پخش زنده
امروز: -
وبگردی؛
نگاهی به مناظره‌های انتخابات ریاست جمهوری در جهان
علیرغم اینکه عمر راه‌اندازی شبکه‌های تلویزیونی به حدود صد سال می‌رسد،مناظره‌های انتخاباتی ریاست‌جمهوری قدمت چندانی ندارند.
به گزارش سرویس فضای مجازی خبرگزاری صدا و سیما،به نقل از ایلنا،از جنجال و گاف و طعنه تا ریزش ناگهانی رای، همه از اتفاقاتی است که در حین و پس از برگزاری یک مناظره انتخاباتی تلویزیونی رخ می‌دهد؛ اتفاق‌هایی که برای یک طرف مناظره‌ها شاهین اقبالی بوده که روی شانه‌اش نشسته و درعوض شانس نشستن کاندیدای رقیب بر کرسی ریاست جمهوری را ربوده است. علیرغم اینکه عمر راه‌اندازی شبکه‌های تلویزیونی به نزدیک صد سال می‌رسد، مناظره‌های انتخاباتی ریاست‌جمهوری سن و سال چندانی ندارند؛ آمریکا در زمینه برگزاری مناظره‌های تلویزیونی پیشتاز به نظر می‌رسد و بقیه کشورها هرکدام تجربه‌های متفاوتی داشته‌اند. ایران هم در مقایسه با کشورهای همسایه و کشورهای عربی از عمر بیشتری در برگزاری مناظره‌های تلویزیونی برخوردار است.برگزاری مناظره‌های انتخاباتی در آمریکا اغلب بین دو حزب اصلی آمریکا یعنی دموکرات و جمهوری‌خواه متداول بوده است؛ مناظره‌هایی که اغلب چالش برانگیز بوده و حتی گاهی آرای نامزدها را به شدت تحت تاثیر قرار داده.مناظره فرصت مهمی برای کاندیداها، برای دست‌یابی به میلیون‌ها رای است. فرصت‌هایی که گاهی به دلیل اشتباهات هریک از طرفین، سرنوشت بازی را عوض کرده‌اند اما پیشینه برگزاری مناظره‌های انتخاباتی تلویزیونی در آمریکا به چه زمانی برمی‌گردد؟
سال 1960 نخستین دوره مناظره‌های تلویزیونی انتخابات آمریکا؛ «ریچارد نیکسون» از حزب جمهوری‌خواه و «جان اف کندی» نامزد حزب دمکرات روبروی هم قرار گرفتند.
در 21 اکتبر سال 1960 نخستین دوره مناظره‌های تلویزیونی و رادیویی انتخابات آمریکا در نیویورک برگزار شد که در آن «ریچارد نیکسون» از حزب جمهوری‌خواه و «جان اف کندی» نامزد حزب دمکرات روبروی هم نشستند. مناظره‌ای که در سرنوشت انتخابات بسیار تاثیرگذار بود؛ نیکسون در این مناظره تازه از بیمارستان مرخص شده بود و رنگ پریده و بیمار به نظر می‌رسید. او از مواد آرایشی برای بهبود رنگ پریدگی‌اش استفاده کرده بود ولی به خاطر گرمای نور چراغ‌های استودیو صورتش عرق کرده بود که این موضوع جلب توجه می‌کرد در مقابل کندی کاملا آماده بود و با صمیمیت و راحتی، در تمام طول مناظره رو به دوربین (و نه خبرنگاران) سخن می‌گفت. آنهایی که از رادیو به این مناظره گوش داده بودند، نیکسون، و آنهایی که از طریق تلویزیون به تماشای مناظره نشسته بودند، کندی را برنده مناظره آن روز دانستند. آن سال یک نفر از هر 3 آمریکایی، یا 66.4 میلیون نفر مناظره‌های ریاست‌جمهوری را که برای اولین بار از تلویزیون پخش می‌شد، تماشا کردند و در نهایت هم کندی پیروز انتخابات ریاست جمهوری شد.این مناظره به یکی از پربیننده‌ترین برنامه‌های تاریخ تلویزیون آمریکا تبدیل شد. جمعیت ایالات متحده در آن زمان 180.7 میلیون نفر بود در حالی‌که امروز، این جمعیت 324.7 میلیون نفر تخمین زده می‌شود.تجربه تلخ نیکسون در اولین مناظره تلویزیونی انتخابات آمریکا تا حدی بود که به مدت 16 سال کاندیداهای ریاست جمهوری تصمیم گرفتند از مناظره خودداری کنند؛ یکی از همین نامزدها خود نیکسون بود که در انتخابات سال 1968 بارها با پیشنهاد «هیوبرت هامفری»، رقیب دمکرات خود برای شرکت در یک مناظره زنده تلویزیونی مخالفت کرد و سرانجام موفق به کسب کرسی ریاست‌جمهوری شد تا اینکه در سال 1976 «جرالد فورد» جمهوری‌خواه و «جیمی کارتر» دمکرات دومین مناظره زنده تاریخ انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا را رقم زدند.
جیمی کارتر و رونالد ریگان در مناظره سال 1980
مناظره رونالد ریگان و والتر ماندیل در سال 1984
هیلاری کلینتون و دونالد ترامپ در مناظره انتخاباتی سال 2016
بریتانیا؛ 60 سال مقاومت در برابر مناظره
بریتانیا، تا سال 2010 مناظره زنده تلویزیونی برای انتخابات پارلمانی خود برگزار نمی‌کرد؛ رسانه‌های تصویری بریتانیا سال‌ها بود از رهبران احزاب برای شرکت در چنین مناظره‌هایی هنگام مبارزات انتخاباتی پارلمان درخواست می‌کردند و هر بار، دو حزب کارگر و محافظه‌کار که به تناوب در 60 سال گذشته دولت را در بریتانیا در دست داشته‌اند با آن مخالفت می‌کردند. با استناد به این دلیل که شیوه آمریکایی مناظره تلویزیونی برای انتخاب ریاست جمهوری مناسب با سیستم پارلمانی بریتانیا نیست؛ البته تا سال 2010. در بریتانیا ساکنان هر حوزه انتخابی، نه به یک فرد کاندیدای نخست‌وزیری که به نامزد دلخواه خود برای نمایندگی در مجلس عوام رای می‌دهند از این رو دو حزب کارگر و محافظه‌کار با روی صحنه آوردن یک فرد، به‌عنوان نماینده تمامی حزب و یا نامزد مقام ریاست کشور مخالفت می‌کردند. هرچند موافقت رهبران احزاب بریتانیا با برگزاری مناظره‌های تلویزیونی آسان به دست نیامد اما سرانجام پنجشنبه، 15 آوریل 2010 (26 فروردین 1389) رهبران سه حزب اصلی بریتانیا، برای نخستین بار در مناظره‌ای تلویزیونی شرکت کرده و به‌صورت زنده به سوال‌های مردم پاسخ دادند. این اولین از سه مناظره تلویزیونی بود که در آن «گوردون براون»، نخست‌وزیر و رهبر حزب کارگر، «دیوید کامرون»، رهبر بزرگترین حزب اقلیت و «نیک کلگ»، رهبر حزب لیبرال دموکرات (سومین حزب بزرگ سراسری بریتانیا) شرکت داشتند.
این اولین مناظره از سه مناظره برنامه‌ریزی شده میان رهبران سه حزب بود؛ در اولین مناظره تلویزیونی در تاریخ بریتانیا میان نامزدهای نخست وزیری، گوردون براون، دیوید کامرون و نیک کلِگ بر سر کاهش هزینه‌های عمومی، مالیات و اصلاحات سیاسی بحث کردند.
اولین مناظره تلویزیونی انتخابات بریتانیا چگونه برگزار شد؟
با تهیه و تدوین مقررات حاکم بر مناظرات، قرار شد سه مناظره تلویزیونی، هر یک به مدت 90 دقیقه و هرکدام از یک شبکه تلویزیونی پخش شود. آی‌تی‌وی، شبکه ماهواره‌ای اسکای و بی‌بی‌سی به ترتیب سه مناظره با موضوع سیاست داخلی، سیاست اقتصادی و روابط خارجی بریتانیا برگزار کردند. سوال‌هایی که با سه رهبر سیاسی حاضر در مناظره مطرح شد از سوی تماشاگرانی که در استودیو حضور داشتند و همچنین از طرف بینندگان تلویزیونی ارسال شده بود؛ هر رهبر سیاسی، یک دقیقه برای پاسخگویی به هر سئوال وقت داشت و دو کاندیدای دیگر می‌توانستند درباره پاسخ رقیب‌شان اظهارنظر کنند. هرچند هر سه کاندیدای پست نخست وزیری بریتانیا گفته بودند برای اولین مناظره زنده تلویزیونی، مدتی تمرین کرده و کمی دچار تشویش بودند اما با آغاز مناظره، خیلی آرام و مودب هریک، براساس مقررات توافق شده، به نوبت یک دقیقه برای توجیه کاندیداتوری خود برای احراز پست نخست وزیری بریتانیا و آمادگی حزب خود برای قبول این مسئولیت سخن گفتند.
فرانسه؛ از امتناع تا تغییر سبکی 40 ساله
فرانسوی‌ها تنها کمی عقب‌تر از آمریکایی‌ها بودند و رسم برگزاری مناظره برای انتخاب رئیس‌جمهور را از سال 1974 آغاز کردند؛ یعنی 14 سال بعد از آمریکا؛ مناظره‌ای تاریخی بین «فرانسوا میتران» و «والری ژیسکاردستن» صورت گرفت. به جز سال ۲۰۰۲ که «ژاک شیراک» از مناظره با «ژان ماری لوپن» خودداری کرد، سنت مناظره‌های تلویزیونی در فرانسه همواره برقرار بوده است؛ شیوه برگزاری این مناظره‌ها تا سال 2017 تغییر نکرده بود. مناظره‌هایی که در آن، نامزدها طی سه ساعت رودرروی هم قرار می‌گرفتند و به یکدیگر می‌تاختند.
مناظره‌های سال 2017 فرانسه
اما الگوی مناظرات تلویزیونی در انتخابات امسال این کشور تغییر کرد؛ این‌بار، برخلاف دوره‌های قبل که مناظره تنها بین دو نامزد نهایی برگزار می‌شد، میزبان هر پنج نامزد اصلی یعنی، لوپن، فیون، ماکرون، آمون و ملانشون بود. مناظره اول این دور از انتخابات ۳۰ اسفند 1395 به سبک میزگرد برگزار شد که یک مجری مرد آن را اداره می‌کرد؛ این مناظره ۳ ساعت و ۲۰ دقیقه طول کشید. اما مناظره دوم هر 11 نامزد را فراخواند؛ حتی آنها که شانسی در جذب حداقلی آرای مردمی هم نداشتند در این مواجهه، به صورت نیم دایره پشت تریبون قرار گرفتند و در یک‌ونیم دقیقه پاسخگویی سوالات ۲ مجری برنامه شدند. مناظره‌ای که با سه موضوع «اشتغال»، «امنیت» و «رفاه اجتماعی» برگزار شده بود و حدود ۴ ساعت طول کشید.هرچند هنوز فرانسوی‌ها جمله والری ژیسکاردستن را در نخستین مناظره تلویزیونی تاریخ فرانسه به یاد دارند وقتی به رقیبش گفت: «فقط شما نیستید که قلب دارید. من هم قلبی در سینه دارم که به مانند قلب شما می‌تپد. تنها شما دارای قلب نیستید؛ با فرانسویان به این شیوه رنج‌آور سخن نگویید» اما این مناظره پربیننده‌ترین دوئل سیاسی دو نامزد ریاست‌جمهوری فرانسه نبود؛ بلکه مناظره‌های سال 1981 و 1988 با بیش از 30 میلیون نفر بیننده این عنوان را از آن خود کرده است.
مصر با منتخبی که مناظره نکرده بود
تا چندی پیش، جابه‌جایی قدرت سیاسی در اغلب کشورهای عربی با کودتا، ترور یا مرگ رهبران سیاسی این کشورها اتفاق می‌افتاد و عنوان «منتخب مردم» چندان برای رهبرانی که گاهی حتی تا چند دهه قدرت را در دست داشتند، هم‌خوان نبود.انتخاب‌های این چنینی در کشورهای عربی تا سال 2010 ادامه داشت و از این رو مناظره انتخاباتی هم در کار نبود؛ اما این روند با بهار عربی تغییر یافت؛ بهار عربی جنبشی بود که با قیام مردم تونس در پی خودسوزی «محمد بوعزیزی» در اعتراض به فساد و بدرفتاری پلیس، آغاز شد و هنوز ناآرامی‌هایی که در ادامه‌اش در کشورهای منطقه شروع شد، ادامه دارد. بعد از تونس، نوبت به مصر رسید تا در سال 2012 پس از سی سال حکومت «حسنی مبارک»، رئیس‌جمهوری تازه برای خود انتخاب کند و این انتخاب نو، با اتفاقی نو هم همراه بود. دو هفته مانده به انتخابات ریاست جمهوری در این سال، برای اولین بار در تاریخ مصر، مناظره‌ای تلویزیونی برای انتخابات برگزار شد. حسنی مبارک طی سی سال، چهار بار بدون رقیب رئیس‌جمهور مصر بود اما با سرنگونی او در پی جنبش‌های اعتراضی مردم، 22 اردیبهشت 1391 دو رقیب انتخاباتی برای نخستین بار در تاریخ مصر در یک مناظره تلویزیونی حاضر شدند. مناظره‌ای که علاوه بر مصر، بینندگان کنجکاو و علاقه‌مندی در کشورهای عربی دیگر هم داشت.
مناظره «عمرو موسی» و «عبدالمنعم ابوالفتوح» اولین مناظره تلویزیونی انتخاباتی مصر
مناظره میان «عمرو موسی» و «عبدالمنعم ابوالفتوح» برقرار شد که دو نامزد برتر و پرشانس انتخاباتی از میان 13 نامزد انتخابات مصر خوانده می‌شدند؛ سوابق گذشته هر دو نامزد و مسئله‌ی نقش مذهب در سیاست، مسائل اقتصادی، سیاست خارجی و پایبندی به موازین دموکراتیک محورهای اصلی نخستین مناظره تلویزیونی دو طرف را شامل می‌شد که از دو شبکه تلویزیونی خصوصی داریم و اون تی‌وی به صورت مستقیم پخش شد. مناظره‌ای چهار ساعته که میلیون‌ها نفر از مردم مصر و دیگر کشورهای عربی را تا دو ساعت پس از نیمه شب پای تلویزیون نشاند.نخستین مناظره تلویزیونی انتخاباتی مصر با گاف یکی از نامزدها همراه بود؛ سال 2012 «عمرو موسی» و «عبدالمنعم ابوالفتوح» روبروی همدیگر قرار گرفتند و بیش از سه ساعت به بحث و جدل پرداختند. عمرو موسی در این مناظره، پیشگام شدن در رابطه با ایران و برقراری اولین تماس با این کشور در سال ۱۹۹۶را یکی از موفقیت‌های دوران وزارت خارجه خود برشمرده و گفت علیه حمله به ایران موضع خواهد گرفت، هرچند با ایران اختلافات زیادی دارد؛ اما عمرو موسی در اواخر این مصاحبه عصبی به نظر می‌رسد و آشفتگی‌اش از گافی که داد مشخص بود؛ او چندین بار، ایران را کشوری عربی خواند.این بخش از صحبت‌های او در مناظره، بلافاصله بر سایت یوتیوب گذاشته شد و استهزای مصریان را به دنبال داشت. هرچند که در نهایت بخت با هیچ‌کدام یار نبود و در این انتخابات، «محمد مرسی» نامزد اسلام‌گرای حزب آزادی و عدالت وابسته به اخوان‌المسلمین مصر به پیروزی رسید.
نظر شما