نقش پررنگ گمرک در تحقق اقتصاد مقاومتی ؛ تولید و اشتغال

در سازمان گمرک جمهوری اسلامی ایران که یک سازمان حاکمیتی است و علاوه بر وظایف سنتی، مسئولیت‌های تازه‌ای همچون ایجاد امکانات و تسهیلات برای افزایش رقابت و امنیت تجارت نیز به آن اضافه شده، کمک به تحقق اهداف و سیاست‌های اقتصاد مقاومتی همواره مدنظر بوده و در دستور کار قرار داشته و اتفاقاً یکی از برنامه‌های مهم گمرک در این راستا حمایت از تولید و به تبع آن اشتغال بوده است. 

این موارد با فراهم‌سازی تسهیلات و امکانات گوناگون برای تسهیل و تسریع ترخیص مواد اولیه و قطعات و لوازم خطوط تولید و ماشین‌‌آلات مورد نیاز تولیدکنندگان صورت گرفته است.

سیستمی شدن امور در گمرک با استفاده از سامانه‌های الکترونیکی که با کمک و همکاری گمرک و دانشگاه میسر شده است ، مدت زمان ترخیص مواد اولیه وارداتی و رسیدن آن به خطوط تولید را به شدت کاهش داده و در کنار نظارت‌های سیستمی، امکان مدیریت بهتر و کارآمدتر گمرک مهیا شده است.

ارائه خدمات به فعالان مجاز اقتصادی (AEO) ،ارائه تسهیلات ویژه در قبول ضمانت ‌های بانکی مدت دار برای واحدهای تولیدی ، تسریع در استرداد حقوق ورودی به صادرکنندگان و امکان ورود موقت مواد اولیه جهت پردازش و تولید کالاهای صادراتی نمونه هایی از تسهیلاتی است که گمرک در راستای اقتصاد مقاومتی آن را در برنامه کار خود قرار داده است. 

شناسایی کارت‌های بازرگانی یکبار مصرف و شرکت‌های صوری در گمرک از طریق سامانه جامع امور گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی اقدام دیگری است که به معنای واقعی حمایت از تولیدکنندگان به حساب می‌آید و راه تخلف را بر سوءاستفاده‌کنندگان مسدود کرده است. 

در بحث حمایت از فعالان تولیدی، تسهیلات گمرک برای صادرکنندگان کالاهای غیرنفتی نیز قابل توجه بوده است.

همانطور که مقام معظم رهبری هم در حرم مطهر رضوی فرمودند؛ رشد صادرات غیر نفتی در بعد از انقلاب اسلامی نسبت به قبل از آن 57 برابر بوده و برای اولین بار در سال 95 و پس از چند دهه، نیز تراز تجارت خارجی کشور به سود صادرات مثبت شده است و خوشبختانه این تراز مثبت تا پایان سال گذشته تداوم داشته که به اعتقاد صاحبنظران ایجاد پنجره واحد گمرکی تاثیر قابل توجهی در افزایش صادرات غیر نفتی کشورمان طی سالهای اخیر داشته است. 

نکته دیگری که باید به آن اشاره کنیم این است که با توجه به محدودیت و عدم تنوع بازارهای صادراتی برای صادرکنندگان کشورمان، گمرک ایران سامانه ثبت اطلاعات تجاری را به صورت آنلاین راه‌اندازی کرده و فعالان اقتصادی می‌توانند با دسترسی لحظه‌ای به آمارهای گمرکی و تجاری و کسب اطلاعات لازم برای بازارهای صادراتی جدید برنامه‌ریزی کنند و گمرک در این زمینه آماده هر نوع کمک و همکاری است. 

البته دیپلماسی گمرکی نیز در سالهای اخیر فعال تر شده که از نتایج آن می توان به کریدور سبز گمرکی با روسیه و آغاز پنجره واحد مجازی با برخی کشورها اشاره نمود.

بحث قاچاق از مباحث بسیار مهمی است که بیشترین و شدیدترین لطمات را به تولید و اشتغال زده و می‌زند. خسارات و آسیب‌هایی که از این بابت به تولیدکنندگان داخلی وارد شده در بعضی از بخش‌ها واقعاً نگران‌کننده است و موضوع دارای آنچنان اهمیتی است که واکنش بالاترین مقامات و مسئولان کشور را در پی داشته است. 

گمرک ایران به‌عنوان سازمانی که در خط مقدم مبارزه با قاچاق (کالا، مواد مخدر، انسان و سایر موارد) قرار دارد، با پیاده‌سازی سامانه جامع امور گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی طی سه سال گذشته نقش و تأثیر غیرقابل انکاری در مبارزه با قاچاق داشته و با استفاده از تجهیزات و ابزارهای پیشرفته الکترونیکی و همچنین بهره‌گیری از تجربیات ارزشمند کارکنان خود موفق به کشف صدها تن کالا و انواع مواد مخدر به‌خصوص مواد مخدر صنعتی و پیش‌سازهای آن شده است.

اما سئوالی که هرازچند گاهی توسط برخی از افراد و حتی مسئولان مطرح می‌شود، این است که چرا همه کانتینرهای حامل کالاهای وارداتی کنترل نمی‌شود و شبهاتی مبنی بر ورود کالاهای قاچاق از مبادی رسمی گمرکی مطرح می‌ شود.

با آنکه تاکنون چندین بار در این زمینه توضیح داده‌ شده باز هم می گوییم که جلوگیری از ورود و خروج کالاهای قاچاق به طور صددرصد نیازمند تجهیز گمرکات کشور به دستگاه‌های پیشرفته الکترونیکی بیشتر و گسترده‌تر است که خوشبختانه با بذل توجه بیشتر مسئولان در مجلس و دولت محترم و تقویت زیرساخت‌ها و امکانات مورد نیاز قرار است در سال جدید گمرک از این نظر قوی‌تر و مجهزتر شود .

بکارگیری دستگاه‌های ایکس‌ری جدید، سگ‌های مواد یاب و سایر امکانات کنترلی و نظارتی توان گمرک را برای مقابله با قاچاق به نحو محسوسی افزایش خواهد داد.

ضمن اینکه الکترونیکی شدن گمرک تاثیر قابل توجهی در پیشگیری و کشف کالای قاچاق داشته که در این خصوص می توان به الکترونیکی شدن پروانه ها و حذف پروانه های کاغذی،تشکیل بانک اطلاعاتی واردکنندگان ، نظارت الکترونیکی بر عملکرد گمرکات ، اظهارنامه الکترونیکی، اتصال الکترونیکی بارنامه ها به سامانه جامع گمرکی ،تبادل الکترونیکی اطلاعات میان گمرک وبندر و امکان استعلام الکترونیکی محموله ها توسط نیروی انتظامی و دیگر کارکردهای سامانه جامع گمرکی و پنجره واحد گمرک در پیشگیری و مبارزه با قاچاق کالا اشاره کرد.

البته در چارچوب سیاست های اقتصاد مقاومتی کمترین کنترل ها برای کالاهای وارداتی واحدهای تولیدی صورت می گیرد تا مواد اولیه و کالاهای واسطه ای خطوط تولید در کمترین زمان به این واحدها برسد.

از سوی دیگر همین الان هم توانایی گمرک در زمینه مبارزه با قاچاق کالا و مواد مخدر در مقایسه با سال‌های گذشته به‌طور چشمگیری افزایش یافته و عملکرد گمرک ایران در این بخش از سوی سازمان‌های داخلی و بین‌‌المللی ازجمله سازمان جهانی گمرک و سازمان ملل مورد تحسین قرار گرفته و رتبه کشورمان در میان سایر کشورها به‌خصوص کشورهای منطقه ارتقا یافته است. بنابراین به جرأت می‌توانیم بگوییم محیط‌های عملیاتی و ستادی گمرک با پیاده‌سازی سامانه‌های الکترونیکی و اعمال شیوه‌های مدرن مدیریتی دارای شفافیت بالایی بوده و منحنی تخلفات به سمت صفر در حال حرکت است. 

امیدواریم در سال 96 گمرک بتواند به اجرا و پیاده‌سازی سیستم‌های مکانیزه از جمله تجهیز گمرکات به تجهیزات پیشرفته کنترلی(ایکس ری و گاماری) و کاهش دخالت نیروی انسانی در بخش‌های مختلف شتاب بیشتری ببخشد تا در راستای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی گام‌های بلندتری بردارد و خدمات مطلوب‌تری به مردم عزیزمان ارائه دهد.

کرباسیان : تکمیل نظام هوشمند گمرکی ادامه دارد

دکتر مسعود کرباسیان رئیس کل گمرک ایران هم با تبریک سال نو و عید نوروز ضمن مثبت خواندن عملکرد کلی این سازمان در سال 95، از همه کارکنان گمرک به‌خصوص کسانی که در مناطق محروم و دور افتاده مرزی مشغول خدمت‌گذاری هستند قدردانی کرد. 

وی افزوده است : گمرک جمهوری اسلامی ایران در سال 95 مانند سال قبل از آن تلاش دامنه‌داری را برای توسعه و تکمیل برنامه مکانیزاسیون رویه‌های گمرکی به عمل آورد. در این سال چند سامانه هوشنمند به تعداد سامانه‌های قبلی که همگی در بستر فناوری‌های مدرن اطلاعاتی و ارتباطی اجرایی شده است، از جمله سامانه هوشمند درب خروج، سامانه هوشمند و... راه‌اندازی شد که به نوبه خود موجب تسهیل و توسعه بیشتر تجارت، افزایش شفافیت عملکرد و آمار و اطلاعات گمرکی، ناامن‌تر شدن فضا برای متخلفان و قاچاقچیان و در کل بهبود وضعیت گمرک الکترونیکی شد.

سال 95 از جمیع جهات سالی موفقیت‌آمیز برای گمرک بود و این سازمان توانست در ارائه خدمات به ذی‌نفعان در سراسر کشور گام‌های بلندی بردارد.

کرباسیان اظهار داشت : در قالب بسته حمایتی، واردکنندگان و صادرکنندگان از مزایا و تسهیلات بیشتری برخوردار شدند و مواردی همچون تسریع در استرداد حقوق ورودی به صادرکنندگان، پذیرش ضمانت‌ها و رفع برخی نواقص طرح کارشناسی متمرکز، شرایط بهتری را برای فعالان تجاری فراهم ساخت، با این حال اوضاع آن طور که دلخواه ما بود و بنا داشتیم مکانیزاسیون و رویه‌های گمرکی را به مراحل پیشرفته‌تری برسانیم پیش نرفت و برخی از طرح‌ها و پروژه‌های مرتبط با مدرانیزسیون به سال آینده موکول شد.

نکته مهمی که باید به آن اشاره کنم و در سال 95 وقت و انرژی فراوانی از مدیران و مسئولان گمرک گرفت، وارد کردن برخی اتهامات ناروا به گمرک در موضوع کشف کالاهای قاچاق در بنادر جنوبی کشور به‌خصوص بندرشهید رجایی بندرعباس و مسائل و موضوعات حاشیه‌ای آن بود که جنجال‌ رسانه‌ای زیادی را با هدایت و مدیریت یک گروه خاص به دنبال داشت، اما پس از بررسی و تحقیقات لازم معلوم شد این هیاهو به خاطر تهدید منافع عده‌ای از افراد سودجو و منفعت‌طلب در پی شفاف شدن فرآیندهای تشریفات ترخیص کالا از طریق سامانه‌ها مانع امور گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی بوده است.

در این زمینه خوشبختانه افزایش سطح همکاری سازمان‌های دخیل در امر تجارت با گمرک و همچنین هماهنگی بیشتر بین گمرک و نهادهای بازرسی و نظارت کننده، فعالیت‌های تجاری در این منطقه را به روال معمول بازگردانده؛ کارها با نظم و انسجام بالایی در حال انجام است و همه مسئولان به نقش و تاثیر سامانه‌های الکترونیکی در افزایش امنیت تجاری و ناامن کردن فضا برای تخلفات احتمالی تأکید می‌کنند.

در سال 95 گمرک‌ شاهد یک تغییر و تحول دیگر هم بود و آن افزایش چشمگیر سفرمقامات و مسئولان گمرکات کشورهای خارجی و دیدار و مذاکره آنها با مسئولان گمرک بوده. 

هیئت‌های بلندپایه از کشورهای اروپایی، آسیایی و همچنین سازمان‌های بین‌المللی در تهران حضور یافته و درخصوص درباره راه‌های توسعه همکاری‌ گمرکی و تجاری به بحث و تبادل‌نظر پرداختند و چندین تفاهم‌نامه بین طرفین به امضا رسید که ایجاد و توسعه کریدور سبز گمرکی بین ایران و روسیه و مشارکت ایران در توسعه جاده ابریشم 2 از جمله آنها است. همین طور برگزاری هفتمین اجلاس رؤسای گمرکات عضو اکو در تهران که از آن به‌عنوان موفق‌ترین گردهمایی در بین اجلاس‌های برگزار شده نام برده می‌شود.

وی گفت : در همین چارچوب حضور مسئولان گمرک کشورمان در کنفرانس‌ها و اجلاس‌های بین‌المللی در خارج از کشور به‌خصوص سازمان جهانی گمرک و ارائه پیشنهادهایی که عموماً با استقبال و پذیرش آنها مواجه می‌شود و همچنین انتخاب نماینده گمرک ایران به‌عنوان عضو شورای اجرایی کنوانسیون بین‌المللی را باید از توفیقات سیاست برون مرزی گمرک در سال 95 به حساب آورد.

کرباسیان تصریح کرد : موضوع بعدی که باید به آن اشاره کنم و به‌طور مستقیم به عملکرد خوب و موفقیت‌آمیز گمرک مربوط می‌شود افزایش درآمدهای گمرکی در سال 95 است که در ادامه روند افزایشی درآمد این سازمان در دو سه سال گذشته صورت گرفت. دستیابی به رقم 270 هزار میلیارد ریال درآمد گمرکی در سال 95 و ارقام بالاتر از آن (با توجه واگذاری کسب درآمد برای سازمان‌های دیگر و مالیات بر ارزش افزوده به گمرک) نشان‌دهنده جایگاه و نقش گمرک در نظام درآمدی کشور است که به عقیده من به خوبی ایفا گردیده و در چارچوب سیاست‌های جدید دولت مبنی بر کاهش اتکا به درآمدهای نفتی تأثیرگذار بوده است.

از آنجا که شرح کامل نتایج اقدامات و فعالیت‌های گمرک در سال 95 به دراز می‌انجامد بنابراین به همین اندک بسنده کرده و یادآور می‌شوم که مدیران و کارکنان زحمتکش، صادق و صبور گمرک همچنان که بارها گفته‌ام با وجود سختی‌ها و دشواری‌های زیاد به‌خصوص در مناطق محروم و دورافتاده مرزی در انجام وظایف و مسئولیت‌های محوله بالاترین تلاش و همت را داشته‌اند که امیدوارم در سال آینده نیز با همین روحیه و تلاش در خدمت مردم و کشور عزیزمان باشند و ما نیز بتوانیم در حد مقدورات و توانایی خود در تأمین نیازها و فراهم کردن امکانات رفاهی و معیشتی آنان قدم‌هایی برداریم.