح شده عنوان کرد: ابتدا باید مقدمات رفع محدودیت‌ها ایجاد شود، ما نمی‌توانیم اعلام کنیم از فردا دامنه نوسان و حجم مبنا حذف می‌شود، باید پیش از حذف این محدودیت‌ها مطالعات لازم و کارشناسی انجام شود. تعادل بازار سرمایه مهمترین اصل است و هر تغییری می‌تواند به عدم تعادل منجر شود لذا باید این تصمیم با دقت بیشتری اجرایی شود.
مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار ادامه داد: متعادل شدن بازار سرمایه به ابزارهای گوناگون نیاز دارد. زمانی که دامنه نوسان و حجم مبنا حذف و یک سهم با سرعت غیر منطقی مثبت یا منفی می‌شود، ما از چه ابزاری برای رسیدن به نقطه تعادلی استفاده کنیم؟ هنوز ابزارهای لازم در بازار سرمایه ما فعال نیست در نتیجه نمی‌توان یک باره محدودیت‌های بازار سرمایه را حذف کرد.
روح الله میرصانعی تاکید کرد: اینجا یک سوال مطرح می‌شود! برخی از فعالین بازار سرمایه اعتقاد دارند بازار سرمایه ما خیلی تحلیلی نیست و ابزار‌های لازم در آن تعبیه نشده است و سوال می‌کنند در این شرایط ما می‌توانیم محدودیت‌ها را حذف کنیم؟ باید پاسخ داد اگر با این نگاه که ابزار‌های بازار سرمایه محدود است یا بازار تحلیلی نیست مسیر را ادامه دهیم هرگز سطح تحلیل در بورس افزایش پیدا نمی‌کند.
وی ادامه داد: زمانی که ما محدودیت‌ها را حذف کنیم تحلیل معنا پیدا می‌کند، بازار بزرگتر و رفتار حرفه‌ای در بازار سرمایه نمایان می‌شود. علت اینکه صندوق‌ها یا مشاورین سرمایه گذاری نتوانستند در حد مطلوب رشد کنند دقیقا محصول نگاه حمایتی از سرمایه گذار غیر حرفه‌ای و اعمال محدودیت‌ها است، تا زمانی که ما این قواعد را تغییر ندهیم تحلیل در بازار شکل نمی‌گیرد و این رویکرد دقیقا عکس بورس‌های دنیا است.
سپس رضا کیانی، به تجربه بین المللی بورس‌های معتبر دنیا اشاره کرد و گفت: در همه دنیا محدودیت‌ها وجود دارد. محدودیت هایی که معمولا بورس‌های دنیا دارند را می‌توان به سه طبقه تقسیم کرد. اول، حداقل تغییرات قیمت، که در ایران یک ریال تعیین شده، اما در دنیا این میزان بسیار متفاوت است، دوم، دامنه نوسان ایستا که در طول روز تغییر نمی‌کند و سوم، دامنه نوسان پویا که از هر داد و ستد تا داد و ستد بعدی تغییر می‌کند و این محدودیت‌ها در کنار ابزار‌ها معنا پیدا می‌کند.
حمیدرضا مهرآور، ادامه داد: البته ما نباید بازار سرمایه ایران را با بورس‌های دنیا مقایسه کنیم. به رغم عمر ۵۰ ساله بازار سرمایه کشور، بورس ما نوپا است در نتیجه این مقایسه لازم نیست. ما پیش از اینکه محدودیت‌های را حذف کنیم باید از یک سو فرهنگ سازی و از سوی دیگر بستر‌های لازم را فراهم کنیم.

روش منطقی، حذف تدریجی محدودیت‌های بازار سرمایه است

در ادامه دکتر سعید اسلامی بیدگلی دبیرکل کانون نهادهای سرمایه گذاری گفت:: سال‌ها است که فعالین و صاحب نظران بازار سرمایه در خصوص محدودیت هایی مانند حجم مبنا و دامنه نوسان بحث و گفتگو می‌کنند.
وی ادامه داد: زمانی که یک بازی طراحی می‌کنیم، (با فرض اینکه بازار سرمایه هم مانند یک بازی است) قوانین اولیه آن، دارای نقاط متعادل با بازی است، اما اگر این بازی را دست کاری (اصلاح) کنیم قوانین اولیه که در نقطه تعادل قرار داشت نا متعادل خواهد شد.
دبیرکل کانون نهادهای سرمایه گذاری ادامه داد: همه سیستم‌ها مانند بازی، در صورت دست کاری نا متعادل خواهند شد و نمی‌توان به یک باره قوانین آن را تغییر داد.
سعید اسلامی بیدگلی افزود: از آنجا که رفع محدودیت‌ها مانند تغییر قوانین بازی است و نقطه تعادل را جابجا خواهد کرد، باید برای آن یک برنامه مشخص و حتما آن را به شکل عمومی اعلام کنیم و خود این برنامه نیز نباید به محدودیت جدید منجر و هر روز تغییر کند.
دبیرکل کانون نهادهای سرمایه گذاری ادامه داد: ما باید نماد‌ها را طبقه بندی کنیم، قوانین رفع محدودیت‌ها را تعیین و اعلام کنیم و در خصوص برنامه ریزی‌های در حال اجرا اطلاع رسانی دقیق انجام دهیم در غیر این صورت نمی‌توان انتظار موفقیت داشت.
به گفته دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری تغییر تدریجی دامنه نوسان و حجم مبنا اقدام مثبتی است، اما باید در ابتدا روی نماد‌های محدودی اعمال شود. این اقدام علاوه بر توسعه بازار سرمایه شفافیت بیشتر نیز به همراه دارد و یکی از کارویژه‌های مهم آن تسهیل فرآیند کشف قیمت است.
مهرآور نیز گفت:: نمی‌توانیم یک باره محدودیت‌های بازار سرمایه را حذف کنیم، باید پیش از آن قوانین و مقررات بازار سرمایه را اصلاح کنیم. سازمان بورس باید پیش از رفع محدودیت‌های بازار سرمایه مشخص کند چه مکانیزمی برای نظارت و همچنین چه ابزاری برای کنترل نوسان پیش بینی کرده است.
رضا کیانی، مدیر تحقیق و توسعه بورس اوراق بهادار تهران نیز گفت: به نظر می‌رسد بهتر آن است که ریسک‌های احتمالی رفع محدودیت‌ها را بپذیریم، فضا را باز و مقدمات توسعه بازار سرمایه را فراهم کنیم.
حمید گلپاشا تصریح کرد: باز شدن فضای بازار سرمایه و رفع محدودیت‌ها عامل مهم تحول بورس کشور خواهد بود، اما باید با فرهنگ سازی شرایطی ایجاد شود که مراجعه فعالین غیر حرفه‌ای بازار سرمایه به افراد و مشاورین حرفه‌ای فراگیر شود. باید فضای بازار سرمایه به سمت اعتماد سازی و شفافیت بیشتر حرکت کند. همچنین سازمان بورس باید پیش از رفع محدودیت‌های بازار سرمایه ابزار هایی را برای نظارت و کنترل تعیین کند.
حمیدرضا مهرآور، مجددا به اهمیت فرهنگ سازی اشاره کرد و گفت: رفع محدودیت‌های بازار سرمایه اقدام مثبت و قابل قبولی است، اما نه برای همه افراد یا کل بازار سرمایه و ما باید در مواجهه با برخی نماد‌ها که حجم سهام شناور آن‌ها کم است به شکل تدریجی عمل کنیم.
وی ادامه داد: فرهنگ سازی پیش از رفع محدودیت‌ها یک اصل مهم است و تا زمانی که فرهنگ و نگرش فعالین بازار سرمایه اصلاح نشود نمی‌توان با سرعت پیش رفت. ما نباید از ریسک‌ها هراس داشته باشیم، اما باید کم کم فضای بازار سرمایه را باز کنیم.
خدابخش نیز در پایان با تاکید بر اینکه رفع محدودیت‌های بازار سرمایه یک مرتبه امکان پذیر نیست، گفت: باید برای برنامه‌های پیش بینی شده اطلاع رسانی دقیق انجام شود. قطعا تصمیمات سازمان بورس در خصوص رفع محدودیت‌های بازار سرمایه منقطع نخواهد بود و نقطه تعادل بازار را بر هم نخواهد زد.
وی افزود: باید برای حذف دامنه نوسان و حجم مبنا ابتدا فرهنگ سازی انجام و قوانین دقیقی پیش بینی شود تا کمترین ریسک متوجه بازار باشد.