پخش زنده
امروز: -
فرش ایران؛ تاریخ دیرین و بازاریابی نوین
فرش دستباف ایران پیشینه گرانبهای ۳۰۰۰ ساله دارد و در همه جغرافیای پهناور سرزمین ایران، فرش بافی از دیرباز دایر و رایج بوده و است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ حمید کارگر رییس مرکز ملی فرش معتقد است فرش بافی در میان اقوام و قومیت‌های کشورمان و در میان سبک‌های مختلف دوام داشته است، آنچنان که هم در مناطق شهری و هم روستایی و ایلات و عشایر از گذشته‌های تاریخی رایج بوده است.وی افزود: به همین دلیل شاهد تنوع بسیار بالایی در مواد مصرفی، رنگ و نقش، اندازه، نوع کاربری و انواع سبک را در این هنر ـ. صنعت شاهد بوده‌ایم. این قدمت طولانی تاریخی و این تنوع بسیار بالا، فرش دستباف ایرانی را صاحب ویژگی‌های منحصربفرد کرده است که بقیه کشورهای رقیب از آن بی‌بهره هستند.
کارگر اظهار داشت: توصیف‌های متفاوتی در فرش ایرانی وجود دارد که در این رابطه اگر شهروندان خارجی هم مورد سؤال قرار بگیرند، قطعاً یکی از موارد شناخت آنها از ایران، فرش دستباف است. در بسیاری از موزه‌ها نمونه‌های فاخری از فرش‌های ایرانی به چشم می‌خورد و در کنار این‌ها فرش همواره یکی از اقلام مهم صادراتی کشور بوده و نقش قابل توجهی در اشتغالزایی داشته است.
وی تصریح کرد: همچنان بیش از یک میلیون قالیباف در ایران فعالند که ۷۰۰ هزار نفر آنها قالیبافان فعال و تمام وقت هستند و اگر مشاغل جانبی فرش دستباف و رسته‌های شغلی وابسته به فرش مثل رنگرز، طراح، قالیشور، فروشنده و صادرکننده را هم
اضافه کنیم، مشاغل بسیاری را در بر می‌گیرد.
رئیس مرکز ملی فرش ایران گفت:: اشتغالزایی در شرایطی که بسیاری از بخش‌های کشور همچون کشاورزی و دامداری به دلیل خشکسالی کم رمق شده است، قالیبافی
همچنان شغلی است که ارزش افزوده بسیار بالایی تولید می‌کند و برای راه اندازی به سرمایه گذاری‌های اندک نیاز دارد.
کارگر یادآور می‌شود: در فرش دستباف که به طور متوسط با ۵ میلیون تومان می‌توان شغل ایجاد کرد، این حرفه کالایی را تولید می‌کند که بسیار بیش از این سرمایه گذاری می‌ارزد. صنعت فرش دستباف شغلی کاملاً بومی است و از مهاجرت روستائیان به شهر‌ها جلوگیری می‌کند. شغلی است که بعضا به عنوان یک حرفه مکمل، به کمک اقتصاد خانوار می‌آید. خلاصه اینکه فرش هم از منظر هویتی، فرهنگی و هنری و هم از منظر اشتغالزایی و ارزآوری، حائز اهمیت بالایی است.
رئیس مرکز ملی فرش خاطرنشان کرد: برخی از بازارهای صادراتی کشورمان مثل آلمان و لبنان تا حدی از فرش‌های ایران اشباع شده است و مشکل دیگر در حوزه صادرات، در جا زدن بعضی از تولیدکنندگان و هنرمندان ایرانی است که به بهانه حفظ اصالت‌ها، نو‌آوری را فراموش کرده‌اند و کمتر تولید خود را با نیاز مشتریان امروز تطبیق می‌دهند. مشکل دیگر، پیامدهای تحریم‌ها مثل انتقال ارز و افزایش قیمت حمل‌ونقل بود که در دوره تحریم‌ها هزینه صادرات را افزایش داده بود.
وی افزود: همچنین ورود و ظهور کفپوش‌های جایگزین فرش دستباف مثل فرش ماشینی، پارکت، موکت و سرامیک، بازار فروش دستباف را کوچک کرده است.
همچنین هدفمندی یارانه‌ها و پرداخت مستقیم یارانه‌ها به قالیبافان، باعث شده است بخشی از آنها از بدنه تولید فرش خارج شوند. تقویت برخی از رقبای ما به ویژه در بازارهایی مانند آمریکا که ما از آنجا منع شدیم و عواملی مثل افزایش قیمت فرش مثل تورم داخلی، ناآرامی در برخی کشورهای عربی که بازار هدف ما بودند و وقوع رکود سیاسی در برخی کشورهای اروپایی، فرش دستبافت را به عنوان یک کالای لوکس از سبد خرید خانوارهای اروپایی خارج کرد.
وی افزود: مجموع این عوامل باعث تنزل اعداد فروش دستباف و آسیب دیدن روند صادرات آن طی دهه اخیر شد که البته خدا را شکر در هر یک از این حوزه‌ها گام‌های مثبتی برداشته شده است.
صادرات فرش ایران به چین
کارگر گفت:: بر اساس اعلام گمرک در ۱۱ ماه پارسال بیش از ۳ میلیون دلار فرش دستباف به صورت مستقیم و رسمی به چین و حدود ۵۲۴۳ تن فرش دستباف به ارزش بیش از ۳۲۱ میلیون دلار به بازارهای هدف صادر شده است.
رئیس مرکز ملی فرش ایران اظهار داشت: در این سال‌ها ورود به بازارهای جدید از سوی مرکز ملی فرش و فعالان بخش خصوصی دنبال شده است که نمونه آن، ورود به بازار چین است. چین به عنوان رقیب ایران و تولیدکننده فرش دستباف، امروز به خریدار فرش ایرانی تبدیل شده است. از دیگر اقداماتمان، استفاده از ابزارهای تبلیغاتی و رسانه‌ای برای تثبیت جایگاه فرش ایران در بازارهای قبلی و جدید است.
تهران / خبرگزاری صدا و سیما / اقتصادی ۱۳۹۶ / ۰۲ / ۰۲
فرش ایران ازجمله کالاهای رقابتی است که در میان سایر کشورهایی که دارای نشان (برند) هستند حرفی برای گفتن داشته و دارد.
فرش و به‌ویژه فرش دستباف ایرانی در میان بیشتر کشورهای دنیا، شناخته‌شده و از آن به‌عنوان محصول صادراتی موفق یاد می‌شود
حمید کارگر رئیس مرکز ملی فرش ایران معتقد است: تبلیغات مستمر، توجه به سلیقه مخاطبان و خریداران فرش ایرانی، نیاز مصرف‌کنندگان فرش دستبافت و همچنین رصد کردن و سنجیدن نوع فعالیت رقبا و نوع بازاریابی آنها در سال‌های عدم حضور فرش ایران در بازار امریکا از مهمترین فاکتورهای تداوم صادرات و حفظ بازارهای هدف است.
چین هرگز نتوانسته بازارهای هدف ایران را صاحب شود و ناگفته نماند که دولت یازدهم نیز دفاع تمام قدی از این صنعت باارزش در کشور کرده است.
وی گفت:: سال‌های گذشته، چین به‌عنوان یکی از مهمترین کشورهایی مطرح‌شده که بازارهای اقتصادی دنیا را قبضه کرده است به شکلی که در افکار عمومی حضور چین در بازارهای اقتصادی دنیا نهادینه‌شده بود، اما این اتفاق واقعیت بیرونی نداشته و ندارد، چون به علت ایجاد تغییرات در اقتصاد چین و فاصله گرفتن از اقتصاد کمونیستی این کشور از تولیدات محصولاتی همچون فرش فاصله گرفت.
وی می‌گوید: درنتیجه ایجاد تغییر اقتصادی در چین گروهی مرفه در این کشور شکل گرفتند که خواهان زندگی لوکس وزندگی اشرافی بودند درنتیجه فرش ایرانی مورد استقبال این گروه قرار گرفت که نتیجه آن، کاهش تولید و افزایش واردات این محصول از ایران بود. به گفته وی، در سال‌های گذشته دو نمایشگاه در چین با حضور تولیدکننده و صادرکنندگان فرش ایرانی برگزار شد که نتیجه آن رشد صادرات بیش از ۳ میلیون دلار فرش دستباف در سال ۹۵ بوده است که این رقم به‌جز صادرات چمدانی بوده است.
رئیس مرکز ملی فرش ایران در ادامه می‌گوید: شواهد گمرک ایران، چین و بخش اقتصادی سازمان ملل نشان‌دهنده این است که امروز چین نه‌تن‌ها رقیب ما نیست بلکه رفیق و یکی از واردکنندگان اصلی فرش ایرانی به شمار می‌رود.
وی به خوش‌بینی توسعه صادرات فرش ایران به این کشور اشاره کرد و گفت:: با مذاکراتی که سازمان توسعه تجارت ایران با مسئولان مربوط چین داشته است قرار بر این شد تا پاویون ملی ایران در شانگهای چین برقرار شود که به دنبال آن بخشی به عرضه دائمی فرش دستباف ایران اختصاص یابد؛ بنابراین در سال ۹۶ شاهد برپایی این پاویون خواهیم بود.
وی گفت:: در این حوزه مشکل عمده ما عدم حمایت‌های لازم از ارکان فرش دستباف و مهمترین آنها قالیبافان است. خوشبختانه قانون بیمه قالیبافان با همراهی دولت و مجلس ابلاغ و اجرایی شده است. گرچه در این ۵ سال پس از تصویب در اجرا به مشکل‌هایی برخورده ایم، به دلیل اینکه اعتبار مذکور جوابگوی نیاز این حوزه نیست. به عنوان نمونه برای بیمه ۵۰۰ هزار نفر قالیباف در سال ۹۵ به ۱۰۷۴ میلیارد تومان بودجه نیاز بود، اما متأسفانه عددی که از سوی مجلس مصوب و ابلاغ شد فقط ۴۴۴ میلیارد تومان بود و این یعنی اینکه بخش زیادی از قالیبافان خارج از دایره حمایتی سازمان تأمین اجتماعی قرار گرفتند.
وی ابراز امیدواری کرد: در بودجه کل کشور نگاه حمایتی دولت و مجلس برای افزایش شمار قالیبافان تحت پوشش بیمه وجود داشته باشد.
رئیس مرکز ملی فرش از تسهیلات، اعتبارات و سرمایه‌های مورد نیاز تولیدکنندگان به عنوان عامل دیگری یاد می‌کند که در سبد مشکلات این بخش قرار دارد و می‌افزاید: قالیبافی در کشورمان تاکنون به صورت تک بافی‌های خانگی بوده و کمتر به صورت کارگاهی و مجتمع‌های بزرگ قالیبافی انجام شده است.
در سال‌های اخیر دولت به دنبال سوق دادن تولید به سمت تولید کارگاهی و مجتمع بوده است، زیرا این امر منافع بسیاری دارد. از جمله هزینه‌های زائد را کم می‌کند. امکان نظارت بر بافت و کیفیت را بیشتر می‌کند و امکان می‌دهد مواد اولیه یکجا و مناسب تأمین شود.
حمید کارگر افزود: در این شکل تولید، سلامت قالیباف، نور و تهویه مناسب و استفاده از ابزار ارگونومیک را در کارگاه‌ها می‌توان داشت، اما در نوع خانگی خیر. از سوی دیگر در این شکل تولید سفارش پذیری در تیراژ انبوه از مشتریان خارجی را امکان‌پذیر می‌کند.
وی اعلام کرد: ایجاد چنین مجتمع‌هایی یا حتی تولید خانگی به شکل غیرمتمرکز، اما با مدیریت یک فرد واحد و متمرکز، نیازمند سرمایه‌گذار‌ی‌های کافی است. متأسفانه اکنون این طور نیست و با وجود تفاهم‌نامه‌ای که میان مرکز ملی فرش ایران و صندوق کارآفرینی اصلی برای ارائه تسهیلات به پشتیبانان تولید منعقد شده است، اما در اجرا شاهد برخی کاستی‌ها و عدم همراهی‌ها و گاهی اوقات تاخیر‌های مکرر هستیم. بقیه سیستم بانکی کشور هم که بازپرداخت گران‌قیمت دارند و، چون تولید فرش زمانبر است، تسهیلات آنها مناسب نیست.
وی ادامه می‌دهد: نکته بعد، بازار داخلی فرش و تصورگرانی فرش دستباف است که در نتیجه تولید و تجارت آن را در داخل کمرنگ کرده است، اما معتقدیم فرش کالایی گران نیست، یکی اینکه با ویژگی‌هایی که فرش دستباف دارد، هرچقدر پول بدهید می‌ارزد و دارای برند است. همچنین فرش دستباف کاملاً با سلامت انسان سازگار است، یک پس‌انداز است و روزی هم که می‌خواهید آن را بفروشید، گرانتر از روز خرید، می‌فروشید. پس با این ویژگی‌ها فرش دستباف اصلاً گران نیست.
وی می‌افزاید: یک ناآگاهی دیگر که وجود دارد اینکه فکر می‌کنیم فرش دستباف یعنی یک فرش تمام ابریشم ریزبافت تبریز، در حالی که اصلاً چنین نیست و فرش دستباف ارزان‌قیمت هم با تنوع بسیار بالا داریم. مثلاً فرش‌هایی با الیاف پشمی دارای خاصیت ارتجاعی و برگشت پذیری، جلای مناسب و خصوصیات ارزشمند است.
حمید کارگر درباره گلایه برخی قالیبافان درباره دستمزدها می‌گوید: دستمزد قالیبافی در کشور بسیار متنوع است و لزوماً ماهانه ۶۰۰ هزار تومان نیست. بسته به رج شمار و تراکم و ظرافت فرش، منطقه تولید و بسته به زمان تولید یک فرش دستمزدها کاملاً متفاوت است، مثلاً در کرمان و بلوچستان ممکن است بعضی فرش‌های درشت باف بلوچی، قالیباف ماهانه ۴۰۰ هزار تومان درآمد داشته باشد، اما در منطقه‌ای مثل قم با فرش رج شمار بالای ریزباف ابریشمی قالیباف ۱. ۵ میلیون تومان درآمد داشته باشد، اما
دستمزد قالیبافان به ازای زحمتی که می‌کشند، بالا نیست.
حمید کارگر گفت:: البته با وجودی که آنها دستمزد کمی دریافت می‌کنند، بخش عمده‌ای از قیمت فرش را هزینه قالیبافی شامل می‌شود و می‌دانیم که در حال حاضر فرش ایران در بازارهای جهانی نزدیک به ۳ برابر فرش رقبا قیمت دارد و اگر دستمزد از این هم بالاتر برود، قیمت تمام شده فرش بسیار بالاتر می‌رود و توان رقابتی ایران را پایین می‌آورد.
وی تصریح کرد: درست است که دستمزد قالیبافان در ایران پایین است، اما در مقایسه با قالیبافان پاکستان و افغانستان و هند که قالیبافان آنها فقط به ازای یک وعده غذا قالیبافی می‌کند، دستمزد قالیبافان ایرانی بالاست. گرچه ما دوست داریم دستمزد قالیبافان مان بالا رود، اما این نباید به بهای از میان رفتن قدرت رقابتی و توقف تولید و تجارتمان تمام شود.
وی با اشاره به این تصور غلط که به قالیباف ظلم می‌شود و به صادرکننده سود خوبی می‌رسد، می‌افزاید: با این تصور به دنبال حذف صادرکنندگان و بازرگانان می‌رویم، در حالی که اگر آنها نباشند و بهای حضور در نمایشگاه‌های خارجی و هزینه‌های بالای انبارداری در خارج از کشور را نپردازند، تولید قالیباف روی دستش می‌ماند و امکان حضور فرش ایران در بازارهای جهانی سلب می‌شود.
وی افزود: عدالت به معنای یکسان دریافت کردن دستمزد قالیباف، طراح و صادرکننده نیست و نباید به دنبال آن باشیم که همگی دستمزد یکسان دریافت کنند، بلکه باید به دنبال توازن و تناسب این‌ها باشیم تا به قالیباف کمتر اجحاف شود، که لزوماً به معنی برابر شدن دستمزدها، نیست.
** حمایت از کیفیت فرش دستباف
رئیس مرکز ملی فرش ایران درباره فرایند رنگرزی و استفاده از رنگ‌های چینی در کالای گرانبهای فرش دستباف ایران گفت:: دولت ورود مستقیم به تولید یا تجارت فرش دستباف ندارد و تن‌ها بخش دولتی درگیر در این موضوع، وزارت صنعت و مرکز ملی فرش در دل این وزارتخانه است که نقش حامی، هادی و ناظر را ایفا می‌کند. تقلب در گذشته تاریخی کشورمان همواره مشهود بوده است. تقلب در بافت، مواد مصرفی و نوع گره‌ها همیشه بوده، ولی این تقلب هیچگاه غالب نبوده است، اما هر وقت فشارهای اقتصادی بالا می‌رود، میدان برای تقلب افزایش می‌یابد.
وی افزود: وقتی در صادرات یا پایین آوردن قیمت تمام شده مشکل داریم، گاهی اوقات تولیدکنندگان به تقلب رو می‌آورند و مرکز ملی فرش ابزاری برای برخورد با این موضوع به شکل سلبی ندارد، اما با نقش حمایتی در دستورالعمل‌ها می‌کوشد نقش خود را ایفا کند. مثلاً اگر قرار است نمایشگاه برون مرزی داشته باشیم، دستورالعمل داریم و یارانه نمایشگاهی از آن تولیدکننده‌ای می‌شود که فرش کیفی و مناسب را تولید می‌کنند.
رئیس مرکز ملی فرش ایران گفت:: این طور نیست که تولیدکننده‌ای تک بافی خانگی داشته باشد و از هر رنگ‌زایی استفاده کند و ما بازرسی کنیم. چنین روالی نداریم، اما در موارد تسهیلاتی و حمایتی ویژگی‌های کیفی مورد حمایت قرار می‌گیرند. ابزار دیگر شناسنامه دار کردن فرش دستباف است. البته این روند هنوز فراگیر نشده است، اما به دنبال آن هستیم.
وی افزود: به خریداران هم به شدت توصیه می‌کنیم از فروشگاه‌های معتبر و دارای پروانه کسب از اتحادیه‌های فرش کشور خرید کنند و هرگز از نمایشگاه‌های متفرقه که از جمله در پایتخت برگزارمی‌شود، فرش نخرند.
از سوی دیگر فعالان فرش باید خودشان برند خودشان را تبلیغ کنند، اما متأسفانه بیشتر نگاهشان به دولت است. قبل از این و در قرن‌های گذشته نیز که فرش ایران جهانی شد که دولت تبلیغ نکرده است، پس تولیدکنندگان و صادرکنندگان باید برندسازی کنند. اما دولت هم از انواع ابزار‌ها مثل برگزاری نمایشگاه در خارج از کشور، اعزام هیأت تجاری، پذیرش هیأت‌های تجاری و انجام تبلیغات برون مرزی برای رشد صادرات باید استفاده کند.
بنابر گزارش مرکز ملی فرش ایران؛ حمید کارگر گفت:: در مجموع باید کمک کنیم در بازارهای جهانی به روی فرش ایرانی باز شود، در کنار این‌ها انجام تحقیقات بازاریابی با توجه به سلیقه مشتریان و نیازهای روز بازار، ضروری است که معاونت تحقیقات مرکز ملی فرش ایران تا حدی به این موارد ورود پیدا کرده است.
وی گفت:: صنعت فرش دستباف دستاوردهای اجتماعی بسیار زیادی هم دارد که یکی از آنها، جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهرهاست. بسیاری از مناطق کشورمان که درگیر خشکسالی شده‌اند، مثل خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و شرق و جنوب کرمان به راحتی مشاهده می‌کنید در شرایطی که کشاورزی و دامداری نیست، تن‌ها فعالیت اقتصادی که به تثبیت جمعیت در منطقه کمک کرده و به دوام آنها منجر شده است، قالیبافی است.
رئیس مرکز ملی فرش ایران تصریح کرد: قالیبافی فقط این نیست که از مهاجرت ممانعت کند، بلکه به سلامت خانواده‌ها هم کمک می‌کند. وقتی در منزل یا در محله می‌توانید قالی ببافید، بافت اجتماعی محله خود را پذیرا شده‌اید. از طرفی قالیبافی شغلی است که از قدیم هم در خانواده‌ها رواج داشته است و به واسطه آن مادر خانواده هم به امور خانواده‌اش رسیدگی کرده و هم اشتغال داشته است. حتی در جاهایی که کشاورزی و دامداری هست و مشکل کم‌آبی ندارند، در فصل کم رمقی کشاورزی، قالیبافی می‌تواند به کمک اقتصادی خانواده بیاید.
نظر شما