زمینه های نفوذ داعش در جنوب شرقی آسیا

        به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا وسیما ، سفر اخیر وزیر دفاع دولت مالزی به عربستان سعودی نشان داد که کشورهای حوزه اتحادیه منطقه جنوب شرق آسیا آ.سه. آن با درک واقعیتهای تهدید گروه تروریستی داعش در تلاش هستند از مسببان و موسسین آن بخواهند که با کنترل داعش مانع از گسترش حوزه نفوذ آن به جنوب شرق آسیا شود. 

در این مقاله -مجید وقاری ، کارشناس سیاست در شرق آسیا ،زمینه های نفوذ تروریست ها در آن منطقه را بررسی کرده است.

       اکنون این سوالهای مهم  مطرح است که چرا گروه تروریستی داعش به سمت جنوب شرق آسیا حرکت کرده است ؟ 

آیا بسترهای لازم برای استقرار داعش در این منطقه وجود دارد ؟ این بستر ها کدامند ؟ راه کارهای مقابله با این گروه تروریستی چیست ؟

نقطه تمرکز در این مقاله تاکید براین واقعیات است که گروه تروریستی داعش بعد از اعلام ظهوردر سوریه ، عراق را مورد تهاجم قرار داد به این امید که بتواند خلافت خاورمیانه ای خود را اعلام کند . اما اینکه بستر نفوذ خود را تا جنوب شرق آسیا گسترش داد مطلبی است که در ادامه به آن می پردازیم. 

         هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه اسبق آمریکا اعتراف کرده است داعش ساخته واشنگتن  است تا به عنوان گروه جهش یافته گروه تروریستی القاعده اما با ماموریتهای جدید ،به عنوان ابزاری در دست امریکا فعالیت کند .با شکست داعش در سوریه  و عراق ،این گروه تروریستی اقدام به خارج کردن نیروهای خود از این دو کشور و گسیل آنها به دو منطقه مهم و راهبردی کرد .افرادی که به آسیای مرکزی و قفقاز تعلق دارند به مناطق قبایلی پاکستان و افغانستان منتقل میشوند تا طرح تشکیل خلافت اسلامی  خراسان بزرگ را اجرایی کنند.

برخی  عناصر داعش که به کشورهای جنوب شرق آسیا همچون مالزی و اندونزی و فیلیپین تعلق  دارند به این منطقه اعزام میشوند تا خلاف اسلامی را در این منطقه ایجاد کنند. در واقع گروه تروریستی داعش برای تشکیل خلافت اسلامی ،سه منطقه راهبردی خاورمیانه ،افغانستان و پاکستان تا هند (خراسان بزرگ ) و جنوب شرق آسیا را برگزیده که  موضوع خلافت خاورمیانه ای آن شکست خورده است .

اینکه چرا داعش جنوب شرق آسیا را نیز برای اعزام نیروهای خود انتخاب کرده است ناشی از وجود بسترهای لازم و آماده برای جذب نیروهای خود و همچنین جذب نیروهای جدید و کمک به پیشبرد برنامه های داعش در این منطقه است .

      1-  اولین بستر لازم ، وجود گروههای افراطی و تندرو و تروریستی در بیش از چهار دهه گذشته در منطقه جنوب شرق آسیا است که اکنون با اعلام بیعت با گروه تروریستی داعش به عنوان شعبه منطقه ای این گروه تروریستی فعالیت می کنند و افرادی که از سوریه و عراق باز می گردند در این گروهها سازماندهی میشوند .

این افراد نیز ممکن است خود به عنوان گروهی مستقل و تروریستی با اهداف راهزنی و باج گیری همچون گروه تروریستی ابوسیاف  در جنوب فیلیپین واجرای حملات تروریستی به دستور سرکرده های داعش عمل کنند  .

جماعت اسلامی در مالزی  و اندونزی که بسیاری آنرا همکار القاعده در منطقه می دانند به عنوان اولین گروهی بود که با گروه تروریستی  داعش در منطقه جنوب شرق آسیا اعلام بیعت کرد.ابوبکر بشیر از سرکردگان سابق جماعت اسلامی که دستگیر و زندانی شد بیعت خود را با داعش اعلام کرد .

  

       2-گروه دوم گروه تروریستی ابوسیاف در فیلیپین است که پس از اعلام بیعت با گروه تروریستی داعش به حملات تروریستی خود در فیلیپین ،مالزی و تایلند با هدف آدم ربایی برای اخاذی شدت بخشیده است. این گروه تروریستی کوشیده است با گردن زدن گروگانهای خود به داعش نشان دهد که در عمل مانند آن عمل می کند و می تواند بازوی عملیاتی خوبی برای این گروه تروریستی در جنوب شرق آسیا باشد .

    

       3- گروه سوم گروه تروریستی موسوم به "مائوته " است که در فیلیپین فعالیت می کند و با گروه تروریستی داعش بیعت کرده است .

علاوه بر این گروهها ،گروههای "ابودجانه "،"ابوخبیب "، "جندا..."، "ابوصدر "، "جندالتوحید "، "انصارالشریعه " و "معرکه الانصار "هم  با گروه تروریستی داعش بیعت کرده اند.

این گروه با استفاده ازظرفیتهای منطقه ای به شکل خیلی سریع تلاش کرد تا فعالیتهای خود را در جنوب شرق آسیا بومی سازی کند .البته برخی افراد که از گروههای افراط گرا و تروریستی منطقه بریده و از عملکرد آنان ناراضی بودند جذب گروه تروریستی داعش شدند .افرادی مانند رضوان عسام الدین (با نام مستعارحمبلی ) که از دستگاهی دولتی در اندونزی رانده شده بود و سلفی های مالزی که از حزب اسلامی این کشور سرخورده شده بودند و همچنین افرادی از سازمان ملی مالای متحد که در اجرای  قانون شریعت شکست خورد و افراد بریده از جبهه آزادیخش اسلامی مورو در جنوب فیلیپین را می تواند هسته اولیه تشکیل گروه تروریستی داعش در منطقه جنوب شرق آسیا دانست .  

در این میان از جمله بسترهای مناسب برای فعالیت داعش در جنوب شرق آسیا آموزه های وهابیت و مدارس دینی تحت مدیریت عربستان در اندونزی و مالزی بوده است که موضوع طرح خلافت اسلامی از سوی گروه تروریستی داعش، خیلی سریع در میان لایه ای از مردم در جنوب شرق آسیا جا باز کرد .

در 5 سال اخیر وقتی گروههای وهابی در مالزی فعالیتهای ضد شیعی خود را تشدید کردند و نهادهای مختلف امنیتی چشمان خود را بر روی آن بستند اکنون باید شاهد نگرانیهای امنیتی باشند که وهابیون بستر ساز آن برای رشد گروههای افراطی و خشونت گرا بوده اند و گروه تروریستی داعش نیز سوار برموج آن می کوشد جایگاه و موقعیت خود را در حوزه جنوب شرق آسیا تقویت نمایند .

با توجه به ارتباط جماعت اسلامی مالزی و اندونزی با مدارس مذهبی در پاکستان و جماعت اسلامی این کشور،که تحت نفوذ هابیون عربستان قرار دارند چندان جای تعجب نیست که وهابیت توانسته است شبکه ای از گروههای حامی خود را در مناطق مختلف تا جنوب شرق آسیا ایجاد نماید .

با توجه به تشابه اندیشه های این گروهها از جمله در مورد خلافت اسلامی ،گروه تروریستی داعش احساس می کند راه چندان دشواری  برای نفوذ در این منطقه وجذب نیرو ندارد .

در واقع عربستان و وهابیت شبکه گسترده ای از مدارس مذهبی را از پاکستان تا جنوب شرق آسیا ایجاد کرده اند که کارکردهای آن دامن زدن به فرقه گرایی و تروریسم است .

   

     4- عامل و بستر نفوذ گروه تروریستی داعش در حوزه آ.سه .آن وجود فقر و مشکلات موجود در ساختارهای قدرت ، تضاد طبقاتی و بی عدالتی است که زمینه جذب جوانان را برای گروههای تروریستی فراهم می کند.در مالزی هر چند قوم و نژاد اکثریت مالایی ها هستند اما در عمل وضعیت اقتصادی در اختیار چینی ها قرار دارد و این موضوع به تضادهای داخلی در مالزی دامن می زند و در همان حال حزب حاکم در مالزی یعنی آمنو تمایل چندانی به اجرای قوانین اسلامی مورد نظر برخی گروهها و احزاب همچون حزب پاس ندارد  که بر اجرای قانون شریعت  در مالزی تاکید دارند .

بنابراین گروههایی مانند جماعت اسلامی و سایر جریانهای تندرو و افراطی تحت پوشش آموزه های اسلامی اقدام به جذب آنان می کنند.اندونزی نیز پس از دیکتاتوری محمد سوهارتو با چند دستگی و تجزیه روبرو شد و بعد از اعلام استقلال تیمور شرقی برخی استانهای اندونزی نیزتحت  دخالتهای خارجی  داعیه جدایی داشتند که دولت جاکارتا موفق به مهار تلاشهای تجزیه طلبانه شده است .با این حال تعداد مخالفان دولت جوکو ویدودو رئیس جمهوری اندونزی شامل گروههای مخالف سیاسی قومی ومذهبی کم نیست. اخیرا نیز در جریان توهین فرماندار چینی تبار جاکارتا به قران کریم  سطح مخالفتها با عملکرد دولت اندونزی آشکار شد و دولت هم با حمایت از وی  بیش از پیش خشم مردم اندونزی را برانگیخت .  

   

     5 - عامل و بستر حضور داعش در جنوب شرق آسیا وجود انواع شبکه های اجتماعی در کشورهای آن حوزه همچون فیسبوک ،اینستاگرام و تلگرام قابل اشاره است که گروه تروریستی داعش با تبلیغاتی گسترده اقدام به عضو گیری و اعزام آنان به سوریه و عراق می کند .هر چند این روند فعلا معکوس شده است اما این شبکه های اجتماعی همچنان  مهمترین ابزار داعش برای جذب نیرو هستند  که کشورهای منطقه آ.سه آن همچون  مالزی ، اندونزی ،سنگاپور و تایلند از سطح قابل قبولی از رشد شبکه های اجتماعی برخوردارند .

به گونه ای که وزیر  دفاع  سنگاپور در اندیشکده مرکز امنیت نوین آمریکا اعلام کرد افرادی  که گروه تروریستی داعش در سه سال اخیرموفق  به جذب آنان شده است بیشتر از تعداد کسانی است که گروه تروریستی القاعده در ده سال گذشته جذب کرده است .احمد المحمودی متخصص اطلاعات و مبارزه با تروریسم و مشاور بین الملل پلیس فدرال مالزی هم در ارزیابی از علل گسیل نیروهای داعش به جنوب شرق آسیا اعلام کرد این گروه با هدف جبران از دست دادن موقعیت خود در عراق و سوریه نیروهای خود را به جنوب شرق آسیا می فرستد .مناطق تحت  کنترل گروه تروریستی داعش در حال کوچک شدن است و این از نظر روانی براین گروه تاثیر منفی دارد .

روزنامه "نیو استریت تایمز " مالزی نیز اعلام کرد این کشور یکی از مقاصد گروه تروریستی داعش است تا نیروهای خود را از خاورمیانه خارج و در برخی از استانهای مالزی مستقر کند.

"لیو تیونگ لای " وزیر حمل و نقل مالزی هم اعلام کرد گروههای تروریستی 50 هزار حامی در این کشور دارند .پلیس مالزی نیز چند منطقه از کوالالامپور از جمله "بنگسر" و "سولاریس"  را جز اهداف تروریستی اعلام کرد .

"اوتسو ایهو" از موسسه تحلیلگران دفاعی موسوم به "آی اچ جینز" هم اخیرا هشدار داد گروه تروریستی داعش ممکن است در سال 2017 منطقه خود خوانده ای را  در جنوب شرق آسیا اعلام نماید .

یکی از موانع مهمی که برای برخورد با عناصر تروریستی در کشورهای جنوب شرق آسیا وجود دارد قوانین مبارزه با تروریسم است که به گفته مقامات اندونزی  نیاز به بازنگری دارد .به نوشته تارنمای جاکارتا گلوب "ذوالکیفلی حسن"  سخنگوی  پارلمان اندونزی اعلام کرد هیچ بندی در قانون این کشوردر مورد مجازات افرادی که آموزشهای تروریستی می بینند و یا رفتن مردم به خارج برای پیوستن به گروههای تروریستی و بازگشت انان وجود ندارد .

این در حالی است که به گفته "لوهوت چاندجایتان" وزیر امور هماهنگی سیاسی حقوقی و امنیتی اندونزی، قوانین و مقررات اجازه می دهد مظنونین به طور موقت بازداشت شوند و این در حالی است که حدود 100 اندونزیایی تروریست از خاورمیانه به خانه خود باز گشته اند در حالی که بسیاری از آنان در عملیات تروریستی شرکت داشته اند .

در دو سال اخیر محافل مختلف در منطقه جنوب شرق آسیا مدام در مورد توسعه نفوذ گروه تروریستی داعش در این منطقه هشدار داده و خواهان جدی گرفتن آن و مقابله قاطع با داعش شده اند .

جمع بندی       

         گروه تروریستی داعش که در سوریه و عراق  در حال تحمل شکست سختی است از طرح  گسترش عنکبوتی استفاده می کند و افراد  خود را در قالب گروههای سلولی که قابلیت  رشد را دارند  در مناطق مختلف می پراکند که در مجموع ، مانند تورهای عنکبوتی هستند که دارای یک مرکز فرماندهی است  و این مرکز فرماندهی با احاطه کامل بر عملکرد زیر شاخه ها ،اگر لازم بداند عناصر وابسته به خود را نیز قتل عام می کند .

به همین دلیل است که آن گروه به نیروهای خود در مناطق جنگی و عملیای سوریه و عراق اجازه بازگشت به کشورشان را می دهد  تا به عنوان عضوی از سلول ، اقدام به جذب نیرو کند و در صورت لزوم با هماهنگی سرکردگان اصلی داعش اقدام به عملیات تروریستی در مناطق مختلف نماید .حمله به یک کلوب شبانه در روزهای اول ژانویه سال 2017 در استانبول ترکیه و دستگیری دو برادر در هند که در حال آماده شدن برای اجرای عملیات تروریستی بودند نشان می دهد که داعش  از ایجاد گروههای سلولی  درصدد است با استفاده از نیروهای بومی اقدام به عملیات تروریستی کند که بسیار خطرناک و غافلگیر کننده است .

بنابراین برای برخورد با گروه تروریستی داعش چند راه کار مورد توجه است

الف-  آنکه کشورهای منطقه  حتی در سطح جهانی همکاری های اطلاعاتی و امنیتی خود را افزایش دهند و تحرکات داعش را جدی بگیرند .

ب- دوم کنترل شبکه های اجتماعی است .با توجه به اینکه گروه تروریستی داعش از این شبکه ها برای جذب نیرو استفاده می کند می توان گفت اعضای آنرا افراد تحصیل کرده تشکیل می دهند که ازشبکه های اجتماعی استفاده می کنند.بنابراین کنترل شبکه ها برای مقابله با داعش امری ضروری است .

ج- دیگر راه کار مقابله با گروه تروریستی داعش، کنترل مدارس مذهبی و گروههای خیریه متعلق به وهابیون در مالزی و اندونزی است که در سالهای اخیر سیاست شیعه ستیزی  را در این کشورها تبلیغ می کردند. قدرت اقتصادی عربستان و نیاز کشورهای منطقه به جذب سرمایه از این کشور باعث شده است تا وهابیون آزادانه در منطقه فعالیت کنند.