واشنگتن و پکن ، رقابت راهبردی ادامه دارد

         به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا وسیما ،بسیاری از تحلیلگران می گویند: علل اهمیت و چشم انداز این دیدار به همراه روابط آتی واشنگتن و پکن مسایل مهمی هستند که تحلیلگران به آن می پردازند و در نوشتار حاضر نیز بررسی میشود .

آمریکا چین را در قرن 21 مهمترین رقیب هژمون خود می داند که در تمامی عرصه ها ،قدرت آمریکا را به چالش خواهد کشید .

در این مقاله ،مجید وقاری - کارشناس سیاست در آسیا ، به ابعاد این چالش می پردازد.

        در مورد برخورد با چین، دو دیدگاه در آمریکا مطرح است . برخی از اندیشکده ها ،چین را رقیب راهبردی آمریکا تلقی می کنند و بر همکاری با چین به منظور مهار این کشور تاکید دارند.برخی نیز چین را رقیب مهار نشدنی آمریکا می دانند و براین اعتقادند که باید دولت این کشور صرف نظر از دمکرات و یا جمهوری خواه با اتخاذ راه کارهای لازم چین را در مرزهای خود محدود کند.دیدگاه اول در دوره اول ریاست جمهوری باراک اوباما و تا اواخر دوره دوم آن مورد توجه دولتمردان آمریکا  قرار داشت .وی در اواخر ریاست جمهوری خود ،سیاست آمریکا را توجه به مناطق شرقی و شمال شرقی آسیا عنوان و نیروهای نظامی آمریکا را به این مناطق گسیل کرد.

دونالد ترامپ با پر رنگ کردن این سیاست فشارهای آمریکا بر چین را ازابعاد نظامی خارج و متوجه بخشهای مختلف کرده است که عبارتند از:

1-مساله  تایوان :هر چند آمریکا به طور سنتی از مساله تایوان که چین جز لاینفک خاک خود می داند به عنوان اهرم فشار بر دولت چین استفاده می کند اما دونالد ترامپ با زیر پا گذاشتن تعهدات واشنگتن در قبال شناسایی چین واحد به طور جدی مساله تایوان را در روابط واشنگتن و پکن مطرح کرد.وی در گفتگوی تلفنی با رئیس جمهوری جزیره تایوان نشان داد که برای تحت فشار قرار دادن چین حد و مرز نمیشناسد .اکنون نیز دولت ترامپ اعلام کرده است یک بسته نظامی در نظر دارد در اختیار تایوان قرار دهد که اعتراض شدید چین را برانگیخته است .

2-مساله دوم که ترامپ برآن متمرکز شده است مبادلات تجاری و سرمایه گذاری است .وی چین را متهم می کند که با تقلب و دامپینگ بازارهای اروپا و آمریکا را تسخیر کرده وهزاران شغل را از جوانان آمریکایی گرفته است .به همین دلیل رئیس جمهوری آمریکا در زمان تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری حملات تبلیغاتی خود را متوجه چین کرد .هر چند سیاستهای تجاری آمریکا ضد دولت چین هنوز قطعیت نیافته است اما اعمال تعرفه های تجاری بر واردات کالا از چین و محدودیت سرمایه گذاری در این کشور از جمله برنامه های دولت ترامپ برای محدود کردن تجاری چین است .

3-بهره برداری از اختلافات ارضی چین با کشورهای  حوزه دریای چین شرقی و همچنین چین جنوبی از دیگر اهرم های فشار دولت واشنگتن بر پکن است . چین در دریای چین شرقی با ژاپن  در مورد جزایر سنکاکو و یا دیائویو اختلاف دارد و در دریای چین جنوبی هم با برخی کشورهای اتحادیه همکاری های جنوب شرق آسیا آ.سه آن همچون ویتنام ،فیلیپن ،تایلند ،مالزی و اندونزی اختلاف دارد .آمریکا با بهره گیری از قوانین بین المللی و دخالت در امور منطقه درصدد تنش آفرینی است و با حمایت از موضع فیلیپن در دادگاه لاهه  و صدور رای به نفع این کشورنشان داد که آمریکا با بدعت گذاری درصدد اعمال فشارهای بین الملی بر چین از طریق مراجع قضایی بین المللی است.

4-مساله هسته ای کره شمالی که آمریکا  از دیر باز به عنوان اهرم سنتی ضد چین استفاده کرده است .واشنگتن  از برنامه های موشکی و هسته ای پیونگ یانگ  و طرح کره شمالی هراسی درصدد تقویت قدرت نظامی خود در منطقه است .این در حالی است که آمریکا با به شکست کشاندن مذاکرات شش جانبه حل بحران هسته ای کره شمالی (با حضور کشورهای چین -آمریکا-روسیه -ژاپن -کره جنوبی و کره شمالی   ) ،عدم اجرای توافقهای صورت گرفته با پیونگ یانگ برای برچیدن برنامه های هسته ای این کشور و برگزاری رزمایشهای سالانه و فصلی با کره جنوبی و ژاپن که کره شمالی  آنرا تهدید جدی ضد امنیت ملی خود می داند عملا به التهاب امنیتی در شبه جزیره کره دامن می زند.

5-آمریکا با دامن زدن به کره شمالی هراسی نه تنها تجهیزات و سلاحهای پیشرفته همچون جنگنده در کره جنوبی و ژاپن مستقر کرده است بلکه استقرار سامانه موشکی "تاد" را در کره جنوبی سرعت بخشید.آمریکا ادعا می کند که این سامانه را برای مقابله با تهدیدات موشکی کره شمالی در کره جنوبی مستقر کرده است اما با توجه به اینکه این سامانه موشکی عمق خاک چین را می تواند هدف قرار دهد و در همان حال توازن قدرت را به نفع آمریکا در منطقه برهم می زند دولت پکن به شدت با استقرار سامانه موشکی "تاد " در کره جنوبی مخالف است و از دولت کره جنوبی خواسته است با بازنگری در توافقنامه سامانه موشکی تاد با آمریکا از استقرار آن خود داری کند. بی توجهی کره جنوبی به اعتراضهای چین در این مورد باعث شده است این کشور تحریم های اقتصادی ضد  کره جنوبی در نظر بگیرد.

6-دامن زدن به چین هراسی از دیگر راه کارها و سیاستهای جدید آمریکا در منطقه است تا از این طریق بتواند پیمانهای امنیتی به کشورهای منطقه تحمیل کند.با توجه به اینکه افکار عمومی در منطقه مخالف حضور نظامی آمریکا است  این کشور برای توجیه حضور نظامی خود و مهار چین ،سیاست چین هراسی را در دستور کار خود قرار داده است .آمریکا با امضای پیمانهای امنیتی با ویتنام و برگزاری رزمایش با کشورهای حوزه آ.سه آن نشان داده که در اعمال این سیاست موفق عمل کرده است .

7-موضوع جدیدی که رئیس جمهوری آمریکا در ارتباط با مهار اقتصادی چین مطرح می کند حمایت از صنایع تولیدی آمریکا  در برابر هجوم کالاهای ارزان قمت چین است که موجب واکنش تند چین شده است .

        این مسایل وچالشها ،به معنای این نیست که چین در برابر آمریکا فاقد اهرم های لازم برای تاثیر گذاری و دفاع از خود است .

1-اوراق قرضه خریداری شده از سوی چین و سرمایه گذاری این کشوردر بازار بورس آمریکا توان پکن  را برای تاثیر گذاری در امور اقتصادی و تجاری این کشورتا حدی که برای مقامات واشنگتن نگران کننده است افزایش داده است.

علاوه براین ،آمریکا برای  مهار بحران های اقتصادی داخلی و همچنین بین المللی به مشارکت چین نیاز دارد .تشکیل گروه بیست با حضور چین به همین منظور صورت گرفت .

2-خیز چین برای نفوذ در حوزه های نظامی و امنیتی آمریکا همچون در جیبوتی در شاخ آفریقا و بندر گوادر پاکستان به بهانه تامین امنیت راه دریایی نشان می دهد که چین در حال خارج شدن از پوسته خود و ایفای نقش فعال سیاسی و امنیتی در مناطق مختلف جهان است که می تواند برای آمریکا دردسر ساز شود.

وتوی چندین قطعنامه محافل غربی در مورد سوریه در شورای امنیت سازمان ملل و همچنین فعال شدن چین در امور افغانستان که اعتراض اتحادیه اروپا را برانگیخت در همین راستا قابل توجه و تامل است .

3-تسلط چین بر برخی از آبراههای بین المللی و راهبردی مانند دریای چین جنوبی و تنگه مالاکا که عمده روابط تجاری آمریکا با کشورهای جنوب شرق و شمال آسیا از طریق این آبراها انجام می شود می تواند آمریکا را نگران رویارویی تجاری با چین کند .

4-استفاده ابزاری چین از کره شمالی از جمله مهمترین اهرم های پکن برای کنترل سیاستهای تهاجمی آمریکا و متحدان منطقه ای آن یعنی ژاپن و کره جنوبی است .این بدان معنا است که کره شمالی با انجام آزمایشهای موشکی و هسته ای نه تنها توجهات آمریکا و متحدانش را به سمت شبه جزیره کره جلب می کند بلکه پیونگ یانگ به طور نیابتی با دامن زدن به بحران در شبه جزیره کره تا حد زیادی موجب کنترل سیاستهای نظامی گرایانه آمریکا می شود. زیرا کره جنوبی و ژاپن فاقد عمق استراتژیک هستند و در صورت هر گونه درگیری احتمالی کره شمالی از توانایی لازم برای نابودی اهداف مورد نظر در این کشورها برخوردار است .به همین دلیل بسیاری براین اعتقادند که کره شمالی با هماهنگی چین در برابر آمریکا و متحدانش قدرت نمایی می کند .برخی ازمایش موشکی بالستیک کره شمالی در آستانه دیدار رهبران چین و آمریکا در فلوریدا را در همین راستا ارزیابی می کنند.

با توجه به مسایل یاد شده آمریکا و چین پر چالش ترین کشورها هستند و مناقشه دوکشور برسر قدرت هژمون است .به رغم تمامی چالشها و مشکلاتی که در روابط چین و آمریکا وجود دارد دولت پکن به هیچ عنوان خواهان تنش با آمریکا نیست بلکه برای تحقق اهداف خود برای تبدیل شدن به قدرت جهانی نیازمند حدود سه دهه آرامش و صلح در منطقه است .موضوعی که آمریکا با درک آن درصدد بحران آفرینی در منطقه و وارد کردن چین به رقابتهای تسلیحاتی است تا آرامش مورد نظر چین محقق نشود .

متقابلا چین با اتخاذ سیاست مدیریت بحران موفق شده است ضربات اولیه دولت ترامپ برروابط دوجانبه و سیاستهای جنجالی وی را مهار کند و اکنون  شی جین پینگ در شرایطی وارد گفتگو با دونالد ترامپ رئیس جمهوری امریکا در فلوریدا میشود که  دیگر از حرارت اولیه وی برای برخورد با چین خبری نیست و مخالفتهای داخلی در آمریکا با سیاستهای ترامپ تاحد زیادی وی را با واقعیتهای سیاست خارجی بخصوص در رابطه با چین آشنا کرده است .

با این حال رئیس جمهوری آمریکا در آخرین برنامه خود برای مهار رشد اقتصادی  چین سیاست "حمایتگرایی"  از تولید و صنعت آمریکا را مطرح کرده که جز شعارهای تبلیغاتی وی بوده است .این نشان می دهد  آمریکا در راستای تحقق اهداف خود به هیچ  توافقنامه و پیمانی  که در گذشته از دیدگاه واشنگتن ارزش محسوب میشد پایبند نیست و براساس دیدگاهها و اهداف خود آنرا باز تعریف می کند.به همین دلیل چین نیز اعلام کرده است به نهادهای بین المللی در این خصوص شکایت می کند و از واشنگتن خواسته است به پیمان تجارت آزاد پایبند باشد .

دونالد ترامپ قرار است با همتای چینی خود در ویلای شخصیش در فلوریدا دیدار کند که گفته میشود مغایر با پروتکلهای کاخ سفید برای پذیرایی از میهمانان خارجی است.اما رئیس جمهوری آمریکا از این گونه میزبانی اهدافی را دنبال می کند  که متاثر از روحیه تاجر مآبانه وی است که می تواند هنگام تفریح یا بازی با میهمان خارجیش امتیازات لازم را بگیرد.برنامه ای که در سفر اخیر شینزوآبه نخست وزیر ژاپن به فلوریدا اجرا شد و به نظر می رسد ترامپ از این یدار راضی بود.

زیرا نخست وزیر ژاپن بسته سرمایه گذاری حدود 150 میلیارد دلاری را  به ترامپ پیشنهاد داد که برای وی بسیار اغوا کنده بود .اما اینکه رئیس جمهوری چین نیز در سفر به فلوریدا حاوی بسته سرمایه گذاری هنگفت برای ترامپ باشد تردید وجود دارد .زیرا در آستانه سفر وی به آمریکا چین بر ادامه روابط تجاری براساس برابری و مشارکت دوجانبه تاکید کرد و این پیام را به رئیس جمهوری آمریکا داد که منتظر پیشنهادهای چین برای معامله یکسویه نباشد .

     کارشناسان می گویند، دیدار آتی روسای جمهوری آمریکا و چین که یکی از مهمترین تحولات جهانی محسوب میشود برنده ای نخواهد داشت و همین که رئیس جمهوری چین موفق به مهار سیاستهای تهاجمی رئیس جمهوری آمریکا شده و آنرا ادامه دهد می تواند موفقیت مهمی برای دولت پکن باشد .با این حال به نظر می رسد مقامات پکن نیم نگاهی نیز به روحیه تاجرمآبانه رئیس جمهوری آمریکا داشته باشند و بکوشند با ارائه پشنهادهای که مبتنی بر سرمایه گذاری مشترک باشد به گونه با تقویت موقعیت ترامپ در برابر مخالفان داخلیش وی را وادار به  اتخاذ سیاستهای محتاطانه در برابر چین کند.

آمریکا به خوبی می داند که به چالش کشیدن هر چه بیشتر چین پیامدهای منطقه ای و بین المللی برای واشنگتن به دنبال خواهد داشت .زیرا چین در سالهای اخیر با سرمایه گذاری در بخش نظامی و فعال شدن در مناطق مختلف جهان قادر است قدرت هژمون آمریکا را به چالش بکشد که به نظر نمی رسد حزب جمهوری خواه ،حزب حاکم آمریکا خواهان آن باشد .بنابراین به نظر نمی رسد ترامپ بتواند بهره بیشتری از چین از دیدار با رئیس جمهوری این کشور ببرد .زیرا پکن در ماههای اخیر نشان داده است که از قدرت و توانایی لازم برای بازی با سیاستهای رئیس جمهوری آمریکا برخوردار است و میتواند وی را تا گوشه رینگ سیاست و تجارت به عقب براند.