صورت مالی دولت ارزش خالص این نهاد را افشا می کند

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ؛ اتکای صرف به صورت حساب های عملکردی طبیعتا امکان مقایسه عملکرد مالی دولت ها در خلال سال های مختلف را سلب می کند. از این رو در سال های اخیر درکشورهای پیشرفته، دولت ها به تقلید از بخش خصوصی اقدام به تهیه صورت های مالی به منظور افزایش کارایی خود داشته اند. به همین جهت تهیه و انتشار صورتهای مالی دولت قادر به ارائه ارزش خالص این نهاد است و شفافیت گستردهای در عملیات مالی دولت و امکان مقایسه دولتها را فراهم میکند.

دکتر علی فعال قیومی افزود : در مورد حساب عملکرد بودجه مقایسه ای بین عملکرد مالی با بودجه پیش بینی شده است. اما هیچ اطلاعاتی در مورد دارایی ها، بدهی ها، ارزش خالص دولت، درآمدها و هزینه ها ارائه نمی کند.

وی افزود : تنها صورتی از منابع و مصارف دولت است. در حالی که تمامی موارد ذکر شده در صورت مالی دولت اندازه گیری می شود و در کنار صورت حساب عملکرد، اطلاعات دیگری را به استفاده کنندگان می دهد و مکمل آن است.

قیومی گفت : ویژگی مهم دیگر صورت مالی دولت قابل فهم تر بودن آن برای استفاده کنندگان نسبت به صورت حساب عملکرد است. صورت حساب عملکرد برای افراد فعال در بخش عمومی قابل فهم است اما ممکن است یک مدیر بازرگانی هیچ چیز از آن متوجه نشود.

وی اظهار داشت : با اینکه قبلا مدیر مالی بودم هنگامی که به وزارت دارایی آمدم با این قضیه آشنا نبودم. چون چارچوب صورت حساب عملکرد مختص به اینجاست اما صورت مالی را همه می شناسند. بنابراین برداشتی که از این اطلاعات خواهد کرد مفیدتر است.

قاعدتا صورت مالی برای شرکت ها و بخش خصوصی است. در بریتانیا اما به این نتیجه رسیدند که بخش خصوصی کاراتر است و از آن الگو گرفتند.
مدیر کل تلفیق حساب ها و روش های حسابداری وزارت اقتصاد گفت : در صورت حساب عملکرد هیچ گاه این موضوع مشخص نمی شود. به عنوان مثال در صورت حساب عملکرد، هیچ کسری وجود ندارد. در سفر نماینده صندوق بین المللی پول، وی خواستار مشاهده صورت های مالی شد. ما هم صورت حساب عملکرد را به وی ارائه کردیم. اما صندوق بین المللی پول قاعدتا به دنبال کسری و مازاد است. آن نماینده متعجب شده بود که هیچ کسری و مازادی در صورت حساب وجود ندارد و می پرسید که این مسئله چگونه ممکن است؟ در صورت حساب عملکرد هیچ گونه بدهی وجود ندارد و منابع و مصارف همیشه تراز است. حال از چنین صورت حسابی چگونه می خواهیم بفهمیم چه مقدار کسری داریم و چگونه می خواهیم برای آن تأمین مالی کنیم؟

فعال قیومی گفت : نکته بعدی این است که این اقدام با الگوبرداری از بخش خصوصی شکل گرفته است. اما ماهیت فعالیت ها در بخش خصوصی متفاوت است. ما در بخش عمومی به دنبال کسب سود نیستیم بلکه به دنبال ارائه خدمات هستیم. به همین دلیل صورت های مالی بخش عمومی تفاوت هایی دارد. مثلا در صورت وضعیت مالی یا ترازنامه، به جای حقوق صاحبان سهام موردی به نام ارزش خالص دولت داریم. یا به جای صورت سود و زیان که در بخش خصوصی وجود دارد، در بخش عمومی صورت تغییر در وضعیت مالی داریم.

وی اظهار داشت : در حال حاضر یک صورت مالی اولیه تهیه شده است. پیش نویس صورت مالی دولت براساس صورت های مالی 2هزار و 233دستگاه اجرایی شکل گرفته که ممکن است اضافه شود. یک سری اطلاعات در مورد سرمایه گذاری های ایران در خارج و داخل وجود دارد که تاکنون در هیچ صورت عملکردی ثبت نشده بود.

مدیر کل تلفیق حساب ها و روش های حسابداری وزارت اقتصاد درباره منابع ارزی در خارج از کشور گفت : هیچ کس نمی داند چه مقدار طلب خارجی داریم. این مسئله باید در صورت مالی دولت ثبت شود و قبلا نبود و الان ما داریم انجام می دهیم. البته الان این دولت نمی تواند از این صورت مالی برای مقایسه با دولت بعدی استفاده کند. چرا که این صورت مالی هنوز کامل نیست. به تازگی شیوه نامه یی منتشر شده است که براساس آن دارایی ها به صورت کامل شناسایی نشده است و ارزش خالص واقعی دارایی ها و بدهی ها مشخص نیست. زمانی که دارایی و بدهی ما درست شناسایی شود آن گاه عملکرد دولت می تواند روی آن ها اثر بگذارد و تفاوت های آن مشخصا به دولت ها نسبت داده می شود.

فعال قیومی اظهار داشت : در مجموع ما 3هزار و 500دستگاه داریم که باید به ما حساب بدهند که از این تعداد تنها 2هزار 233دستگاه به ما گزارش داده اند.

دریافت گزارش دستگاه های باقی مانده قطعا صورت های مالی دولت را تغییر میدهد.
وی درباره اینکه ایا بدین جای کار صورت مالی دولت مثبت بوده است؟ گفت : بله. صحبتی را از مدیرکل اموال دولتی نقل قول می کنم که در جلسه ای با حضور آقای نوبخت و دکتر طیب نیا ارزش دارایی های دولتی را اگر اشتباه نکنم 2میلیون میلیارد تومان برآورد کرده بودند. کشور ما کشوری غنی است اما این دارایی ها به صورت کامل شناسایی نشده است.

وی افزود: یک سری معادن و حق مجوزها جزو دارایی حساب می شوند. البته هنوز چیزی از این ها ثبت نشده است ، ما هنوز بخش زیادی ساختمان های خود را شناسایی نکرده ایم. برای شناسایی دارایی ها همانند تمام دنیا یک رویکرد پلکانی تعیین شده است. در هیچ کشوری تمام دارایی ها در یک سال شناسایی نشده اند چون امکان پذیر نیست. ما 3هزار و 500واحد گزارشگر و 7000نقطه بودجه ای داریم.
مدیر کل تلفیق حساب ها و روش های حسابداری وزارت اقتصاد درباره روش ارزیابی دارایی ها هم گفت : استاندارد شماره5 در مورد دارایی های عمومی مشهود است. دو روش در این زمینه وجود دارد. روش اول بهای تمام شده و روش دوم ارزش منصفانه است. یکی از بهترین برآوردها برای ارزش منصفانه، ارزش بازار است. اما اگر ارزش منصفانه مبنا قرار بگیرد باید در هر دوره به روز شود. دولت می تواند در مرحله اول بهای تمام شده را ثبت کند و در مراحل بعدی اطلاعات را به روز کند. قبل از سال 94 هیچ اطلاعاتی در این زمینه نداشتیم.

فعال قیومی گفت : ابتدا این اطلاعات را ایجاد می کنیم. دارایی هایی که از این به بعد قرار است بخریم آن هایی خواهند بود که به ارزش روز نزدیک باشند. دارایی هایی که پیشتر خریداری شده اند نیز با بهای تمام شده ثبت خواهند شد. روش پیشنهادی این است که ارزش برآوردی خود دستگاه لحاظ شود. یعنی اگر بهای تمام شده نیز در دسترس نیست در شیوه نامه دارایی ها پیش بینی شده که یک گروه کارشناسی یک ارزشی برآورد کنند که به ارزش بازار نزدیک است. اما آن چیزی که در استانداردهای بین المللی مطرح است ارزش منصفانه است تا بتوانند صورت های مالی را ارائه کنند و مبنایی برای پیش بینی های آتی و منطبق بر بازار باشد.

وی افزود : ما تاکنون هیچ کدام از این اطلاعات را نداشتیم از آن طرف هم شما با بودجه سروکار داشتید و می دانید که مجلس همیشه این نگرانی را دارد که اقدامات دولت منجر به ایجاد بدهی برای دولت های بعد می شود. نخستین کاری هم که می شود کرد ایجاد مانع برای دولت است. همین مسئله عملیات مالی دولت را دشوار می کند.

وی درباره تاثیر شفاف سازی صورت های مالی در عملیات مالی دولت گفت : یک سیستم اطلاعاتی، زمانی که اطلاعات مناسبی را به تصمیم گیرندگان منتقل کند می تواند در تصمیم های آن ها موثر باشد و اثربخشی آن تصمیمات را افزایش می دهد. هنگامی که می خواهید در مه گام بردارید با ترس و لرز آن را انجام می دهید. یا اصلا گام بر نمی دارید. اما زمانی که عینکی داشته باشید که مسیر جلو خود را ببینید حتی جسارت دویدن را هم پیدا می کنید. هدف ایجاد همان عینک است تا هم وضعیت فعلی را مشخص کنیم و هم امکان ارزیابی برای سال های آینده ایجاد می شود.

وی اظهار داشت : صحبت اجرای بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد سال هاست که مطرح است. بخشی از کار در وزارت اقتصاد و بخش دیگر در سازمان برنامه است. به نظر می رسد با تحقق حسابداری تعهدی وزارت اقتصاد کار خود را انجام داده است و توپ در زمین سازمان برنامه است.

فعال قیومی گفت : در حال حاضر این گونه است. یک شورایی به نام شورای بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد در سازمان مدیریت وجود دارد که دو تا سه سال است که تشکیل شده است. یکی از موضوعات مطرح شده در اولین جلسات این شورا، نظام حسابداری بخش عمومی بود و کلیات آن تصویب شد و بلافاصله پس از تصویب اجرا و در دستور کار قرار گرفت. ما حتی مراکز هزینه را شناسایی کردیم که ورودی سیستم بهای تمام شده سازمان برنامه و بودجه است تا بتوانند بهای تمام شده را اندازه گیری کنند. همچنین ارزیابی های بعدی نیز براساس سیستم حسابداری است که این اطلاعات را در اختیار آن ها قرار دهد. البته این مسئله از برنامه چهارم تکلیف شده بود که تاکنون انجام نشده بود. البته حرکت آن در دو سه سال اخیر که شورا تشکیل شده آغاز شده است.

پاسخگوکردن دستگاه های دولتی با صورت های مالی

برای آن که بتوان تصویر روشنی از دارایی های دولت داشت نمی توان تنها به صورتحساب عملکرد بودجه و گزارش تفریغ بودجه بسنده کرد . از این رو برای اولین بار وزارت امور اقتصاد و دارایی اقدام به تهیه پیش نویس صورت مالی بیش از 2 هزار دستگاه دولتی کرده است که در نوع خود گام بزرگی در مسیر شفاف سازی عملکرد دستگاه های دولتی است .
این اقدام قابل تامل قادر است اطلاعات مهمی از میزان دارایی ها و بدهی های دولت را با بررسی صورتحساب عملکرد بودجه دولت نشان دهد . این دقیقا همان کاری است که در بخش های خصوصی اجرایی شده و بر اساس آن بهره وری و کارایی ارزیابی می شود.
بدیهی است با عملیاتی شدن کامل این اقدام و تحت پوشش قرار دادن تمام 3 هزار و 500 دستگاه دولتی نه فقط گام موثری برای شفاف سازی برداشته شده است بلکه در عمل دولت از این پس دولتی پاسخگو به مردم در قبال مسولیت ها و هزینه هایش خواهد بود زیرا در صورت های مالی یک واحد گزارشگر اطلاعاتی درباره میزان دارایی ها، بدهی ها، ارزش خالص، درآمدها، هزینه ها و سایر تغییرات در ارزش خالص آن دستگاه عیان می شود.
هم اکنون بر اساس گزارش معاونت نظارت مالی و خزانه داری کل کشوربیش از 60درصد دستگاه های دولتی پیش نویس صورت مالی را در سال جاری ارایه کرده اند.
همچنین از دیگر دستاوردهای این اقدام انضباط مالی در دولت یازدهم می توان به امکان مقایسه دولت ها ، امکان کوچک سازی دولت بر اساس داده های دقیق مالی و آماری و ارزیابی دستگاه های دولتی بر اساس بودجه های تخصیصی اشاره داشت؛ زیرا تا پیش از این حساب عملکرد هیچ گونه بدهی وجود نداشت و منابع و مصارف همیشه تراز بودند.
این اقدام را می توان به عنوان یک کار زیر بنایی ذیل بندهای 16 و19 سیاست های ابلاغی اقتصاد مقاومتی از سوی مقام معظم رهبری ارزیابی کرد بر موارد زیر تاکید دارد:
- صرفه جویی در هزینه‌های عمومی کشور با تأکید بر تحول اساسی در ساختارها، منطقی سازی اندازه دولت و حذف دستگاه‌های موازی و غیرضرور و هزینه‌های زاید.
- شفاف‌سازی اقتصاد و سالم‌سازی آن و جلوگیری از اقدامات، فعالیت‌ها و زمینه‌های فسادزا در حوزه‌های پولی، تجاری، ارزی و ... .